128                            CORNELII TACITI ANNALIUM
pátrati quam incepti facinoris reus esse: occidi Cotyn iubet, mortem-que sponte sumptam ementitur. nee tamen Caesar placitas semel artes mutavit, sed defuncto Pando, quem sibi infensum Rbescuporis arguebat, Pomponium Flaccum veterem stipendiis et arta cum rege amicitia, eoque accommodatiorem ad fallendum, ob id maxime Moesiae praefecit. (67) Flaccus in Thraeciam transgressus per ingentia promissa quamvis ambi-guum et scelera sua reputantem perpulit ut praesidia Romana intraret. circumdata hinc regi specie honoris valida manus tribunique et centu-riones, monendo, suadendo, et quanto longius abscedebatur, apertiore custodia, postremo gnarum necessitatis in urbem traxere. accusatus in senátu ab uxore Cotyis damnatur, ut procul regno teneretur. Tbraecia in Rhoemetalcen lilium, quem paternis consiliis adversatum constabat, inque liberos Cotyis dividitur; iisque nondum adultis Trebellienus Rufus praetura functus datur, qui regnum interim tractaret, exemplo quo maio-res M. Lepidum Ptolemaei liberis tutorem in Aegyptum miserant. Rhe-scuporis Alexandriám devectus, atque illic fugam tentans, an ficto crimine, interficitur.   (68) per idem tempus  Vonones,  quem amotum in Ciliciam
1. coty cum lin. M. — 3. padusa M. — 6. thraciam h. 1. M. — 8. hinc regi] in gregi M. Correxit iam Beroaldus. — speciae M. — 9. Habet abscedebatur M. Ante Pichena edebant abscedebat. —   10.   accussatus M. —   11. cotys M. —   13. inqui M.
__ cotys M.   —   trebellenus M.   «Incorruptam nominis formám servavit M infra 3, 38.
6, 39.» Ritter. — 15. M. M: Starcům B. — ptolemei M. — 16. temptans M.
66.   occidi Cotyn] Vellei. 2, 29. Strabo 12. p. 556. Suet. Tib. 42. — Pomponium Flaccum] de quo Ovidius Ex Ponto 4, 9, 75. Idem praefuit postea Syriae. Ann. 6, 27. — veterem stipendiis] quasi veterem, quod ad stipendia attinebat, singulári ßoaxv-Xoyía pro eo, qui multa iam stipendia meruerat. Male Pichena, probb. Freins-hemio et Ryckio, malebat stipendii, quod pro pluráli Latinitati adversatur.
67.  praesidia Romana] locum, qui esset in Romanorum potestate atque a Romanis militibus occupatus. — ab uxore Cotyis] Polemonis regis Ponti et Pythodoridis filia, quam, nomen aeque tamen tacens, memorat Strabo 1. 1. — Rhoemetalcen] huius nominis alterum. Exstat eius nummus: hinc BA2IAET2 POIMHTAJKAS cum eius capite ; Hline TAISl KAIZAPISEBASTÍI. cum Caligulae effigie. Visconti Iconogr. grecque III. p. 302. — Trebellienus] huius-modi nomina plerumque in anus, rarius .n   .„„«  fnrmarnnt..   ut   sunt   Aufidienus.
atque successori Ptolemaeo Euergetae II. sive Physconi. — miserunť] maxime, ut videtur, propter Seleuci Syriae regis insi-dias statim post Epiphanis mortem a. u. c. 573. ante Chr. 181. Cfr. Val. Max. 6, 6, 1. ex quo non liquet, quis fuerit Ptolemaeo-rum. Iustinus 30 , 2. et 3. per errorem hanc tutelam ad Epiphanem refert; peius etiam Pighius ad a. u. c. 590. (591. Varr.) Exstat denarius cum capite feminili tur-rito subscripto ALEXANDREA: in parte aversa : M. LEPIDYS. PONT. MAX. TVTOR. REG. S. C. Akerman I. p. 20. cfr. Champollion-Figeac Annales des Lagides.   Paris. 1819. II. p. 130.
