DCI ft Bayerische I Münchener Digitalisierungszentrum LX3 B StaatsBibliothek Digitale Bibliothek Boretius, Alfred Capitularia regum Francorum Bd.: 1 Hannover (1883) München, Monumenta Germaniae Historica -- 4 C 115 (1 urn:nbn:de:bvb:12-bsb00000820-6 Copyright Das Copyright für alle Webdokumente, insbesondere für Bilder, liegt bei der Bayerischen Staatsbibliothek. Eine Folgeverwertung von Webdokumenten ist nur mit Zustimmung der Bayerischen Staatsbibliothek bzw. des Autors möglich. Externe Links auf die Angebote sind ausdrücklich erwünscht. Eine unautorisierte Übernahme ganzer Seiten oder ganzer Beiträge oder Beitragsteile ist dagegen nicht zulässig. Für nicht-kommerzielle Ausbildungszwecke können einzelne Materialien kopiert werden, solange eindeutig die Urheberschaft der Autoren bzw. der Bayerischen Staatsbibliothek kenntlich gemacht wird. Eine Verwertung von urheberrechtlich geschützten Beiträgen und Abbildungen der auf den Servern der Bayerischen Staatsbibliothek befindlichen Daten, insbesondere durch Vervielfältigung oder Verbreitung, ist ohne vorherige schriftliche Zustimmung der Bayerischen Staatsbibliothek unzulässig und strafbar, soweit sich aus dem Urheberrechtsgesetz nichts anderes ergibt. Insbesondere ist eine Einspeicherung oder Verarbeitung in Datensystemen ohne Zustimmung der Bayerischen Staatsbibliothek unzulässig. The Bayerische Staatsbibliothek (BSB) owns the copyright for all web documents, in particular for all images. Any further use of the web documents is subject to the approval of the Bayerische Staatsbibliothek and/or the author. External links to the offer of the BSB are expressly welcome. However, it is illegal to copy whole pages or complete articles or parts of articles without prior authorisation. Some individual materials may be copied for non-commercial educational purposes, provided that the authorship of the author(s) or of the Bayerische Staatsbibliothek is indicated unambiguously. Unless provided otherwise by the copyright law, it is illegal and may be prosecuted as a punishable offence to use copyrighted articles and representations of the data stored on the servers of the Bayerische Staatsbibliothek, in particular by copying or disseminating them, without the prior written approval of the Bayerische Staatsbibliothek. It is in particular illegal to store or process any data in data systems without the approval of the Bayerische Staatsbibliothek. KAROU MAONI CAPJTULABIA. pojndus hic iuberi videatur, Respevto sane epilogo ineunti potius anno 780 hoc capita-lore adscripserim et hoc pro coniectura satis probabili non pro certo putaverini, mtm fumes et trihulatío non raro Karoli regnum perturbaverint Item in inrerto reliquerim, an Karolus fmic episcoporj^ capitidart deliberando tnterfuerit (B. I7 199; P. i, 39-; Oapitulare* qualiter institutům est in hocb episcoporum consensu: id est ut unusquisqiie episcopus ires missas et psalteria tria cantet, imam pro domno rcge, alteram pro exeratu Francomm, tertiam pro presenti tribnlatione; presbiteri vero unusquisqiie missas tres, monachi et monachae et canonici unusquisqiie h psalteria tria* Et biduauas onines faciant, tanic episcopi, monachi et monachae atque eanonicic, atque eorum infra casatumd homines, vol qui potentes1 sunt Et unusquisqiie episcopus aut abbas vel abbatissa, qui hoc facere potest e, librám de argento in eleniosinam donet, mediocres vero mediam librám, minores solidos quinque, Episcopi et abbates atque abbatissae pauperes famelicos quatuor