Ko oda hin?

Dži e Vilija kampenas imar ča duj ďivesa. Avri delas baro jiv u o ciknoro kheroro duje sobenca imar
učharelas e rat. Andre kuchňa labonas o momeľa u pal o skamind bešenas štar manuša. O čhavore
zorales sovenas. O vudar andre soba has phundrado, te odoj džal o taťipen la bovatar. Štar bengora
sar lenge phenelas e baba Roza, pen kikidenas paš peste, te len avel tatoro.

Paš o skamind ňiko na vakerelas, sako duminelas pal peskero. „Ta so imar, angluno hin, hoj sam
jekhetane, na?" sar peršo chudľa te del e duma terneder Rozakero čhavo. Avľa khere andal Baro
mariben džido,the te les na has jekh čang.  Aver but džene odoj mule.

„Paľikerav le Devleske, mro čho, paľikerav leske," kerelas le šereha e daj.
„Mamo, sasvi, aľe so o čhavore? Sem man nane pre Karačoňa ňič andro čaro," khosľa e Anežka o apsa
andre baj pre peskeri vizitka.
„Varesar oda ela, čhaje miri. U ma rov. Predžiďiľam o mariben, predživaha the kada jevend," phenďa
e Roza sar baba, e daj the e sasvi. Bajinelas mišto peskera famiľijatar.

“Tajsa džava pal o richtaris, kamel mange vaš e buťi, so leske kerďom oka čhon. Phenelas, hoj leske
akana na džal ňič mišto, no me kamava, te mange poťinel. Talam pro chaben pre Viľija vareso ela,"
phenďa la famiľijake o Dežis, u e Anežka pre leste čeporo asanďiľa, the te mišto džanelas, hoj
leske o richtaris ňič na dela, aňi jekh fiľeris.

„Akorestar, sar leskero čhavo na avľa andal o mariben khere, hino aver, na del pes leha te vakerel,
pre sakoneste hin sar rukono, no čeporo gruľi šaj delas the jekh gono le jareha," phenďa o Ďulas,
terneder Dežiskero phral. „Džas te sovel!“ phenďa e baba Roza u savore maj ušťile the gejle te
sovel. Tosara ušťiľa peršo o Dežis, kampelas leske te thovel e jag andro bov, te o čhavore na
faďinen, te len hin andro kher tatoro. Paľis pes urďa, u sar phenďa, džalas pal o richtaris. Avelas
pale khatar o dilos u has les pherdo košaris. E Anežka lošaha chuťelas kijo košaris, aľe maj na
asalas. „Ta dikhav, hoj o richtaris na diňa but. Čeporo gruľici, šuke čhiľava, makos, fizuľa...“
phenelas so andro košaris dikhelas e Anežka, „ta čeporo olestar džanava te tavel,“ phenelas le
romeske.

„Kaj hine savore?“ phučelas o Dežis.
„O čhavore hine avri u e sasvi le Ďuloha gejle varekhaj andro gav. O Ďulas urďa e uniforma u e daj
leske ľidžalas e lavuta,“ phenďa le Dežiske e Anežka u bešľa paš o skamind. O Dežis bešľa kija
late, u chudľa la vastendar.

„Leperes pre oja Karačoňa, sar mek savore dživahas andro verdana? Has amen baro šil u sovahas odoj
deš džene, aľe e Karačoňa has akor šukareder sar akana,“ leperelas e Anežka u lakero rom kerlas le
šereha. „U džanes, so nekbuter kamavas? Sar kerahas e jag, savore odoj avle, giľavenas,
khelenas...Ajci čercheňa upral amende...Šunavas man tel o čercheňa sar te calo luma avľalas amari.
U akana...? Hin amen kher, no o graj amen imar nane, the miri famiľija, o Del džanel kaj hin. Sam
adaj korkore Roma u o gadže amenge na šegitinena, the te bi birinenas, phenelas pharipnaha andro
hangos e Anežka u leperďa peske pre peskeri pheň pre Arana, savi pal o mariben iľa vera varesave
bare rajeha andre Ungriko, u akorestar la imar na dikhľa. So has le dadeha the la dajaha, tiš na
džanelas. Peskere romeha the la sasvaha chudľa te bešel pro Čechi vaj keci čhona anglo mariben.
Akor lakero rom chudelas vaš e buťi lačhe love. Sar charťas les ašarenas, no o mariben sa mosarďa.
Všadzik has ča o čoripen. Buťi na has, chaben na has.