68. in Ciliciam] Pompeiopolin. C. 58. Suetonius Tib. 49. paullo aliter haec nar-rat, et cum Tiberii probro: Sed et Vono-nem, Parthorum regem., qui pulsus a suis quasi in fidem populi Romani cum ingenti gasa Antiochiam se receperat, spoliavit perfidia et occidit. Ut Taciti narratio est, imDerator extra culpam. Lips. — Albanos]
LTBER II.    Cap. 66. 67. 68. 69.
129
memoravi,  corruptis custodibus effugere  ad Armenios,  inde in Albanos Heniochosque   et   consanguineum   sibi   regem   Scytharum   conatus   est. specie venandi omissis maritimis Iocis avia saltuum petiit, mox pernici-tate   equi ad  amnem  Pyramum contendit, cuius pontes accolae ruperant audita regis fuga: neque vado  penetrari poterat.    igitur in ripa fluminiss a Vibio  Frontone praefecto equitum vincitur,  mox Remmius evocatus, priori custodiae regis   adpositus,   quasi per iram,  gladio   eum transigit. unde maior fides conscientia sceleris et metu indicii mortem Vononi inlatam. IT"" (69) At Germanicus Aegypto  remeans "euncta quae  apud legiones aut frirbes  iusserat,   abolita vel in contrarium versa cognoscit.    hinc graves lo in   Pisonem   contumeliae;  nec  minus acerba,  quae  ab illo in Caesarem tentabantur.  "dein Piso abire Suria statuit.    mox adversa Germanici vali-tudine  detentus, ubi reereatum  accepit votaque pro incolumitate solve-bantur, admotas hostias, sacrificalem apparatum,  festam Antiochensium plebem   pe-   lictores   proturbat.    tum  Seleuciam   digreditur,   opperiensis aegritudinem quae rursum Germanico  acciderat.   saevam vim morbi au-gebat persuasio veneni a Pisone accepti; et reperiebantur solo ac parie-tibus erutae humanorum corporum reliquiae,  carmina et devotiones, eí
4. egui edamnem U. - 7. adp. M : app. B. - 8. inl. M: ill. B. - 9. aput M. - 12. tempt. M. — Suna h. I. et infra M. - 15. degreditur M. Correxit LiosTuľ — operiens M.  -  17. repperiebantur M.                                                 correxit upsius. —
bant: conatus est specie venandi. omissis cet. pro quo I. Fr. Gronovius malebat: conatus, specie venandi, omissis. Sed ex Cod. lectione suspendilur aliquantisper lectoris animus curiosi, quomodo tandem evadere conatus sit. — Pyramum] amnem Ciliciae campestris, qui sub Mallo in Issicum sinům influit, hodie Dishoun. — praefecto equitum] id est, alle , ut praefecti socio-rum , singulárům cohortium sociorum Ie-gionibus adiunetarum. Sic aeeipe Inscrr. m. L. 3438. et 3876. Suet. Oct. 38 : Liberis senátorům militiam auspicantibus non tribunátům modo legionum, sed et prae-fecturas alarum dědit. Val. Max. 2,7,9. narrans, quomodo L. Piso consul punierit C. Titium, equitum praefectum , turmas equitum, quibuspraefuerat, ademptis equis in funditorum alas transcripsit. — evocatus] Dio 45, 12: zo rév 'Hovoxútcúv uvarijfia xrX. 55 , 24 : ioig dvaxlrjroiq rJQ^ato [ihv vofii'gsiv dep'   oi   roiig erv-
69. dein] Sine causa Lipsius ante hoc v. excidisse aliquid, Acidaüus denique le-gendum opinabatur. Rede Walther : est ix rovTov, darauf, ensuite. — admotas] altaribus, ut plene Suet. Cal. 32. Non usurpabant adduetas, attraetas, quia sponte sua hostias adisse ad altaria simulabant.
—    festam] laeto habitu et candklatam. Horat.   C. 3, 18, 11: festus pagus. Lips.
—  proturbat] repellit ideoque dissipat, vi adhibita.    Sic 2, 11: collectos proturbant.
