Louis Paul Boon (1912-1979): ‘Anarchist, nihilist, viezentist’

   

   I) Leven, milieu en artistieke achtergrond

   

     o ° 1912 Aalst / † 1979 Erembodegem
     o milieu: katholieke arbeidersklasse (vader: koetsenmaker en gevelschilder) in Aalst
       (fabrieksstad: pauperisme, proletariaat)
     o opleiding: katholieke Middelbare en Hogere Technische School (Aalst), wordt echter
       weggestuurd na anderhalf jaar (begin 1928).
     o 2 grote hobby’s: lezen en kunstschilderen
     o dagopleiding aan de kunstacademie (wil kunstschilder worden), maar moet die opgeven als
       zijn vader ziek wordt
     o jaren 30 begin van schrijversaspiraties (1930: fragment van roman Onbekende stad en cyclus
       gedichten met als titel Nacht-trein)
     o WO II: gevangengenomen en 4 maand opgesloten in Fallingbostel (Hannover, Duitsland)

         → diepgaande confrontatie (cfr. lino’s uit die periode!)

     o 1941: eerste roman (met lino’s): 3 Mensen tussen muren (als mislukt beschouwd, zou pas in
       1969 worden uitgegeven)
     o 1942: tweede roman: De voorstad groeit (krijgt de Krijnprijs, doorbreken van het isolement
       waarin hij zich als kunstenaar bevindt)
     o 1943: derde roman Vergeten straat (twee maal herschreven, in 1946 uitgegeven)
     o journalist, criticus, columnist bij oa. De Rode Vaan, Front, De Vlaamse Gids, Het Parool,
       Vooruit (‘Boontjes bittere bedenkingen’)
     o radio (wekelijks programma ‘Het Zoutvat’ op Radio Gent) en tv
     o politiek (Belgische Socialistische Partij – BSP)
     o meest bekende werken: Mijn kleine oorlog, Menuet, De Kapellekensbaan, Zomer te Ter-Muren,
       Priester Daens, Mieke Maaike’s obscene jeugd, Het Geuzenboek.

   

   

   

   

   

   II) Boons literaire werk

   

   ‘Schilder ontspoord’

   

     o Linoleumsneden worden voorzien van verklarende teksten
     o Ontsporing = proces van ontidealisering / Boon verliest idealiserende visie op mens en
       wereld ( bijlage 1)
     o De teksten gaan de lino’s overheersen: Boon wordt schrijver

   

   Verschillende genres

   

     o -poëzie
     o -proza:

   O/      column (vb. Boontjes in Vooruit)

   O/      novelle

   O/      roman:   documentaire / historische roman (vb. Priester Daens)

                                         sociale roman (vb. De voorstad groeit)

                                         psychologische / erotische roman (vb. Eros en de eenzame
   man)  

                                        (schrijft ook nog een filmscript, hoorspelen,...)

   

   ‘Seismograaf’

   

     o ideaal: schrijven conform ‘het leven zoals het werkelijk is’
     o ‘getuigend’ oeuvre, registreert als een seismograaf: centraal de kleine man die verdrukt
       wordt door de maatschappij en de massa (bijlage 2)
     o revolutionair (↔vb. Conscience: idealiserende bevestigende literatuur)

   

   Vernieuwer

   

   -norm -en vormdoorbrekend: traditionele romanconventies worden doorbroken

   

   

   

   III) ‘Anarchist, nihilist, viezentist’

   

   ‘Anarchist’

   

   a) formeel:

     o conventionele roman te statisch → nieuwe technieken (ook uit andere kunsten, vb.
       film)

               vb. Mijn kleine oorlog: kroniekjes (collagetechniek) ( bijlage 3)

               vb. Kapellekensbaan en Zomer Te Ter-Muren: verschillende vertel -en romanlagen

               vb. Menuet: caleidoscopisch (multiperspectief) + opname van krantenknipsels
              (intertekstualteit) ( bijlage 4)

     o doet niet mee aan ‘mooischrijverij’ (“de gedachte dient niet zo mooi, maar zo juist
       mogelijk uitgesproken te worden”)

   

   b) literatuuropvatting:

     o seismograaf: maatschappelijk en sociaal engagement: aanklagen van sociale wantoestanden
       (centraal: de kleine man die verdrukt wordt door de maatschappij en de massa), literatuur
       als waarschuwing
     o literatuur moet zoeken naar waarheid en waarheidsgetrouw zijn: doorbreken van taboes (vb.
       seksuele verlangens en driften)

   

   c) inhoudelijk:

     o Boons boeken lokken verontwaardiging uit: te pessimistisch, miserabel, grauw en
       onfatsoenlijk
     o stelt de maatschappelijke structuren in vraag en schetst bijvoorbeeld in de roman Vergeten
       straat een alternatief (revolutionair)

   

   ‘Nihilist’

   

     o na WO II: Boon verliest idealistische visie op mens en maatschappij (pessimisme)
     o gelooft niet in het ‘beter’ worden van de mens, gelooft niet in verandering (bijlage 5)
     o oorzaak van het onrecht in de maatschappij ligt bij mens zelf die zijn eigen lot in handen
       heeft (↔ realistische en naturalistische auteurs als Zetternam en Buysse: mens als
       slachtoffer van het maatschappelijke bestel)
     o ondergangsmotief, defaitisme

   

   ‘Viezentist’

   

     o het seksuele verlangen en dierlijke driften kenmerken en beheersen de mens (vb. Vergeten
       straat)
     o het lolitamotief: het jonge meisje dat staat voor het prille, het ongerepte (vb. Als het
       onkruid bloeit) (bijlage 6)
     o Boon legt een ‘Fenomenale Feminatheek’ aan: collectie van pin-ups, glamour girls en
       beschouwt die als een studieobject (plant een studie over het vrouwelijk naakt door de
       eeuwen heen)
     o pornografische literatuur (vb. Eros en de eenzame man: een droefgeestig en schandelijk
       pornoverhaal, Mieke Maaike’s obscene jeugd).

   

   IV) Overzicht van de bijlagen

   

   1/ Linoleumschetsen ‘De geliefden’, ‘Het fantastische eetmaal’ en ‘Eerste studie over de
   angst’. Uit: Humbeeck, K., Onder de giftige rook van Chipka. Louis Paul Boon en de
   fabrieksstad Aalst, Gent / Amsterdam (Querido) 1999, p. 284-285.

   2/ Boon, L.P., Het Geuzenboek, Amsterdam (Querido) 1979, p. 130-131.

   3/ Boon, L.P., Mijn kleine oorlog, Amsterdam (Querido) 1992, p. 38-41.

   4/ Boon, L.P., “Menuet”, in Menuet en andere verhalen, Amsterdam (Querido) 1974, p. 118-119.

   5/ Boon, L.P., Mijn kleine oorlog, p.133, 138-140.

   6/ Boon, L.P., “Als het onkruid bloeit” in De liefde van Annie Mols Als het onkruid bloeit,
   Amsterdam (Querido) 1979, p. 468-471.