Pal o dilos iľa o Dežis le čhavoren the la romňa andro veš. Odoj pen savore šunenas nekfeder. O
Dežis odoj čhingerďa kašta u e Anežka le čhavorenca kidenas upre o cikne kašta the o šiški. Vareso
andre bov u vareso thovena pro stromikos u thovena pal e blačkica.

“Dado, mamo, odoj vareko pašľol,“ sikhavelas le angušteha pre varekaste pre phuv e nekterneder
čhajori e Anička. O Dežis the e Anežka maj gejle te dikhel kijo kašt, kaj tel leste, tel oda
stromos pašľolas varesavo dukhado murš.
E Anežka dikhľa pro Dežis u poľikes phenďa: „Mukhas les adaj, ko džanel, ko oda hin.“
„Čhaje, na dikhes, hoj hino ratvaľarardo? Dikh,“ sikhaďa pre chev, so les has pro šero.
„Deži, šaj oda hin varesavo bibachtalo manuš.“ phenelas le romeske e Anežka, no jov čabandžarelas
le šereha.

„So sal diliňi, na dikhes, hin pre leste urďi e uniforma,“ phenďa lake o Dežis, u terďolas pre
peskero, hoj les ratinela, the te pre leste e Anežka rušela. Thoďa ole muršes pro verdan the anďa
les andre lengero kher. E Róza the o Ďulas imar has khere the ča dikhenas, kaha avľa o Dežis andal
o veš u cirdel les andro kher.
Le muršes polokes thode pro skamind. Na džanelas pestar, no dichinelas. E sasvi bičhaďa la Anežka
vaš o draba, save ľinaje šuťarelas. Mukhľa len te tavel u paľis andre cindžarelas o dikhloro, savo
le muršeske thovelas pre chev pro šero. „ Ole demavipnestar andro šero megľisaľiľa, zamuľa,“ phenďa
le Dežiskero phral o Ďulas.
„ Či oda nane varesavo kraľis?“ phučelas deš beršengero Jankus.
„U dela amen jepaš le kraľovstvostar, na?“ asalas o Ďulas u hladkinďa le čhavores pal o bala. „Ta
maj, tu dilino, oda nane kraľis, oda hin slugadžis, savo našaďa o drom u varekhaj pes zorales
čhinďa andro šero,“ phenďa le čhaske o Dežis.
Thode le muršes pro haďos u tradle le čhavoren te sovel. Korkore paľis vakerenas pal oda murš, ko
oda šaj avel. Daranas, hoj oda šaj elas varesavo slugadžis, dezerteris, so diliňaľiľa, či varesavo
bertenošis, savo denašľa, u šaj lenge vareso kerel.
„Soda adaj hin, mamo?“ dikhľa o Dežis pro košaris, savo ačhiľa paš o vudar.

„Dikhen čhavale, me maj bisterďomas. Le Ďuloha samas andro gav u mangahas varesavo chaben. Phenďom
varesave gadžijenge andal o vast u tiro phral lenge bašaďa pre lavuta. O love amen na dine, no dine
amen varesavo chaben. Pre viľija amen avla sostar te tavel,“ lošaľolas e Roza u diňa o košaris la
Anežkake. Joj maj kidelas andal o košaris pro skamind. E baba calo rat na sovelas, thovelas andre
bov u ratinelas le nasvale manušes.

“Sar has rat, chudľa te vakerel diliňipena, vakerelas avre čhibenca. Duminav, hoj jekh prindžarďom,
talam oda has talijansko čhib. Čechika, na phenďa ňič,“ tosara phenďa le Dežiske e daj.
„Mamo, na džanav, či kerďam mišto,“ phenďa lake, u duminelas, či leske kampľa kada te kerel.
Ňisostar ňič o slugadžis phundraďa o jakha, dikhelas pašal peste, u has te dikhel, hoj na džanel
kaj hino. Chudľa le Dežiske vareso te vakerel avra čhibaha. „Me tuke na achaľuvav, na džanes amari
čhib?“ phučelas lestar o Dežid u na džanelas, so te kerel. O murš mek vareso phenďa, u paľis
zasuťa. Pal varesave ora pale ušťiľa upre. E baba, les diňa te pijel paňi u hladkinďa les pal muj.
O jakha leske imar džiďile u dičholas, hoj the andro šero leske imar hin sa, sar kampel.
 „Kaj oda som?“ phučelas.
„Sal adaj pro Čechi, mro čho,“ phenďa leske e baba, u has rado, hoj vakerel čechika.
„Ta oda hin but mišto,“ has leske maj feder.

