1 Department of Anatomy Visual system MUDr. Marek Joukal, Ph.D. Visual system Bulbus oculi Orbita Corpus adiposum orbitae Organa oculi accessoria Musculi bulbi et orbitae Eylids (palpebrae) Lacrimal apparatus (apparatus lacrimarius) BULBUS OCULI diameter: sclera 22-24 mm; cornea 14-16 mm polus anterior polus posterior meridiani equator axis bulbi externus linea visus Optical power + 60 D Morphology of the eyeball Tunica fibrosa (externa) Sclera Cornea Tunica vasculosa (media) Choroidea Corpus ciliare Iris Tunica interna Retina TUNICA FIBROSA - SCLERA 4/5 of the eyeball collagenous + elastic fibers Mechanical protection, elastic Color: white (adulthood) Light blue (childhood) Light yellow (old) TUNICA FIBROSA - SCLERA limbus sclerae insertion mm. recti (in front of equator) (vasa ciliaria ant.) sinus venosus sclerae (Schlemm´s canal) lamina cribrosa sclerae (nn. ciliares breves + longi, vasa ciliaria post.) equator (vv. vorticocae) spatium episclerale (vagina bulbi) spatium perichoroidale 2 TUNICA FIBROSA - CORNEA Limbus cornae (sulcus sclerae) Facies ant. cornae (vertex cornae, polus ant.) Facies post. cornae (anterior chambre of the eye) Morphology: epithelium ant. substantia propria endothelium cornae Optical power + 40 D Physiol. astigmatism (not more than ½ D) (vertical curve 11 mm; horizontal curve 12 mm) TUNICA VASCULOSA - CHOROIDEA Fibrous membrane Pigment cells (dark chamber) spatium perichorioidale vessels aa. ciliares ant. aa. ciliares post. breves aa. ciliares post. longi TUNICA VASCULOSA – CORPUS CILIARE Corona ciliaris – processus ciliares, plicae ciliares Orbiculus ciliaris Zonula ciliaris – fibrae zonulares Musculus ciliaris – fibrae circulares (narrows, relaxation of fibrae zon.) fibrae meridionales TUNICA VASCULOSA – IRIS margo ciliaris margo pupillaris (pupilla) facies ant. iridis facies post. iridis STROMA IRIDIS m. sphincter pupillae (miosis, parasympathicus) m. dilatator pupillae (mydriasis, sympathicus) pigment (eye color) Arterial rings around iris aa. ciliares ant. aa. ciliares post. breves aa. ciliares post. longi circulus arteriosus iridis major (around margo ciliaris) circulus arteriosus iridis minor (around margo pupillaris) TUNICA INTERNA – RETINA Pars caeca retinae pars ciliaris retinae pars iridica retinae Ora serrata Pars optica fotoreceptors (cones, rods) ora serrata 3 FUNDUS OCULI Macula lutea (3 mm diameter) fovea centralis (linea visus) Macula caeca (1,5 mm diameter) discus n. optici, excavatio disci, papilla n. optici, Vasa centralia retinae vasa nasalia retinae sup., inf., vasa temporalia retinae sup., inf. (arteriolae et venulae maculares) outer segmentouter segment Morphology of the retina Stratum pigmentosum Stratum neuroepitheliale cones (6-7 millions, macula lutea) rods (120-130 millions) Stratum ganglionare retinae bipolar neurons Stratum ganglionare n. optici multipolar neurons Visual pathway 1. neurons rods, cones 2. neurons bipolar neurons 3. neurons multipolar neurons 4. neurons corpus geniculatum laterale Area 17, 18, 19 LENS CRYSTALINA Facies anterior lentis (polus anterior lentis) Facies posterior lentis (polus posterior lentis) Equator lentis (fibrae zonulares) Lens morphology Capsula lentis Substantia lentis (fibrae lentis) Epithelium lentis Cortex lentis Nucleus lentis Acomodation of the lens a) Distant vision b) Close vision (kontrakce m. ciliaris) Optical power + 17 to + 20 D 4 CORPUS VITREUM Camera vitrea bulbi Membrana vitrea Stroma vitreum Humor vitreus Fossa hyaloidea Canalis hyaloideus (a. hyaloidea) Camera bulbi anterior Camera bulbi posterior Camera vitrea Humor aquosus Angulus iridocornealis Lig. pectinatum anguli iridocornealis Spatia iridocornealia Sinus venosus sclerae Venulae aquosae CAMERAE BULBI MUSCULI BULBI m. rectus superior, inferior, medialis, lateralis m. obliquus superior, inferior m. levator palpebrae superioris M. rectus superior, inferior, medialis, lateralis O: anulus tendineus communis (Zinni) I: to sclera infront of equator on its side F: pulls bulbus on its side M. obliquus bulbi superior O: anulus tendineus comm., tendon around the trochlea I: to sclera in posterior lateral quadrant behind equator F: pulls bulbus lateral and inferior M. obliquus inferior O: behind crista lacrimalis post. I: