Ministerstwo Sprawiedliwošci
POMOC
PRAWNA
W POSTEPOWANIU
KÁRNYM
Co to jest ?
Jak z niej korzystač?
Publikacja przygotowana dzi^ki wsparciu finansowemu Unii Europejskiej
Jesteš pokrzywdzonym, podejrzanym lub oskaržonym. Chciatbyš powierzyč ochrone swoich interesów adwokatowi lub radcy prawnemu. Uwažasz jednak, že koszty obroňcy i koszty sqdowe przekraczajq Twoje možliwošci finansowe. Možesz skorzystač z pomocy prawnej w sprawach kárnych.
Broszura zawiera informacje na témat zakresu tej pomocy, warunków, jakie nálezy spetnič, by jq uzyskač oraz for-malnošci, których nálezy w tym celu dopetnič.
CO TO JEST POMOC PRAWNA?
Jest to pomoc prawna udzielona stronie (pokrzyw-dzonemu*, oskaržycielowi positkowemu*, powodowi cywilnemu*, oskaržycielowi prywatnemu*, oskaržo-nemu*, obwinionemu* lub podejrzanemu*) w po-stepowaniu kárnym prowadzonym przez policje, prokuratúre oraz przed s^dem.
Môže ona polegač na:
- wyznaczeniu obroňcy (petnomocnika) z urzedu,
- zwolnieniu z kosztów sqdowych.
WYZNACZENIE OBROŇCY (PEtNOMOCNIKA) Z URZEDU
Na czym to polega?
Ješli chciatbyš, aby adwokat b^dž radca prawny reprezentowat Ciebie przed sqdem, ale nie jesteš w stanie za niego zaptacič, možesz wyst^pič z wnioskiem do prezesa s^du o wyznaczenie obroňcy (petnomocnika) z urzedu, czyli adwokata lub radce prawnego optacanego przez paňstwo. Prezes s^du rozpatrzy Twój wniosek i rozstrzygnie, czy spetniasz warunki.
Pamiqtaj!
Od odmowy prezesa NIE przystuguje odwotanie.
Ješli jesteš podejrzany i Twoja^ sprawa^ zajmuje sie policja lub prokuratura, masz równiež prawo do wyznaczenia obroňcy z urzedu. Wniosek o pomoc prawna^ sktadasz do prezesa s^du za pošrednictwem prokuratury.
Ješli Twój wniosek zostat pozytywnie rozpatrzony, otrzymujesz pomoc, która jest bezptatna do zakoňczenia sprawy.
Ješli wygrasz sprawe, zostaniesz uniewinniony lub sprawa zostanie umorzona, nie ponosisz zadných kosztów.
Ješli zostaniesz skazany, musisz optacič koszty postepowania, w tym wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego.
U wag a!		
Ježeli   znajdujesz   sie   w	trud nej	sýtu a ej i
rodzinnej lub finansowej,	možesz zwrócič sie	
do sqdu o zwolnienie od opiáty tých		kosztów.
1/1/ tym celu powinieneš	ponownie ztožyč	
wniosek do czasu wydania orzeczenia.		
Jakie warunki nálezy spetnič?
1.  Musisz wystepowač w sprawie jako:
-  pokrzywdzony (w roli oskaržyciela positkowego, powoda   cywilnego,   oskaržyciela   prywatnego),
-  podejrzany,
-  oskaržony lub obwiniony.
U wag a!
Oskaržony otrzymuje adwokata lub obroňcy z urzedu bez žadnego wniosku, czyli z inicja-tywy sqdu, ježeli:
- jest   nieletni;
-jest   gtuchy,   niemy   lub   niewidomy;
- jest  niepoczytalny;
- zarzucono mu zbrodnie (przestepstwo zagrožone karq od 3 lat pozbawienia wolnošci);
-jest pozbawiony wolnošci (w postepowaniu przed sqdem okregowym jako sqdem I instancji);
- nie wtada jezykiem polskim (w postepowaniu wykonawczym);
-jest pozbawiony wolnošci i nie uczestniczy w rozprawie apelacyjnej przed sqdem odwotawczym.
2.  Nie jesteš w stanie poniešč kosztów wynagro-dzenia obroňcy (petnomocnika) z urzedu bez szkody dla niezbednego utrzymania siebie i rodziny. Musisz wykazač to we wniosku, zat^cza-J3C odpowiednie dokumenty.
3.  Musisz ztožyč wniosek o wyznaczenie obroňcy (petnomocnika) z urzedu.
Co powinien zawierač wniosek?
Wniosek powinien zawierač:
1.  imie i nazwisko oraz adres wnioskodawcy;
2.  oznaczenie prezesa s^du, do którego jest skiero-wany, oraz sprawy, której dotyczy ( m.in. sygna-tura akt, przeciwko komu);
3.  wskazanie, že wnioskodawca domaga sie wyzna-czenia obroňcy lub petnomocnika z urzedu;
4.  uzasadnienie, w którym naležy wykazač, že   wnioskodawca   nie   jest   w   stanie   poniešč
kosztów obrony lub petnomocnictwa bez uszczerbku dla niezbednego utrzymania siebie i rodziny;
Pamiftaj!		
Warto   zafqczyč   takie	dokumenty,	jak:
zašwiadczenie o zarobkach, zašwiadczenie		
o   stanie   rodzinnym	i   majqtko	wym,
zašwiadczenie z Rejonowego Urzedu		Pracy
lub Ošrodka Pomocy Spotecznej, formularz		
podatkowy itp.		