E Roza leske paľis vakerelas, sar les o čhavore lakere čhaha the la boraha rakhle andro veš, savo
has fadžimen the džalas leske o rat. Phenelas leske, hoj akana imar na kampel ňisostar te daral, bo
le maribnastar pregejle imar duj berš. O murš ča sunelas, čeporo zasovlas, no dičholas, hoj leske
hin imar feder, akorestar, sar les pre jepaš mules ande andal o veš.

Sar avľa o Dežiš le kaštenca, leskera romňa has tado o dilos u has imar richtimen pro skamind.
Savorenge kidľa o chaben, the le slugadžiske.
„Imar tumen dava smirom, kampel mange imar te džal het. Paľikerav, hoj man sasťarďan,“ phenďa o
murš, sar chaľa upre e zumin u phenďa lenge „Ačhen Devleha“. Savore dikhenas, na džanenas, so te
phenel. Vareso lenge na džalas pre goďi.

O Dežis anďa khatar o veš o stromkocis, savo figinde le agororeha pro povalis andro kašt, u o
čhavore upre thode o šťutki so kidle andro veš. Tel o skamind čhide čeporo phusa. Le jarestar, so
mangľa avri le gadžendar e Roza, pekľa e Anežka o šinga le lekvaroha le čhiľavendar u kerďa o
chumer pro marikľa, bo o maro na pekenas. E Roza le čhavorenca pratinďa, te pre Viľija hin andro
kher šukares. Sar imar has avri šišitno, vakerelas le čhavorenge, sar oda has varekana pre luma,
sar has joj cikňi. Sar phirenas le verdanenca le grajenca u sar savore sovenas raťi tel o čercheňa.

Tosara pre Viľija hordinelas o Dežis o paňi u taťarelas la pre bov, te pen savore šaj lanďaren.
Kijo skamind kampel savorenge te bešel avri morde, the žužes urde. Pro skamind thovelas e Anežka o
šinga, zumin la fizuľaha the o marikľa, vaj keci phabora, pendecha, u jekh taňiris buteder. Anglal
o chaben phenenas Devleskere lava, u sar kamenas te chal, vareko durkinďa pro vudar. Savore
dikhenas jekh pre avreste. Ňikas na užarenas.

„K´oda?“ phenďa o Dežis. O vudar phundraďiľa u terďolas odoj o richtaris varesave terne muršeha.
„Paľikerav le Ježišoske Kristoske,“ phenďa.
„Ňigda šoha te na merel leskero voďi“ phenďa pale o Dežis, u užarelas, so ela dureder. „Adaj
tumenge avľam le čhaveha te mangel bachtaľi Karačoňa u vareso tumenge anďam, the le čhavorenge,“
diňa o richtaris la Anežkake o košarikos le chabeneha.
Savore porade avri o jakha, na paťanas, u paľis e nekcikneder Anička vičinďa: „Sem oda hin oda
slugadžis, so les rakhľam andro veš, sar pašľol andre rat,“ sikhaďa le angušteha pro murš, so avľa
le richtariha.
„He, čačes, čačipen,“ thoďa o vasta kija peste e Roza u na paťalas, sar pro terno murš dikhelas.
„Ta bešen tele u chan amenca,“ vičinďa len o Dežis kijo skamind, u e Anežka denašelas vaš mek jekh
taňiris. O richtaris asalas the bešľa paš o skamind.

 “Deži, tu the tiri famiľija ke mande sakovar rakhena o than. Ratinďan mire čhas u amen pre oda na
bisteraha, džanas so hin paťivalo. Te les na rakhľanas, fadžinďahas andro veš,“ paľikerelas o
richtaris le Dežiske, u jov has barikano. Le Dežiske imar šoha na kampelas te daral pal e buťi, o
richtaris les delas buťi u poťinelas leske. O čhavore sig bisterde, so hin e bokh the o čoripen.
Buterval penge pal oda, so pes oja Viľija ačhiľa, vakerenas u le čhavorenge phenenas, hoj hin
mišto, te del le manušenge o vast, bo o Del lenge jekhvar sa dela pale.