L25DSLETTERENDe Standaard Vrijdag 13 april 2007
T
oen God de wereld
schiep, waren alle mensen
in de hemel autochtoon.
Toen de mens de
appel at en God hen
naar de aarde gooide,
keken ze droevig naar de hemel en
jammerden: ,,Hier op aarde zijn
wij allochtonen. Daar in de hemel,
ons vaderland, waren wij au-
tochtoon.’’
Vervolgens ontstonden er twee
soorten mensen; de ene soort
hield van het land onder zijn voeten,
de autochtoon, de andere
soort bleef naar de verre hemel
kijken en denken dat hij allochtoon
was als hij niet in zijn vaderland
de hemel was. Een paar duizend
jaar later was de soort die
zich allochtoon op aarde voelde
verdwenen en waren alle aardbewoners
autochtoon. Maar soms
durfde iemand van zijn vaderland
weg te gaan. Dan werd hij ‘reiziger’
genoemd. Als hij even bleef,
noemden ze hem ‘vreemdeling’
en als hij zijn wortels in andere
grond liet schieten, noemden ze
hem ‘allochtoon’.
In 1998 kwam ik in Nederland.
In 2002 begon ik daar het woord
‘allochtoon’ en ‘autochtoon’ te
horen. Omdat ik mezelf de taal
had geleerd, had ik die woorden
niet geleerd. Ze waren buiten
mijn interesse. Ik vroeg Arie Hut,
een van mijn huisgenoten in het
studentenhuis waar ik woonde,
naar de betekenis van de woorden
allochtoon en autochtoon. Ik
bracht hem in verlegenheid,
waardoor de betekenis van die
twee woorden na zijn uitleg niet
duidelijker, maar vager werd. ,,Jij
bent allochtoon. Ik ben autochtoon’’,
zei hij uiteindelijk.
Ik vroeg Arie om die woorden
een paar dagen lang vaak te gebruiken,
zodat ik ze kon leren.
,,Hé allochtoon, hoe gaat het?’’
riep hij als hij mij in de keuken
zag. ,,Het gaat goed, autochtoon’’,
antwoordde ik dan. Ik kookte
Arabisch eten en hij Nederlands
en omdat de geuren van ons eten
zich met elkaar mengden, werd
het woord allochtoon in mijn
hoofd gemengd met autochtoon
en denk ik altijd aan die lekkere
geur, Arie Hut en onze grapjes als
ikdiewoordenhoor.,,Koppigeallochtoon’’,
zei Arie. ,,Gierige autochtoon’’,
riep ik.
Later begon ik in het woord allochtoon
iets anders te horen.
,,Die wijk is gevaarlijk’’, zei een
meisje eens over Holtenbroek in
Zwolle. ,,Ik durf daar niet wonen,
hoor, met al die allochtonen. Hoe
kan ik ’s avonds over straat fiet-
sen?’’
Mijn allochtone pen fietst heerlijk
door de autochtone wijken
van de literatuur. Volgens mij is
allochtonenliteratuur, op een
paar namen na, als wc-papier;
voor eenmalig gebruik. De allochtone
schrijver wordt meestal
op het juiste moment gemaakt.
Wie hem maakt, kan ook stoppen
hemtemaken.Toenikmijneerste
hoofdstuk naar een paar uitgeverijen
stuurde, kreeg ik van een redactie
een e-mail. ,,Heet je echt Al
Galidi of ben je een Nederlan-
der?’’
Het was in die tijd de mode dat
elke uitgeverij haar eigen allochtone
schrijver had. Allochtone
schrijvers leren niet om zichzelf te
maken. Neem tien allochtone
schrijvers en je krijgt tien boeken
over een vader die hier kwam om
schoon te maken en een moeder,
een huisvrouw die meestal Fatima
heet. De schrijver vertelt hoe hij
verdwaalt in de sfeer in huis en de
sfeer op straat. Thuis moet hij
luisterennaareenbozeallochtone
vader en kijken naar een bange,
zielige allochtone moeder met de
naam Fatima en een zus, die
meestal ook Fatima heet.
Een Marokkaans meisje schrijft
een boek over haar beproeving als
een lesbienne, die Fatima heet.
Een andere Marokkaanse Fatima
schrijft een boek over haar beproeving
op haar werk en op
straat met een hoofddoek. Welke
Fatima zullen de kranten adopteren
door prachtige recensies?
Meestal schrijft de allochtone
schrijver wat de westerse lezer van
hem verwacht. Hoe zieliger het
verhaal, hoe beter. Hoe meer wc’s
hij zijn vader laat schoonmaken
of hoe meer Fatima zijn moeder
is, hoe meer boeken hij verkoopt.
Op een dag liep ik met Kader
Abdollah langs de IJssel bij Zwolle.
,,Wij schrijven in het Neder-
lands’’,zeiik.,,Denkjedatiemand
voor onze boeken zorgt na onze
dood? Of gaan ze naar De Slegte?’’
Kader Abdollah glimlachte. ,,Niemand
zorgt voor slechte boeken’’,
zei hij. ,,Schrijf boeken die voor
zichzelf kunnen zorgen.’’
Vanaf die dag geloof ik dat allochtonenliteratuur
niet bestaat.
Er zijn goede en slechte boeken.
ESSAY
Ik, allochtoon
© rr
AL GALIDI
praat met Nele Hendrickx
over allochtonenliteratuur,
en allochtone auteurs lezen
voor uit eigen werk. Zondag
22 april, 15.30-16.30u, in de
Beursschouwburg.
Is Vlaanderen toe aan
een golf allochtone
schrijvers? Al Galidi, Irakees
in Nederland, buigt
zich over de term.
Banvilles Birchwood
is een vroeg meesterwerk:
een werveling
van fantastische verha-
lenwaarindearistocratische
hoofdpersoon
op zoek gaat naar een
verloren zuster, maar
uiteindelijk een broer
vindt. Centraal in dit
boek staan de kortstondige
ogenblikken waarin
de wereld even stilstaat
en er een helder
moment van inzicht doorbreekt dat zowel
wiskundig als esthetisch is: mysterieus
en perfect als een rode roos.
The Sea, Banvilles voorlaatste boek,
waarvoor hij een Man Booker Prize
kreeg, kon mij niet overtuigen: opnieuw
is de hoofdpersoon een oudere man die
terugkijkt op zijn leven, opnieuw is het
decor een stad aan de zee, er is nog maar
eens een geheim, en de
dood, en tweelingen, en
veel kunst. Maar alles in
dit boek hebben we al
eerder gezien: het misverstand
is zo voorspelbaar
als een aflevering
van De Kampioenen,
de stijl bijna een parodie
op zijn oudere werk.
Geen wonder dat Banville
nu iets ander gaat
proberen.
Eerder dit jaar publiceerde
hij een historische detective onder
het wel erg Banvilliaanse pseudoniem
Benjamin Black. Ik heb het boek
nog niet gelezen, maar het kreeg een
goede recensie van de deze week
overleden Britse detectiveschrijver Michael
Dibdin. Misschien heeft Banville
een nieuwe roeping gevonden. (gl)
De beste Banvilles
© vum