pro isto inter se institute' nutrire* debent usque tempore messium; et qui tantum non possunt, iuxta quod possibilitas est, aut1' tres!l aut duos aut unum. Comites vero fortioves librám unain de ai^ento ant valentem', mediocres mediam libram; vassus dominicus de casatis ducentis mediam libram, do casatis centum solidos quinque, de casatis quinquaginta aut triginta unci^m imam. Et faciant biduauas atquek eorum homines in eorum casatis > vel qui hoc facere possunt; et qui redi-mere voluerit, fortiores comites uncias tres, mediocres unciam et dimiriiam, minores solidům unum. Et de pauperes famelicos, sicut supra scriptum est, et ipsi faciant Haec omnia, si Deo placuerit, pro domno rege et pro exercitu Francorum et prae-sente tribulationc missa sancti Iohannis sit completum. ■■ a) Abesi capitulars iiwripiio a vodtvihus amtúhus; ctlltlones anterior es pvaeljent iuticriptionem u Hfiiitidicto levita(adilitioIV. c. 14Í3) fietam,. h) deeath 5. c) tam .... cauouíc i oifi. 4,5. ď) ta&atoa 2 \ cassati 5. e) possmit 4.5, i) consensu 2; nastro add. li. pasceruft. h) towií 4.5. f] librám valontem 2} valent donet EÍ, k) deextŮ. Firmi ad hiď&mva Muma faciunda. m. ADMONITIO GENERALIS. 789. m. Martio 23. Traditur in eodiedras 1) Guelferbyfano inter Helmstadi&ism 496. 2} Epored. 34, fol 3. 3) Epor. 33. foL 124\ 4) Sang. 733. pag. 15. b) Pari*. 4613, fol 73 (vmissis capp. 9. 11.26.27). 6) Paris. 4(32* A fol 59, 7) Paris. 10758. pag. 35. 8) Monac. 14468. fol 98. 9) Monac. 19416. 10) Mutin. cath. A L 2, fol 160. 11) Goth. 84. fol 214 12) Guelferb. inter Blank. 130.52. fol 73. 13) Bruxell 8654 — 8672, 14) Vindob. bibL pal can. 128, fol 92 in quo post praefationis partem prímam &r~ quuntur —54.60—70, praefařionispars altere. 1—38, ontisstsiyitur^,55—59. 7L v>$qu& ad finem. 15) Lwfdun* Vosa, Q. 119- fol 136, in quo leguntur 61 — 69. 71. 74 81, 82-1-5,15.16.21.22.56, lÁ.dmonitÍo* (praef et ť\6QJ iwna cum sacerdotibus et consiliarus' (praef.) a Karolo concepta et ad 1omneš ecclesiasticae pietatis Ordines seu saecularis potentiac dignitatem1 KAHOLl MAGNI CAPJTULAU1A. (praef\) emi$suy hand dubie una mm *leyationi$ edict o} proximo in codwibus2—11. 13* sequenti et infra a nobis edito Aquisyrani data est? ut intelleyi licet c:r> admonitionis verbis in praefatione scrip tis: 4 quapropter et nostras ad 00s direrimns missos} qui ex nostri nominis auctoritate una vobiscum vorriyerent quae corriyenda essmd\ * Cupitala 5 er canontcis institutionibus7 (praeýl) in c, 1—59. a reye subiuncta wcerpta sunt e canonum collectione IUmiysÍana7 quant Iladrianus papa anno 774 Karolo Mayno trans-■miserat; alleyavi ipsam Dionysia - Hadrianam mtlya dictum coUeetionetu secundum ed£~ lionem a Francisco Pit/toeo (Codex Ganmiwm veins ecclesian llomana& Paris. 1684^ paratam; verba autem canwiwm alleyatarum plene repetere7 ut Sirm audits error v fantům io ductus eumque secuti alii editores repetierantf non e& re mihi visum est IV. K. Knitsehhtf (in Zeitschrift für Kirckenrecht, edd. Dove et Fried/)cry. XIJL no. 187fi. pay. 397 — 400,i putavitj Kar alum reyetm non em ipsa canonum collection? Ifadriana} sed e+t, hretoi quathuu collectione in rod. Hany.679- tradita kausisse* Mihiaute-m haec res ita schabet*? 'üideturT ut potius Sanyallensis codicis collector eos ex Ifadriana collectione canones plene erx- 15 svripscrity quos Karolus r£& in admonitions nostra bretňter a.Ucya*terat? paw* is ft Iiis .carwubus sub fine additis. Fjx hoc admonition? hand dubie excerpta sunt quae, a vir o h. m. Merkel in Mon, Germ, t&mo tertio pay. 495. 