3. seminář
Prameny práva

A) Pojmy

prameny poznání práva, prameny vzniku práva – materiální a formální, neprávní prameny práva, fas, nefas,;

B) Formální prameny vzniku práva

V době královské:

- mores maiorum
- consuetudo (usus longaevus, longa conseutudo, tacitus consensus populi, opinio necessitatis)
- leges regiae
- pontifikální interpretace

Republika:
- mores maiorum
- conseutudo
- foedus
- komiciální legislativa – zákonodárný proces, contiones, promulgatio legis, trinum nundium, rogátor, recitare, renuntiatio, hlasování, Lex Publilia Philonis de plebiscitis, Lex Hortensia, Lex Caecilia Didia de modo legum promulgandarum
- senatusconsultum SC
- edicta magistratuum (ius honorarium) – praetor urbanus, praetor peregrinus, praetorské album,
- iurisprudentia – agere, cavere, respondere

Principát:

- komciální legislativa
- senatusconsultum
- mores maiorum
- conseutudo
- edicta magistratuum (ius honorarium) - edictum perpetuum Hadriani,
- constitutiones principum – oratio principis
- rescripta
- mandata
- decreta
- iurisprudentia - ius publicae respondendi ex auctoritate principis

Dominát:

- císařské konstituce – leges generales

C) Kodifikace práva (soukromé i oficiální)

- Ius civile Papirianum (de ritu sacrorum)
- LDT
- Codex Gregorianus
- Codex Hermogenianus
- Fragmenta Vaticana
- Codex Theodosianus
- Justiniánská kodifikace – Corpus iuris civilis:
- Codex Iustinianus
- Digesta seu Pandectae (literra Florentina literra Boloniennsis)
- Codex Iustinianus
- Institutiones seu Elementa
- Codex Iustinianus repetitiae prelectionis
- Novellee

Citační zákony z r. 321 a 426

D) Právníci

Publius Mucius Scaevola augur, Quintus Mucius Scaevola Pontifex, Servius Sulpicius Rufus;

Gaius, Papinianus, Paulus, Ulpianus, Modestinus;

E) Sentence

1) Dig. 1,1,10, 2 Ulpianus Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iuniusti scientia.

2) Dig. 1,1,1,6,1 Ulpianus Hoc igitur ius nostrum constat aut ex scripto aut sine scripto, ut apud Graecos: „non nomon hoi men eggrafoi, ohi de agrafoi.

3) Gaius I.3: Lex est quod populus iubet atque constituit

4) Gaius I.3: Plebiscitum est, quod plebs iubet atque constituit

5) Gaius I. 4: Senatusconsultum est quod senatus iubet atque consituit, idque legis vicem optinet, quamvis fuerit quaesitum.

6) Gaius I. 6. Edicta sunt praecepta eorum, dui ius edicendi habent. Ius autem edicendi habent magistratus populi Romani. Sed amplissimum ius est in edictis duorum praetorum, urbani et peregrini.

7) Gaius I. 7. Responsa prudentium sunt sententiae et opiniones eorum, quibus permissum est iura condere.

8) Gaius I. 5. Constitutio principis est, quod imperator decreto vel edicto vel epistula constituit. Nec umquam dubitatum est, quin id legis vicem optineat, cum ipse imperator per legem imperium accipiat.