TAALTYPOLOGIE
w
Brno, 22-24.02.2011
Erasmus Leerstoel voor Nederlandse Filológie Unversiteit Wroctaw/ Polen
Hieronder zie je geboortedata van de famílie ABC, geschreven in een geheime taal en vermeld in de alfabetische volgorde: barakeba, karqfut, kolkeba, kolqfut, koltera.
We weten, dat mevrouw ABC op 12 september jarig is, haar man - precies 4 maanden later, hun zoon - op 13 december en hun twee dochters op 13 en 31 januari.
Hoe schrijf je 31 december in die taal?
IDEOGRAFISCH SCHRIFT
elk teken staat voor een idee of begrip (ideografisch = beeldschrijvend) voor elk begrip een apart teken nodig
SYLLABISCH SCHRIFT
voor elke lettergreep een apart teken
ALFABETISCH SCHRIFT
Aa Aa  Bb Cc Cc Dd
Ec  Ec  Ff Gg Hh Ii
Jj    Kk  LI LI MmNn
Nn Oo 06 Pp Qi| Rr
Ss   Ss   Tt ü» \i Ww
Xx Yy  Zz Zz Zz
aparte tekens voor de verschillende klanken
voor het eerst gedaan door de Grieken
SCHRIFT A
Z$-hF§ S <t>$TSH©$
Ta ploti ta palida malsta
'De man plukt de meloen'
SCHRIFT B
flJl @B®Z ®flTS@0LU
Miklo kavernolan nomi trakabilras
'De student ontciifert het schrift'
SCHRIFT C
e fi fr
Kumani stara miku
'De vrouw loopt op straat'
ARABISCH
ARMEENS
Pnpip iTuiprifil] 6Gi]iiLif LG uiquiui hl huii|iiRuup JipLiGg ui[iduiOuni)uiuil|nLpjuufp riL ppuii|ni.GpGLpni|: 'bpuiOp iilOLO puiGuil|uiGnLpjnLG riL (u|k|G - ifpifjwGg iqbuip t br|piujpiupui[i i|bpmpbpi|tQ:
	CHINEES
*****	
	
m> km •	
	
	
	