—  Seleuciam] earn , quae Pieria cognomi-nabatur. Nam in litore maris erat, para-batque navigationem Piso; tum etiam haud procul Antiochia, unde veniebat. Lips.— aegritudinem] aegritudinis eventum. — erutae] e sepulcris. Ddeen. — reliquiae] Dio 57, 18 : ôozä yág ávšpaíxmv ěv rň oixíq ěv y aixei ■xarogaovyuéva, jcái ila.of.wi fioXlßöivoi ágás Tivag /xsrcc rov ovó{j.aroq avrov íyfivrsq, Z;<Zvroq «&' EVDEŠS7].    Aut  mera   terricula   haec   «rant
130                             CORNELII TACITI ANNALIUM
nomen Germanici plumbeis tabulis insculptum, semusti cineres ac tabe obliti, aliaque maleficia quis creditur aniraas numinibus infernis sacrari. simul missi a Pisone incusabantur ut valitudinis adversa rimantes.- (70) ea Germanico haud minus ira quam per metům accepta.    si limen obsi-
sderetur, si effundendus spiritus sub oculis inimicorum foret, quid deinde miserrimae coniugi, quid infantibus liberis eventurum? lenta videri ve-neficia: festinare et urgere, ut provinciám, ut legiones solus babeat. sed non usque eo defectum Germanicum,, neque praemia caedis apud inter-fectorem   mansura.    componit   epistulas   quis amicitiam   ei  renuntiabat.
o addunt plerique iussum provincia decedere, nec Piso moratus ultra navis solvit; moderabaturque cursui, quo propius regrederetur, si mors Germanici Suriam aperuisset. (71) Caesar paulisper ad spem erectus, dein fesso corpore, ubi finis aderat, adsistentes amicos in hune modům adlo-quitur: «si fato concederem, iusfus mihi dolor etiam adversus deos esset,
5 quod me parentibus liberis patriae intra iuventam praematuro exitu rape-rent, nunc scelere Pisonis et Plancinae  interceptus ultimas preces pecto-
1. Habet tabe M. Probabilem Lipsii coni. tabo receperunt Walther, Ritter, Doe-derlein. — 2. malefica M. Correxit Beroaldus; malefica praefert Bach et Doederlein; sed hoc vocabulo si usus esset Tacitus, ipse agnovisset maleficam talium náturám; scripsit ergo maleficia, quibus a superstitiosis creditur cet. — 8. aput M. — 10. Piso] ipso M. — maratus M. — 11.   qui M. Correxit Lipsius. — 13. ads. M: ass. B.
devoveretur morti. — plumbeis] ad magi-cam defixionem hoc spectat, qua nomen hominis devovendi in pugillanbus aut mem-branis aut Iaminis plumbeis exaratum , stilo atroci confodiebatur; ipsi scilicet huic vili metallo Tis perniciosa inesse crede-batur. Cfr. Ovid. Heroid. 6,91: Medea devovet absentes simulacraque cerea fixit; apud Grut. 19, 6. titulus Tuderti positus IOVI 0. M. CVSTOD1. CONSERVATOR!. QVOD. IS. SCELEROSISSmi. SERVI. PVBLICI. INFANDO. LATROCINIO. DE-FIXA. MONVMENTIS. ORDINIS. DE-CVRIONVM NOMINA. NVMINE. SVO. ERVIT. AC. VINDICAVIT. cfr. Appul. Met 3, 17. p. 182. Hild. (v. supra ad C. 30.) — semusti cineres] hoc est, se-musta ossa, intellige membra cadaverum ex igne rapta, antequam comburerentur, hinc tabo oblita. Walth. An potius semusta in cinerem ligna sive titiones signi-ficantur? Nam caprifici et cupressi ad-urebantur in fascinando.   Horat. Epod. 5,
cadaverum tabe. Cfr. N. Heinsium ad Sil. Ital. 3, 342. Quamquam ea significatione quae hic requiritur (Moder) tabum usur-pat Hist. 2 , 70. et 3, 35. — maleficia] ut saepe, de huiusmodi incantamentis. Cod. Theod. 9, 16,9: noxiorum codicum et maleficii crimine conscriptorum retenta-tor. Lactant. Inst. 2, 16: magi et ii, quos vere maleficos vulgus appellat cet. Nota lex Cod. 9 , 18 : de maleficis et ma-thematicis. Hieronvm. Comm. in Dan. Cap. 2. Opp. ed. Vallars. Ven. T. V. p. 627: Malefici, qui sanguine utuntur et victimis, et saepe contingunt corpora mor-tuorum.