496. sub numero JI. edita leyuntur. Admonitionis euim nostrae rubricam illic sequuntur swmmulae capita *a nastraram 32 (1). 70 (2. 3). 71 (4). 50* so 4ä. 7ö{ä—8). M h 209; P. I, 53). Regnante domino nostro lesu Christo in perpetuum. ügu Karolus, gratia Dei ejusque miserieordía donante rex et rector regni Francorum et devotus sanctae11 aecle-siae defensor humilisque adiutor} omnibus eeclesiaíítieao piotatis ordinibus sou saecularis potential dignitatibus in Christo domino, Deo aeterno, perpotuao pads et houtitudinis1* »5 salutem. Considerans paeJficoc piae mentis intuitu una cum saccrdutibus et emirfiia-riis nostras abundantem in nos11 nostrumque popuHim Christi regis dementi am, et quam necessarium est non solum toto corde et ore11 cílih pietati" agtíi% gratias incessantei^ sed etiam continua bonorum oporům exercitatione ei um insisted laudibuK, qttatenus qui so nostra regno tantos contulit honores, sua protectione nos nostrumque reguum in aoter-nuni confer vare dignetur: quapropter placuit nobis vest rain rogare stjlertiam, o pasto reft ecdesianim Christi et ductores1 gregis eius et elarissima mundi luminaria, ut vigili eura et nedula ammonitione populum Del ad& pawcua vitao aetermui fkicere studcatis, et eiTantes oves bonorum exemplorum sen adhortationum hmneris intra ecclesiastioae fir- ób mitatis mnros reportage satagimini, ne lupus insidians ali([uem canonicas sauvtione^ transgredientem vel paternas traditiones universalium fonciltunun e^eedentem, quod absit, inveniens devorefe Ideo magnob devotioníy studio ammonendi et adhortandi sunt immo eonpelleudi, ut firma fide et iníatigabil i perse ve rant i a intra paternas Kanctiones se eonteneant: in quo opere et studio sciat uerttssime sanctita^ vestra nostram vobis 40 cooperare diligentiani* Quapropter et nostras ad vos direximus niissos, qui ex nostri nominis auctoritate una vobisoum corrigerent qin^e corrigenda essent. Sed et all qua capitula ex canonicis institutionibus, quae magis nobis necesuaria vidobantur, yubiunxL-mus1. Xe aliquis, quaeao, huius pietatis animonitionem esse praesiuntiowam iudtret, ii) Dei add. 4.5. b) beat i ssi mis 4.á c) paoiiiui ae 4. 5. d) nos mm. 4,5.11. e) ore 4& que piutate4; ore quam pietatis 5, f) doetores 3—5.10. V2> gi nic 10; pro 4, 5; pvratiL h) jníigiiftťílO. 11. 1) Infra c.l — 59. KAROU MAG Ní CAPlTtXARIA. qua nos errata eoiTigere, superflua abseidere, recta cohartare studem us, sed magis beni-vqIq caritatis animo suseipiat Nam legimus in regnorum libris,2 quomodo sanctus Iosias regnum sibi a Deo datum eircumeundo, corrigendo, ammonendo ad cultum veri Dei studuit revocare; non ut me eitis sanctitate aequiparabilem faciam, sed quod nobis sunt iibkjuG sanctorum semper exempla sequenda, et, quoscumque poterimus, ad studium s bonae vitac in laudem et in gtoriam domini nos tri lesu Christi congregare necesse est. Quapropter, ut praediximus* aliqua capitula notare iussimus, ut simul haec eadem vos ammonere studcatis, et quaecumque vobis alia necessaria esse scitis1, ut et ista ct ilhi a equal i intentione praedieetis. Kec a liquid, quod vestrae sanctitati populo Dei utile vidcatur, omittitek ut pio studio non amnioneatis, quatenus ut et vestra sollertia et 10 subiectorum oboedientia acterua felicitate ab omnipotente Deo remuneretur. 