to sclera in posterior lateral quadrant behind equator F: pulls bulbus lateral and superior M. levator palpebrae superioris O: anulus tendineus comm. I: to tarsus sup + m. orbicularis oculi F: elevates eyelid FASCIAE ORBITALES Periorbit – in fissura orbitalis inf. (m. orbitalis) Vagina bulbi (Tennoni) – fibrous cover fuses with fasciae of the muscles Spatium episclerale – between vagina bulbi and eyeball Corpus adiposum orbitae fills the orbit and retrobulbar space EYELIDS - PALPEBRAE Upper and lower eyelids (palpebra superior, inferior) Palpebral fissure (rima palpebrarum) Angulus oculi medialis, lateralis facies ant., post. palpebrae limbus palpebralis ant. lashes (cilia) with sebaceous gll. (gl. sebacae), Modified sweat glands (gl. ciliares) limbus palpebralis posterior rivus lacrimalis papilla lacrimalis and punctum lacrimale 5 Eyelid morphology septum orbitale tarsus superior, inferior – gl. tarsales (Meibomi) lig. palpebrale med., lat. m. tarsalis sup., inf. m. orbicularis oculi CONJUNCTIVA tunica conjunctiva palpebrarum tunica conjunctiva bulbi fornix conjunctivae sup., inf., saccus conjunctivae plica semilunaris conjunctivae lacus lacrimalis caruncula lacrimalis papilla lacrimalis punctum lacrimale APPARATUS LACRIMALIS Gl. lacrimalis (pars orbitalis a palpebralis) Ductuli exretorii (fornix conjunctivae sup.) Lacrimae Punta lacrimalis Canaliculi lacrimales (ampulla canaliculli lacrimalis) Saccus lacrimalis (fornix sacci lacrimalis) Ductus nasolacrimalis (meatus nasi inferior) Plica lacrimalis ARTERIA OPHTHALMICA a.centralis retinae (through n. opticus to retina, arteriolae temporales retinae sup. + inf., a. nasales retinae sup. + infa. lacrimalis (aa. palpebrales lat.) rr. musculares (a. ciliares ant. – circulus iridis minor) a. ciliares posteriores breves (choroidea) et longi (circulus art. iridis major) a. supraorbitalis a. ethmoidalis post. et ant. (a. meningea ant.) aa. palpebrales med. a. supratrochlearis a. dorsalis nasi VENAE OPHTHALMICAE v. ophthalmica sup. v. nasofrontalis vv. palpebrales vv. ethmoidales ant., post., v. lacrimalis vv. vorticosae (choroidea) vv. ciliares v. centralis retinae (fissura orbitalis sup., sinus cavernosus) v. ophthalmica inferior venous plexus on the floor of the orbit (fissura orbitalis inf., plexus pterygoideus) Anastomoses with v. facialis (v. faciei profunda, v. angularis), Axons of multipolar neurons (stratum ganglionare n. optici) leaves in discus nervi optici medial from polus post. Travels through canalis nervi optici together with a. ophthalmica NERVUS OPTICUS 6 CHIASMA OPTICUM nervus oculomotorius (III), trochlearis (IV), abducens (VI) innervate: m. levator palpebrae sup. m. rectus bulbi sup., inf., med., lat. m. obliquus bulbi sup., inf. nervus oculomotorius (III) nervus trochlearis (IV) nervus abducens (VI) NERVUS OCULOMOTORIUS (III) On the level of colliculi sup. mesencephala ncl. motorius n. oculomotorii (somatomotor) ncl. parasympaticus (Edinger-Westphal) n.oculomotorii (visceromotor) sulcus n. oculomotorii (next to fossa interpeduncularis) Sinus cavernosus NERVUS TROCHLEARIS (IV) ncl. motorius n. trochlearis (somatomotor) From the brain stem: Next to frenulum veli medullaris sup. (dorsal side of the mesencepholon) NERVUS ABDUCENS (VI) ncl. motorius n. abducentis (somatomotor) sulcus bulbopontinus (medially) 7 SINUS CAVERNOSUS FISSURA ORBITALIS SUPERIOR NERVUS OCULOMOTORIUS Ramus superior m. levator palpebrae sup. m. rectus sup. Ramus inferior m. rectus medialis m. rectus inf. m. obliquus inf. Radix oculomotoria (parasympatic fibers) to gg. ciliare NERVUS TROCHLEARIS - m. obliquus bulbi sup. NERVUS ABDUCENS - m. rectus lat. References Dubový, P., Jančálek, R.: Základy neuroanatomie a nervových drah I. Masarykova univerzita Brno, 2013 Dokládal, M., Páč, L.: Anatomie člověka III. Masarykova univerzita v Brně, 1995. Čihák, R.: Anatomie 3. Praha, Grada, 2001, 2004 Sobotta, J.: Atlas of Human Anatomy Vol1 –2 Munich, Urban und Schwarzenberg, 1993 Páč, L., Vargová, L., Čuta, M. : Anatomie pro antropology III. Nadace universitas, Akademické nakladatelství CERM. Masarykova univerzita 2013. Wiliams, P. & Warvick, R.: Gray´s Anatomy, 37 ed, Churhill Livingstone, 1996 Netter, F.:Atlas of Human Anatomy, 4th ed., Elseviesr, USA, 2006