+--------------------------------------------------------------------------------------------+
   |                        Perfectum -- De voltooid verleden tijd (VTT)                         |
   +--------------------------------------------------------------------------------------------+



   Gisteren heb ik een drukke dag gehad. ´s Morgens heb ik hard gewerkt. Daarna heb ik samen met
   een vriendin geluncht en hebben we gewinkeld.

   ´s Avonds heb ik voor een paar vrienden gekookt. Ze bleven niet lang.

   Ik was moe en ben vroeg naar bed gegaan.

   

   Gebruik:

   we gebruiken de VTT bij een beschrijving van een handeling of situatie uit het verleden. Deze
   handeling of situatie is afgelopen. Het resultaat van de handeling of situatie heeft een
   relatie met het heden.

   

   Vorm:

   De VTT bestaat uit 2 werkwoorden: een persoonsvorm van de onregelmatige werkwoorden hebben of
   zijn en een voltooid deelwoord van een ander werkwoord.

   

   1) regelmatige werkwoorden:

                              Infinitief                                 voltooid deelwoord

   Ge + stam + t -   werken/lunchen                    gewerkt/geluncht

   Ge + stam + d -   winkelen/trouwen                gewinkeld/getrouwd

   + t = als de laatste letter van de stam van het werkwoord een t, k, f, s, ch, p is (´t
   kofschip)

   

   2) onregelmatige werkwoorden (moet je uit het hoofd leren:)

   b.v. We zijn op woensdag in Amsterdam geweest.

   

   3) scheidbare werkwoorden:

   (opbellen) - Ik heb gisteren mijn vriendin opgebeld. -- voorzetsel + ge+stam + t/d

   (meedelen) -- Hij heeft mij goed nieuws meegedeeld. -- mee + ge+ deeld

   (opschrijven) -- Ik heb je telefoonnummer opgeschreven. -- onregelmatig werkw.

   

   Woordvolgorde:

   Ze zijn niet lang gebleven -- hoofdzin met normale woordvolgorde: ond + PV

   Gisteren heb ik gedanst. -- hoofdzin met inversie         PV + ond

   ´s Avonds ben ik naar het theater geweest.

   

   Opmerkingen:

   a) be-, her-, ver-, ge-, ont-: zonder "ge"

   Ik heb de rekening betaald. Hij heeft de zin herhaald.

   

   b) hebben + voltooid deelwoord of zijn + voltooid deelwoord

   

   zijn + voltooid deelwoord

   bij werkwoorden die geen lijdend voorwerp kunnen hebben (intransitieve werkwoorden)

   

   - werkwoorden die een verandering van de situatie beschrijven:

   Hij is vorig jaar naar Engeland verhuisd.

   De les is om elf uur afgelopen.

   + b.v. vallen, scheiden, trouwen, sterven

   

   - werkwoorden van beweging die een richting beschrijven:

   Ik ben  vanmiddag naar het park gefietst.

   Anne is met de KLM naar Praag gevlogen.

   b.v.: wandelen, rijden, varen

   

   hebben + voltooid deelwoord

   bij werkwoorden die geen lijdend voorwerp kunnen hebbe (intransitieve werkwoorden)

   

   - werkwoorden die een situatie beschrijven:

   Jullie hebben lang op de trein gewacht.

   Ik heb niet zo goed geslapen.

   + b.v. zitten, lopen, denken

   

   - werkwoorden van beweging die geen richting beschrijven:

   Ik heb vanmiddag in het park gefietst.

   Frans heeft nog niet gevlogen.

   + b.v. wandelen, rijden, varen

   

   - bij werkwoorden die wél een lijdend voorwerp kunnen hebben (transitieve werkwoorden)

   Gisteren heb ik een drukke dag gehad.

   Ik heb een Mexicaans gerecht gegeten.

   + b.v. kopen, horen, zien

   -

    bij wederkerende werkwoorden

   Ze heeft zich vergist

   De kinderen hebben zich goed gedragen.

   + b.v. zich verbazen, zich verheugen, zich veronstschuldigen

   

   Spelling:

   v/f, z/s

   proeven -- proef -- geproefd

   durven -- durf -- gedurfd

   reizen -- reis -- gereisd

   verbazen -- verbaas -- verbaasd

   

   +--------------------------------------------------------------------------------------------+
   |                      Imperfectum -- de onvoltooid verleden tijd (OVT)                       |
   +--------------------------------------------------------------------------------------------+

   

   Johan Willems vertelt over zijn baan.

   "Vroeger werkte ik bij de politie. Toen was het werk nog leuk. Ik werkte in een dorp. Iedereen
   kende mij. Later verhuisden we naar een grote stad. Daar veranderede het werk voor mij. Ik
   vond het erg zwaar. Toen heb ik ander werk gezocht. En nu werk ik als portier bij de
   universiteit."

   

   Gebruik:

   1)      bij een beschrijving van een bepaalde handeling of situatie in het verleden:

   Vroeger werkte ik bij de politie. Toen was het werk nog leuk.

   2)      bij een beschrijving van een gewoonte in het verleden:

   Toen fietste ik elke dag naar mijn werk. Ik rookte twee pakjes sigaretten per dag.

   3)      bij een beschrijving van handelingen in het verleden die (kort) na elkaar gebeuren.
   Bijvoorbeeld in één zin of in een verhaal:

   Hij stond vroeg op, at een betrham, stapte  in zijn auto en ging naar het politiebureau.

   

   Vorm:

   1) regelmatige werkwoorden:

   stam + te(n) - ´t kofschip: ik werk + te -- we werk+ ten

   stam + de(n) -- ik verander + de -- we verander + den

   2) onregelmatige werkwoorden: zie lijst

   3) scheidbare werkwoorden:

   Vroeger maakte ik elke dag mijn eten klaar. (klaarmaken)

   Ik belde mijn vriendinnen elke dag op. (opbellen)

   Hij schreef alles netjes op (opschrijven) -- onregelmatig

   

   Woordvolgorde:

   Ik werkte in een dorp. -- Ond + PV

   Later verhuisden we naar een grote stad. -- inversie PV + ond

   Daar veranderede het werk wel.

   

   Spelling: zie VTT