1. Omnibus1. Sunt enim aliqui, qui culpis exigentibus ab episcopo proprio ex-eommuuicantur et ab altis ecclesiasticis vel laicis praesumptiose in communionem accipiuntur: quod omnino sanctum Nicenuni concilium3 simul et Calcidonense* necnon et Antiochenum^ atque Sardieensc6 fieri prohibent 15 2. Episcopis. Item enim habetur in eodem concilio7, ut eorum qui ad ordinanci um veniunt tides et vita prius ab cpiscopo diligenter discutiatur, et sic ordinentur. 3- Omnibus. Item in eodem concilio8 necnon et in Antiochcnon simul et in Calcidonense nK ut fugitivi cleric! et peregrin i a nullo recipiantur nee ordinentur sine comniendaticiis littcris et sui episcopi vel abbatis lieentia. so 4. Ad so tos sacerdotesm. Item in eodem sinodo n interdictum est prosby t oris et diaconibus vel omnibus qui in deru sunt niulierem" habere in domo sua propter suspiciuneni, nisi matrem aut sorurem vel oas tan turn personas quae suspiciones etiugiunt 5. Omnibus0. Item in eodctn concilio1- sen in decretis papae Leonis13 necnon *a et in canonibus quae dieuntur apostolorum u, sicut et in lege ipse Dominus praecepit, omnino omnibus interdictum est ad usuram aliquid dare. 6. Ad sacerdotesm Auditům est aliquos prosby teros missam celebrare et non communicate: quod omnino in canonibus apostolorum15 interdictum esse legitur. Vel quomodo dicere reete potest, si non cummunicaverit; 'suinpsimus, Domine, sacramenta?' 30 Haec vero per singula capitula in statu tis Nieoeni eoncilii16 legere potestis seu in alii* sanctorum patrům synodal ibus edictis. 7- Omnibus. In Anttoceno concilio ^ quod his qui damnati sunt a synodo vel a sue episcopo et postca ministrare praesumunt praecipitur, ut nullus audeat ei eom-muuicarc. Si quis vero ei communicat, simili scntentia subiaceat sicut et damnatus. 35 8. Episcopi s. Item in eodem concilio 181 ut ad metropolitanům episcopum suiiragani episcopi respiciant, et nihil novo audeant tacere in suis parxochiis sine eon-seientia et consilio sui metropol i tan i nec metro polítán us sine eorum consilio. 9, Sacerdo tib us. Item in eodem concilio19 simul et Acyronense20, ut cor-episeopi cognoscant mod urn suiun et nihil faciant absque lieentia episcopi in cuius 40 parrochia habitant. 1) seiatis 4.14. k) sic 9; amittero5; oinittatis 12.14; řte*í4; amittite aUi. \) Episcopi s omnibus 4. Imeriptioncx omittit 11, pennulta* om. % in) ita 2. 10 et alii,- deest inner. 1 ■ omnibus 4.5,14 et (diL n) non add. 4.123. 0) deest 1. p) Episcopis4 et aUL 2) Rcgum ÍL ť,22. 2ti+ 3) Cone. Nictten. c. 5. 4) Nihil hue de re in cone. Vkalced.j *Srt?/- 46 gtdlciusis eollectio excei-pit eimdem eoncilii can&nem H, quo de vommunwnis privaUone statwitwr* 5) t\ 2.6. 6) e, ltí. 7) Cone. Ni*. cM. 8) Cvtw. Niv. c* 16. 9} c. 3, 10) ^13. 11) Cone. Nic. c>3. 12) Cone. Nic. e. 11. 13) c. B. 14) c. 44. 15) c. 9. 16) Nihil in i^ms hac dere. 17) c.4. 18) Cone. Antioch. 6'.9. 19) Cone. Antioeh. c. 10, 20) Cone. Ancyr. c. 12. KAKOLl MAttNI CAFJTULAR1A 55 10. Omni4 clero'1. Item in eodem eoncilio21, ut episcopus vel quilibet ex clero sinp consilio vel litteris episcoporum vel metropolitan! ňúů audeant regálem dignitatem pro suis causis clamareT sed in commune episcoporum eoncilio causa eius exa-minetLirr, 5 1L Episcopis. Item in eodem eoneilio-2 strnul et in Sardicense-3 necnon et in deeretis Innocenti papae2* ut nullus episeopus in alterius parrochia ordinatioues aliquas audeat efficere vel negotia peragere quae ad eum non pertinent, 12* Episcopis** Item in eodem eoncilio-ň, ut episeopus eius ecclesiae euram habeat ad quam ordinatus est 10 IS. Episcopis*, Item in eodem eoncilio20 necnon et LnCa-lc-idonen.se27, ut provinciates episcopi cum suo metropolitane bis in anno propter causas ecclesiae concilia eelebrent. 