GEORGISCH
g^o8«^«^o5 - gb b^bg^8^o^« 0958ppgbo8g b5bg(™>oco55 ßbejöoc^o! (5) boppgOoc^bppo -bopgft(™>5bpp£)(™> gb5*bg 8obo b5bgQ^?expg&5 boöb^ßb "pp5&(™>0'}5 8o\?g5b". (ö) 3e}(™>5bppo5 -gg685bo3^^o, "(5yo5bo 8b50og" (äe}(™>5bppo5 boppgOÖQ^bppob gOoco-gOocoo 8b509g5, 852,0058 58
b5bg(™>oco b<3o(*l>5po 8cog(™> d3gjJ5b5b 8ex>bbgbog5gb). (ß) &5^5ßo5 - gg^85bo3^^o "b5356g^^göo", 8«8pob5^g«öb b5ß5b.
GRIEKS
Ota m (ivflotffloi yEwiQuvtai ikvkqai im iooi im]v a|iojißEJtEia stai tu öiMiwiiuti«. Eivtti jigoixiofra iie to/ixi'] xm owt iSp], mm i)(f rikuv vu flipEgl^gOWttt uera^i toug iie mraia aöfkpoomi];.
HEBREEUWS
nn)J> orviw rom p><£ ,ii3*mi rouro imw o!to .ninN b\y nra invi3 w>n
JAPANS
WMIi. iftttfötltllttii, n Iii
SANSKRIET
m jtot: mm* wmi ^ * % ,w^n 3fcR^n
TAMIL
(een taal die gesproken wordt door de Tamils in Zuid-Indiase staat Tamil Nadu, in Sri Lanka, Singapore en Maleisie)
taflau LilpcMaiOT aaa>(p aajjiiipiTafieii LJpfflsiinieM: ^taiitaai j)^i_iLJlg3Lb eJaflinfterflsp aiDManajiiadr. Jiajiiam $iuniu9,ai)aiip MwirL&miuujii) gluipussnuirau Qupnpiraar. Jiaiiiam jf^ai(i5LG(tt)(!56iifi ffSairaj s_amitsi)u u™8a> rbLJajQansrerra) JaiMnfiJiii)
THAI
wiHnfluinwnatrwasfsr iriiiflRUjiriTttirifliia;OTi«i^h^itlu«Mi5iiM ir
2:08-AlO KAI OXTO 3:57 - TEZZEPEIZ □APA TPEIZ 5:02 - □ENTE KAI AIQ 7:55 - QXTO □APA □ENTE
8:04 -? 2:58 -?
- de kat van de Ieraar - het boek van de vrouw
- de schooI van de broer
mob*. - de Ieraar van de moeder
? - de broer van de leraar ? - de moeder van de kat
De broer van de Ieraar
_m
De moeder van de kat
_m
kip i kap EN tan [taen] i ten [ten] PL ten (deze)
p	t	k
	s	
m	n	
	l/r	
Chinook
amLaxcga'mx
• AnaIythische taIen
NL: wordt gedaan
• Synthetische taIen
LATIJN: amor - amari (amor, amaris, amatur)
• IsoIerende taIen
• AggIutinerende taIen
• Fuserende taIen
• AIternerende taIen
• PoIisynthetische taIen
• Incorporerende taIen
Nederlands
hond beIuisterde be/Iuister/d/e
Tsjechisch
nejpravdivější
Chinees
WÖ XUÉ ZHÖNG WÉN WÖ MEN XUÉ ZHÖNG WÉN
WO - IK
WO MEN - IK + meervoud = WIJ
Chinees
WÖ HÉ CHA WÖ HÉ LE CHA
We hebben thee gedronken?
WÖ MEN HÉ LE CHA
Mijn katten hebben melk gedronken.
IK + bezit + KAT + Pl. + DRINKEN + Verl.tijd + MELK
Turks				
N. adam		N. adam -	lar	
G. adam -	in	G. adam -	lar-	in
D. adam -	a	D. adam -	lar-	a
A. adam -	i	A. adam -	lar-	i
L. adam -	da	L. adam -	lar-	da
Ab. adam	- dan	Ab. adam	- lar	- dan
Turks
el-ler-im-den
Pools
chtopcu r§ka - rqk
Arabisch	
	qtl
	qatala
	qatila
	ya-qtulu
	yu-qtalu
Chibcha
temeynelevtepejterken
S sVoO O sVoS
Hixkaryana (OVS)
Totoyahosiyekamora
Pools
Jan bije Piotra. Piotra bije Jan. Piotra Jan bije. Jan Piotra bije.
Duits
Jan schlägt Pieter. Pieter schlägt Jan.
Nederlands
Jan slaat Piet. Piet slaat Jan.
KLINKERHARMONIE
- achterklinkers: a, ä, O, Ö, U, Ü
- voorklinkers: e, e, i, I, Ö, Ö, Ü, Ü
De suffixen kunnen in principe alleen klinkers hebben van de categorie waartoe het woord behoort.
häzamban in mijn huis kertemben    in mijn tuin
Indo-Europese talen
SATEMTALEN
• Indo-Arisch: Hindi, Urdu, Bengali, Nepali, Sanskriet (f)
• Iraans: Perzisch,Koerdisch,Afgaans
• Armeens
• Baltisch: Litouws, Lets
• Slavisch
Oostelijk: Russisch, Witrussisch, Oekraiens Westelijk: Pools, Tsjechisch, Slowaaks Zuidelijk: Bulgaars, Servisch, Kroatisch, Sloveens
• Albanees
KENTUMTALEN
• Grieks
• Latijn
• Romaans
Oost-Romaans: Roemeens, Italiaans, Sardinisch Ibero-Romaans: Spaans, Catalaans, Portugees Gallo-Romaans: Frans, Provengaals Reto-Romaans
• Keltisch
Gaelisch: lers, Schots, Manx
Brits: Kymrisch (Welsh), Bretoens, Kornisch (f)
• Germaans
Oost-Germaans: Gotisch (f) Noord-Germaans: Zweeds, Noors, Deens, IJslands, Faroees
West-Germaans: Engels, Duits, Fries, Nederlands, Afrikaans
Er zijn maar een paar talen in Europa die niet tot deze taalfamilie behoren. De belangrijkste zijn het Baskisch, en de Finoegrische talen, waartoe het Fins, het Hongaars en het Estisch behoren.
Bedankt voor jullie aandacht