Polsko
Preambula Konstytucji III Rzeczypospolitej Polskiej
W trosce o
byt i przyszłość naszej Ojczyzny,odzyskawszy
w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie,my, Naród Polski – wszyscy obywatele
Rzeczypospolitej, zarówno
wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i
piękna, jak i nie podzielający
tej wiary,a te uniwersalne
wartości wywodzący z innych źródeł,równi
w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego – Polski, wdzięczni
naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość
okupioną ogromnymi ofiarami, za
kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie
Narodu i ogólnoludzkich wartościach,nawiązując
do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej,zobowiązani, by przekazać przyszłym
pokoleniom wszystko, co cenne z ponad
tysiącletniego dorobku,złączeni
więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie,świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi
krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej,
pomni gorzkich doświadczeń z
czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka
były w naszej Ojczyźnie łamane,pragnąc
na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność
i sprawność,w poczuciu
odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem,ustanawiamy
Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiejjako
prawa podstawowe dla państwaoparte na poszanowaniu wolności i
sprawiedliwości, współdziałaniu władz,
dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Wszystkich,
którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali,wzywamy, aby czynili to, dbając o
zachowanie przyrodzonej godności człowieka,jego prawa do wolności i obowiązku
solidarności z innymi,a
poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną
podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.
Prezentacja
zawiera system administracji terenowej Rzeczypospolitej Polskiej
Terminologia dotycząca tematu
|
Polsky |
Po czesku |
Pozn. |
|
Kraj |
„země“ |
Čeština nemá
odpovídající výraz. Výstižnější je termín ve slovenštině „krajina“. |
|
Stolica |
Hlavní město |
|
|
Zgromadzenie
Narodowe |
Národní
shromáždění |
Název parlamentu |
|
Sejm |
Sejm |
Dolní komora polského
parlamentu. Poslanecká sněmovna = Izba Posełska |
|
Poseł |
poslanec |
|
|
Senat |
Senát |
|
|
Senator |
senátor |
|
|
Parlament |
Parlament |
|
|
Rada
Ministrów |
Rada ministrů |
Název polské
vlády |
|
Rząd |
vláda |
|
|
Marszałek Sejmu |
Maršálek Sejmu |
Předseda Sejmu |
|
Marszałek
Senatu |
Maršálek
senátu |
Předseda senátu |
|
Minister |
Ministr |
1.
Šéf ministerstva, 2.
Hodnost úředníka |
|
Ministerstwo |
Ministerstvo |
|
|
Prezes Rady
Ministrów |
Předseda Rady
ministrů |
Oficiální označení
premiéra |
|
Wiceminister |
Náměstek ministra |
|
|
Województwo |
Vojvodství |
Vyšší územní
samosprávný celek, odpovídá kraji v ČR |
|
Wojewoda |
Vojvoda |
Reprezentant koncentrované
vládní správy na území vojvodství. Odpovídá za výkon přenesené působnost –
vládní správy |
|
Marszałek
województwa |
Maršálek
vojvodství |
Samosprávný
orgán odpovídající hejtmanovi. Odpovídá za výkon samostatné působnosti na
území vojvodství. |
|
Powiat |
Poviat, okres |
Střední
územní samosprávný celek |
|
Starosta
powiatu |
Starosta okresu |
Volený představitel
samosprávy |
|
Gmina |
Obec |
|
|
Miasto |
Město |
|
|
Gmina na
prawach powiatu |
Obec na
úrovni okresu |
|
|
Miasto
powiatowe |
Okresní město |
|
|
Miasto
wojewódzkie |
Vojvodské město,
krajské město |
|
|
Urząd
wojewódzki |
Vojvodský úřad |
Koncentrovaný
úřad vládní správy |
|
Urząd
marszałkowski |
Maršálkovský
úřad |
Koncentrovaný
úřad územní samosprávy |
|
Urząd Powiatu |
Okresní úřad |
Koncentrovaný
úřad výkonu veřejné správy |
|
Sejmik |
Sejmik |
Odpovídá zastupitelstvu
kraje v ČR |
|
Rada powiatu |
Rada okresu |
Zastupitelstvo
okresu |
|
Rada gminy |
Rada gminy |
Zastupitelstvo
obce |
|
Zarząd |
Představenstvo |
Odpovídá radě
úsc |
|
Wybory |
Volby |
|
|
Wyborca |
Volič |
|
|
Uchwała |
Usnesení |
Také se tak
označuje normativní správní akt odpovídající nařízení nebo vyhlášce úsc. |
|
Zadania
własne |
Samostatná
působnost |
|
|
Zadania
zlecone |
Přenesená působnost |
|
|
Samorząd |
Samospráva |
|
|
Samorząd terytorialny |
Územní samospráva |
|
|
Administracja
publiczna |
Veřejná správa |
|
|
Administracja
rządowa |
Vládní správa |
Státní správa
vázaná na člena vlády, resp. Vládu. |
|
Administracja
państwowa |
„státní
správa“ |
Označení se
používalo do 90. let 20. století |
|
Wójt |
Starosta obce |
|
|
Burmistrz |
Starosta
města |
|
|
Prezydent
miasta |
Primátor |
|
|
Sołtys |
Šoltys |
Představitel obce
v její části (vesnici). Obec může být tvořena více vesnicemi. Pomocná
jednotka. |
|
Sołectwo |
Úřad šoltyse |
|
|
Obywatel |
Občan |
|
|
Mieszkaniec |
Obyvatel |
|
|
Tubyłec |
Domorodec |
|
|
Zameldowanie |
Hlášení k pobytu |
|
|
Dowód
osobisty |
Občanský průkaz |
|
|
Inkasent |
Výběrčí |
Výběrčí místních
poplatků |
|
Straż miejska |
Městská policie |
|
|
|
|
|