14 Episcopis** In eoncilio Laudicensenecnon in Aflrieano-9 praeeipitur, ut monaehi et cleriei tabernas non ingrediantur edendi vet hibcndi causa. 11 15. Ad omnesu, Item in eodem eoncilio30, ut a vespera usque ad vesperam dies dominiea servetu r* Iti, Omnibus* Item in eodem eoncilio31, ut ignota angelorum uomina nee tingaiitur nec nomincntur, nisi illos quos habenms in auctoritate, id sunt MicimheL Gabrihel, RafaheL 17. Clerieisv et nonnanis™ Item in eodem eoncilio*?, quod non oporteat mufieres ad altare ingredi. 18* Saoerdotibus** Item in eodem eoncilio ^ ut cauclearii\ malefiei, ineanta-tores vel ineantatrices fieri non sinantur. 19. Omni bus*. Item in eodem eoncilio34 necnon et in Sardicense35, quod non za oporteat in yillolis vel in agris episcopos constitui. :20. Sacerdotibus*. Item in eodem eoncilio*?, ut canonici libri tantum lagan tur in eeclesia. 21. Clericis et monachis1*. In eoncilio Calcidonense37, ut non oporteat episeopos aut quemlibet ex clero per pecunias ordinari: quia utrique deponendi sunt, et an qui ordinat et qui ordinatur, necnon et qui mediator est inter eos. 22c. Omnibus* Item de eadem re in canonibus apostolorum38 legitur: qunm heresim iam ipse prineeps apostoloruni in Simone mago terribilitcr damnavit* 23. Omnibus, Item in eodem eoncilio39 infra duo capitula necnon et in deeretis Leonis papae40, ut nec monachus nec clericus in seeularia negotia t ran seat. Et ut servum alterius nullus sollicitet ad clericalem vel monaclncum ordinem sine voluntate et licentia domini suid. 24. Sacerdotibus. Item in eodem eoncilio41 infra duo capitula necnon et in Sardicense42, ut nec episcopi nec cleriei non transmigrentur de rivitate in eivitatem* 25* Omnibus, Item in eodem synodo43, ut nullus absolute ordinetur sine 4o pronuntiatione et stabilitate loci ad quern ordinatur. q^l Omnibus 12. r) urteili in marg. add. 1. s) imev. om. 1. t) deext 1. n) Clericiis 4.5 deeM 1. v) fem hus 4. w) monachfc 12. x) Omnibus 1. y) cíiuculeiiri. 14; uodearii 4, ft, is) Episcopis 1* a) Omni clero 1, b) Epi.scopis ct oimii dero 1. c) #« *wdd. 7.8,12.14 hor captd iunctum est antecedentL d) pro mo vera ttdd. 10. 46 21) Cone. Antioch. & 11.12. 22) Com. AuL 31. Omnibus, Item in codem49, ut loca quae seme! Deo dedicata sunt ut monastcria sint, maneant perpetuo rnonasteria, nec possin t ultra fieri saecularia habitacula. 32. Omnibus. In concilio Cartaginense'50: primo omnium ut fides sanetae Trinitatis et incarnationis Christi, passionis et resurrectionis et ascensionis in celos diligenter omnibus predicetur. is 33. Omnibus. Item in eodem51 de prohibenda avaritia, ut mílius alienos tinea usurpet vel terminos patru in trän seen dat. 34. Omnibus* Item in eodem 5Sf de his qui in perieulo constituti sunt et con-vertunt sc ad Beum, ut canoniee requirantk reconciliacionem, et canon ice reconcilientur. 35. Omnibus Item in eodem53, ut illi qui non sunt bonae conversation is et so co rum vita est aecusabilis, ut non attdeant episcopos vel majores natu aecusara 3l5. Omnibus. Item in eodem54, ut qui excommunicato praesumtiose communi-caverit exeommunicetur et ipse. 37. Sac erd o tib us. Item in oodem concilio^ infra duo eapitula, ut nullus . presbyter1 contra suum cpiseopnm superbire audeat. M 38. Omnibus* Item in codem56, ut clerici etm eclesiastici ordinesn, si culpam incurrerint, ut apud ecclesiasticos iudiccntur, non apud saeculares. 