70. ira quam per metum] ut solet, va-riat constructionem. — renuntiabat ] Hoc spectavit Germanicus, ne limen obsidere-tur, ne pasceret oculos inimici, si quid sibi accideret; ne coniux et liberi essent in eius dilione ; denique , ut e vicinia ho-minem abigeret. Et intelles.it Piso, sive adiectum fuit,   decederet  provincia,   sive
LIBER II.    Cap. 70. 71. 72.                              131
ribus vestris relinquo: referatis patri ac frátri quibus acerbitatibus dila-ceratus, quibus insidiis circumventus miserrimam vitam pessima morte finierim. si quos spes meae, si quos propinquus sanguis, etiam quos invidia erga viventem movebat, inlacrimabunt quondam florentem et tot bellorum superslitem muliebri fraude cecidisse. erit vobis locus querendi apud senatum, invocandi leges, non hoc praecipuum amicorum munus est, prosequi defunctum ignavo questu, sed quae voluerit, meminisse, quae mandaverit, exsequi. flebunt Germanicum etiam ignoti: vindicabitis vos, si me potius quam fortunám meam fovebatis. ostendite populo Romano divi Augusti neptem eandemque coniugem meam; numerate sex) liberos. misericordia cum accusantibus erit; fingentibusque scelesta man-data aut non credent homines aut non ignoscent.» iuravere amici, dex-tram morientis conlingentes, spiritum ante quam ultionem amissuros. (72) tum ad uxorem versus per memoriam sui, per communes liberos oravit, exueret ferociam, saevienti fortunae submitteret animum, nem regressa in urbem aemulatione potentiae validiores inritaret. haec palam, et alia secreto, per quae ostendere credebatur metum ex Tiberio. neque
1. fatri M. — accerb. M. - 3. propinquos M. — 4. M. M : ill. B. — 5. super-stiten M. — 6. aput M. — 7. quaestu M. — 15. exsueret M. — saeulenti M. — summ. M. — 16. inr. M: irr. B. — 17. ostender M.
distinguit Tacitus.) Cfr. Ann. 6, 29: Morem fuisse maioribus , quotiens dirimerent ami-citias , interdicere domo eumque finem gra-tiae ponere. Plin. H. N. 9, 57: M- Lol-lius interdicta amicitia a Caio Caesare Augusti filio venenum bibit. Efficacius etiam dicebant inimicitias denuntiare, utCic. Phil. 5, 7. Seneca Ep. 76. — moderabaturque] que h. I. commode capias adversative pro sed. Eiw. Adversandi' vis non inest in coniunctione, sed in ipsa verbi notione. Bitter. — propius] Lipsius properius dubitanter suspicabatur, neque vero hoc netessarium; est magis e propinquo, fiäXkov iyyv'iev. — aperuisset] non alii praesidi, ut quidam rati sunt; sed: «si tutum sibimet ipsi in Syriam regressum concessisset.»
71. parentibus] Tiberio atque Antoniae, etiamtunc superstiti ; de qua sola quidem inlerpretatur Ernestius. — interceptus] ab-reptus,  morti datus,   frappé  Burnouf. —
ad ultionem non memorat. — quos invidia] est illud Horatianum C. 3, 24, 31: Virtutem incolumem odimus, Sublatam ex oculis quaerimus invidi. — bellorum super-stitem] eadem constr. Agric. 3 : pauci, utita dixerim, non modo aliorum, sed etiam nostri superstites. — sex liberos] 1) Nero Caesar f 784. Ann. 4, 59. 60. 5,3. 4. 2) Drusus Caesar f 786. Ann. 4, 60. 6, 23. 24. Suet. Cal. 7. 8. 3) Caius Caesar Caligula. 4) Agrippina Claudii, mater Neronis. 5) Drusilla, cui Caligula templa constituit ac pulvinaria. Sen. Cons, ad Polyb. 36. Consecratae Pantheae nomen decrevit. 6) Iulia (Livilla Suet. Cal. 7.) a. u. c. 794. a Claudio patruo Messalinae instinctu prae-textu adulterii cum Seneca in exilium pul-sa ac paullo post occisa est. Dio 60, 8. Suet. Claud. 29. — cum accusantibus] non, ut alias assolet, cum reis. — scelesta man-data] Tiberii ac Liviae.
72.   ferociam]   cfr.   1,   33:   Agrippina paullo commotior.    3,1:   violenta luctu.