5. date i podpis osoby skladajúcej wniosek.
Uwaga!
Ježeli informacje o Twojej sytuacji okažq sie nieprawdziwe, sqd može pozbawič Cie pomocy adwokata czy radcy prawnego wyznaczonego z urzedu.
Gdzie ztožyč wniosek?
Wniosek naležy ztožyč w biurze podawczym sa_du rozpatruj^cego sprawe lub przestač poczta_ na adres tego s^du - najlepiej listem poleconym.
Ježeli sprawa jeszcze sie toczy przed prokurátorem, wniosek možná ztožyč tylko za pošrednictwem prokuratury prowadz^cej postepowanie.
Co obroňca oraz petnomocnik z u r zed u može i powinien robič?
1. Ma obowi^zek podejmowania wszelkich czynno-šci w czasie procesu až do prawomocnego jego zakoňczenia, z wyjqtkiem tých, które musza^ byč wykonane osobišcie przez Ciebie, np. sktadanie zeznaň, wyjašnieň.
Uwaga!
Adwokat lub radca prawny nie zrobi wszyst-kiego za Ciebie. Ty takže powinieneš aktywnie uczestniczyč w catošci postepowania.
2.  Musi dziatač w procesie jedynie na Twoja korzyšč.
3.  Obowiazany jest zapewnič zastepstwo w przy-padku urlopu lub innej przyczyny, tak, aby Twoja sprawa nie doznata uszczerbku.
ZWOLNIENIE Z KOSZTÓW SADOWYCH
Koszty  s^dowe w sprawach   kárnych   s^  czešcia^
kosztów procesu.
Na koszty s^dowe skladaj^ sie:
-  optaty na rzecz Skarbu Paňstwa (optaty za pisma procesowe podlegaj^ce optacie),
- wydatki poniesione przez Skarb Paňstwa od chwili wszczecia postepowania (np. koszty doreczenia wezwaň i innych pism, naležnošci šwiadków i ttumaczy, naležnošci biegtych za wydanie opinii, optaty za udzielenie informacji z Krajowego Rejestru Karnego).
Sa_d môže zwolnič z kosztów sadowych cz^šciowo lub catkowicie:
-  každa^ osobe sktadajaxa^ pismo procesowe do s^du,
-  strone postepowania.
Warunkiem zwolnienia z kosztów jest ztoženie wniosku o zwolnienie, w którym uzasadnisz, že nie jestes w stanie poniešč takich wydatków ze wzgledu na Twoja_ trudný sytuacje rodzinn^ lub finansow^. Wniosek powinien zawierač te same elementy co wniosek o wyznaczenie obroňcy (petno-mocnika) z urzedu (patrz strona 6).
Zwolnienie z kosztów s^dowych obejmuj^cych optaty za korzystanie z adwokata z urzedu przystu-guje tež oskaržonemu (warunki przyznania zwolnienia opisane zostaty wczešniej na stronach 4 - 5).
Ježeli nie jestes zadowolony z orzeczenia sqdu w sprawie kosztów, które musisz poniešč, možesz ztožyč zažalenie do s^du II instancji za pošredni-ctwem s^du I instancji. Oznacza to, že zažalenie adresujesz do s^du II instancji, ale sktadasz je osobišcie w s^dzie I instancji, który wydat orzeczenie.
Pami^taj!
Pamietaj o terminie do wniesienia zažalenia wskazanym w pouczeniu. Ježeli ztožysz šrodek odwotawczy po terminie, sqd go nie rozpozná.
StOWNICZEK:
Obwiniony - osoba, przeciwko której wniesiono do s^du wniosek o ukaranie za wykroczenie.
Oskarzony - osoba, przeciwko której wniesiono akt oskarženia (oskarženie) do sqdu.
Oskaržyciel positkowy - pokrzywdzony, który w sprawie o przestepstwo šcigane z urzedu popiera oskarženie prokurátora lub wystepuje z wtasnym oskarženiem.
Oskaržyciel prywatny - pokrzywdzony, który w sprawach o przestepstwa šcigane z oskarženia prywatnego (np. zniestawienie, naruszenie nietykal-nošci cielesnej, naruszenie praw autorskich) wnosi i popiera takie oskarženie przed s^dem.
Podejrzany - osoba, co do której wydano postano-wienie o przedstawieniu zarzutów w dochodzeniu lub šledztwie.
Pokrzywdzony - osoba, której dobro maj^tkowe lub osobiste (np. žycie, zdrowie, wolnošč) zostato naruszone lub zagrožone w wyniku wykroczenia lub przestepstwa.
Powód cywilny - pokrzywdzony dochodz^cy od oskaržonego w procesie kárnym roszczeň maj^tkowych wynikaj^cych z popetnienia przestepstwa.
Broszura zawiera informacje
o charakterze ogólnym.
W každým przypadku zaleca sie
zasiegniecia opinii prawnika.
Informacje S3 takže udzielane przez s^dy
i niektoré organizacje spoteczne.
Ministerstwo Sprawiedliwosci
Al. Ujazdowskie 11
00-950 Warszawa
tel. (22)52 12 888
www.ms.gov.pl
© Ministerstwo Sprawiedliwosci, sierpien 2004
Publikacja finansowana ze srodków pomocowych Unii Europejskiej w ramach projektu PHARE nr PL2002/000-605-03.05