30. Omnibus, Item in eodem57, ut, qui commodaverit pecuniam, peeuniam accipiat; si spi?dom aliam, eandom speciem quantum dederit accipiat 4U. Omnibus, In concilio Africatio58, ut virgines Deo sacratae a gravioribus »o person is diligent! custodia scrventur. 4h Episcopis. Item in eodem59, ut non liceat episcopo principálem cat bed ram suae parrochiae neglegere et ad aliquam ecclcsiam in sua diocese magis frequentare. 42. Episcopis. Item in eodem G1\ ut falsa nomina martyrům et incertae sanctorum memoriae non vencrentur. as 43. Omnibus. Item in eodem*'1, ut nec uxor a viro dimissa alium accipiat virum vivente viro suo, nec vir aüam accipiat vivente uxore priore. 44. Episcopis. Item in eodem62, ut probata a metropolitano iudices non spernantur. 45. Omnibus. Item in eodem ^ infra duo capitula, ut viles personae non *o (>; Mmutebis 4; Omnibus íí, 12 ; ftiuiurdotibus 2.10. f) Omnibus 9.12. g) probcatur 4 \ pro-vchtituL-14. h) uou faciant4.5i i) Cardonense7. k) &ic%—5; inquirant ttUL 1) aut dia-conus add. 5. m ei otu. 5. Vi. n) ordinis 4.5.12, 44) üjid.c.1, 45; e. 17. 46) Cone. Chak\ c. 9. 47) C'onciL Chulved. c. 18. 4&) Had. &M* 49) ihd.c.M. 50) Prooentw. 51) (Jone. Carth. <\5. 52) ihid. c.7. 53) ihid. 45 ť.a 54) ibid.c.Ü. 55) &kh ť.10.11, 56) iUd. c. 15. 57) ibid. cAß. 58) Cone. Afrw. 11. 59) ihid. c. 38. 60) iUd. c. 50. 61) ited. c. 69. 62) im. c. 89, 63) ihid. c. 90.97. KÁROU MAGNI CAPITULAKIA 57 * habeant potestatem accusandi. Et si in primo crimine victi sunt falsum dicere, in se-cundo non habeant potestateni dicendi. 46- Omnibus. Item in eodem64, ut virgines non velentur ante viginti quínque annos, nisi rationabili necessitate cogente. 5 47» Omnibus. In concilio Gangarense65, ut nulli liceat oblata, quae ad pauperes pertineant, rapere vel íraudare. 48. Omnibus sacerdotibus". Item in eodein€C, ut ecclesiastica ieiunia sine necessitate rationabili non solvantur. 49. Sacerdotibus. In concilio AcyroíienseG7 inventura est in eos qui cum io quadrupedibus vel masculis contra náturám peccant: dura et districta penitentia, Qua- propter episcopi et presbyteři, qnibus iudicium penitentiae iniunctum est, conentur omnimodis hoc malum a consuetudine probibere vel abscidere. 50. Episcopis. In concilio Neocaesariense68, ut nullatenus presbyter ordinetur ante trigesimum aetatis suae annum, quia dominus lesus non praedicavit ante trigesimum is annum. 51. Omnibus, In decretalibús Siricii papae*9, utaíterius sponsam nemo accipiat. 52. Episcopis, monachis, virginibus. Item eiusdem70, ut monachi et virgines suum propositum omnimodis observent. 5& Omnibus. In decretalibús Innocenti papae71, ut pax detur ab omnibus, so confectis Christi sacramentis. 54. Sacerdotibus. Item eiusdem72, ut nomina publice non recitentur ante precem sacord otáleni* 55. Episcopis, sacerdotibus. Item eiusdeni73, ut nulli sacerdotum liceat ignorare sanctorum canonum instituta. sö 56. Episcopis. In decretis Leonis papae74 sicut et in Sardicense concilio75, ut episcopi alterius clericum ad se non soílicitent nec ordinent, 57. Episcopis. Item eiusdem76, ut nullus episcopus servum alterius ad cleii-catus officium sine domint sui voluntate promovere praesumat; et hoc Gangarense concilium77 prohibet ao 58- Episcopis. Item eiusdem7*, ut si quis sacerdotum contra constituta de-cretalia praesumptiose agat et corrigi nolens, ab officio suo subnioveatnr. 59. Episcopis» In decretis Gelasii papae79, ut nullus episcopus viduas velare praesumat. 60, Episcopis5. Haec enim, dilectissimi, pio studio et magna dilectionis in-afi tentione vestram unianimitatem ammoneTe studuimus, quaemagis necessaria videbantur, ut sanctorum patrům canonicis institutis inhaerentes praemia cum illis aetemae felici-tatis accipere mereamini. Seit namque pmdentia vestra, quam terribili anathematis censura feriuntur qui praesumptiose contra statuta universalium conciliorum venire andeant. Quapropter et vos diligentius ammonemus, ut omni intentions illud hombile 40 execrationis iudicium vobis cavere studcatisT sed niagis canonica instituta sequentes et paeifica unitate nitentes ad aeterna pacis gaudia pervenire digneminK Suntr quoque aliqua5 capitula quae nobis utilia huic praecedenti ammonitione subiungere visa sunt7. o) sac. on*. 12. p) Item alia capitula 2. 7,10 7 in quibua hoc caput GO. pro tiovi eapitulairt# pro-oemio, capita relL pro capp* 1. 2. relL habentur. q) sic2 — 5,7.10*12; digni efficia- 45 mini 1.6, r) Sunt.... sunt am* 2.7.10. s) alia 5.12, 64) ibid. c* 93. 65) Coric. Gangi\ c. 8. 66) ibid. c. 19, 67) Votic. Ancpr, c-15, 68) Cbnc.Neocae». 84) loh. 13, 35. 85) Cfr. 1. Ioh. 3, 10. 86) Zaehar. 8, 16, 87) Deuteron. 16, 19. 88) 1, 16.17. 89) LevitA97 12. 90) 7. 91) 1. lohA, 16. 92) loh.U, 6. 93) Matth* 23,19. 94) GundebadaUgeviventesf Buvgimdiones* 95) Levit. 19,26. 96) 18,1QT11. KAHOIJ MAONI CAPITUL.ARIA. 50 intendať; item: lne sit maleficus nec incantator nec pithones consoíator1. Ideo prae-cipimus, ut cauculatores nec incantatores nec tempestarii vel obligatores non fiant; et ubicuroque sunt, emendentur vel damneutur. Item de arboribus vel petris vel fontibus, ubi aliqui stulti luminaria vel alias 6 observation es faciunt, omnino mandamus > ut iste pessimus usus et Deo execrabilis, ubi-curaque ínveniatur, tollatnr et distruatur. 66- Omnibus. Item praedicari necesse est, quantum malum sit odium vel invi-diaT quia in lege37 scriptum est: ínon oderis fratrem tuum in corde tuo, sed publice argues eum1; item Iohannes euangelístap8: 'qui odit fratrem suum, homicida est1; item io in euangelio39: 4si peccaverit in te frater tuus, vade et corripe eum inter te et ipsum solumet cetera quae ibi leguntur. De avaritia autem apoštolům legimus dieentem1: Lavaritia, quae est idolorum servitus, cavenda est'. Item de concupiscentia legiturs, quod radix sit omnium malorum; et in lege3: lnon concupisces rem proximi tui\ t57. Episcopis11, omnibus, Item ut homicidia infra patriam, sieut in lege4 is Domini interdictum est, nec causa ultionis nec avaritiae nec latrocinandi non fiant; et ubicumque inventa fuerint, a iudicibus nostris secundum legem ex nostro mandatovin-dioentur; et non occidatur homo, nisi lege iubente. 68. Omnibus, Item et furta et imusta oonubia necnon et falsa testimonia, sicut saepe rogaviimis, prohibetc diligentcr, sicut et lex Domini prohibetV 2u 69. Omnibus. Et hoc cum magno studio ammonete, ut filii honorent parentes suos; quia ipse Dominus dicit6: 1 honora patrem tuum et matron tuaru, ut sis longae-vus super terram quam dominus Deus tuus dabit tibi\ 70. Sacerdo tib us. Tit episeopi diligenter discutiant per suas parrochias pres-byteros, eorum fidem, baptisma et missanim ceiebrationes, ut et fidem rectam teneant et baptisma catholicuni observent et missanim preces bene intellegant, et ut psalm i digue secundum divisiones versuum modulentur et dominieam orationem ipsi intellegant et omnibus praedicent intellegendam, ut quisque sciat quid petat a Deo; et ut LGloria PatrT cum omni honoro apud omnes cantetur; et ipse sacerdos cum Sanctis angelis et populo Dei communi voce tSai)ctus1 Sanctus, Sanctus* decantet Et omnimodis dicen-30 dum est presbyteria et diaconibus, ut arma non portent, sed magis se confidant in de-fensione Dei quam in armis. 71- Aliquid sacerdos, a I [quid pop u I us. Item placuit nobis animonere xeverentiam vestram, ut unusquisque vestrum videat per suam parrochiam, ut aecclesia Dei suuni babeat honorem, simul et altaria secundum suam dignitatem venerentur, et as non sit domus Dei et altaria sacrata pervia canibus, et ut vasa sacrata Deo cum magna diligentia ab eis colligantur qui digni sunt vel cum ho nore serventur; et ut secularia nogotia vel vaniloquia in ecclesiis non agantur, quia dom as Dei dom us orationis debet esse, non spelunca latronumr; et ut intentos habeant aninios ad Deum quan do ven hint ad missarum sollempnia, et ut non exeant ante conplctionem benedictionis sacerdotal is, 72- Sacerdo tib us. Sed et hoc flagitamus vestram almitatem, ut ministři alta-ris Dei suum ministerium bonis moribus ornent, sexi alii canonicev observantiae ordines vel monachieiw propositi congregationes*; obsecrainus, ut bonam et probabilem habeant conversationem, sicut ipse Dominus in euangelio8 praecipit: lsic luceat lux ves tra coram hominibus, ut videant opera vestra bona et glorificent patrem vestrnm qui in celis est1, 4& u) deestS. v") sic 2. 3 ; canouici alii. w) mouachi 3—5.9k 12.14< x) conse emtio nc 5. 97) Levk, 19, 17, 98) L JoJu 8, 15. 99) Mutth. 18, 15. 1) Colossi, 5. 2| 1. Timoth. 6,lft 3) Ezod. 20, 17. 4) Exod. 20, 13. 5} lůrod. 20Ť 14 —16. G) Aawfc 20T12. 7) Cfr. Matih.2l, 13. 8) Matih.h, 16. 8* GU KARO LI MAGNI CAPITULARIA ut eorum bona conversatione multi protrahantur ad servitium Dei, et non solum serving conditionis infantes, sed etiam ingeiiuorum filios adgregent sibique socient. Et ut scolae .legentium puerorum flant Psalmos, notas, cantus, compotum, graminaticam per singula monasteria vel episcopia et libros catholicos bene emendatey; quiasaepe, dum bene aliqui Deum rogare cupiunt, sed per inemendatos libros male rogaat Et pueros 6 vestros non sinite eos vel legendo vel scribendo corrumpere; et si opus est euangelium, psalterium et missale scribere, perfectae aetatis homines scribant cum omni diligentia7. 73. Sacerdotibus. Simul et hoc rogare curavimus, ut omnes ubicumque qui se voto monachicae vitae constrinxerunt monachice et regulariter omnimodis secundum votum suum vivant, secundum quod scriptum est9: Wota vestra reddite domino Deo io vestro', et iterum10: 'melius est non vovere, quam8 non reddere'- Et[ut ad monasteria venientes secundum regulärem ordinem primo in pulsatorio proben tur et sie accipianturb. Kt qui ex seculari habitu in monasterio veniunt, non atatim foras ad ministeria mona-sterii mittantur antequam intus bene erudiantur. Et ut monachi ad saecularia placita non vadant. Similiter qui ad clericatum accedun^ quod nos noininamus canonicam i& vitam, volumus ut illi canonice secundum suam regulam omnimodis vivant, et episco-pus eoruni regat vitam , sicut abbas monaehoruiu. 74 Omnibus, Ut aequales mensuras et rectas et pondera iusta et aequalia omnes habeant, sive in oivitatibus sive in monasteriis, sive ad dandum in illis sive ad aeeipiendum, sicut et in lege Domini praeeeptum11 habemus, item in Salamone12, Do- ao mino diceute; 'pondus et pondus, mensuram et mensuram odit anima mea\ 75* Omnibus. Et hoc nobis oompetens et venerabile videtui^ ut hospites, pere-grini et pauperes suseeptiones reguläres et canonicas per loca diversa habeant: quia ipse Dominus dicturus erit in remunerateneniagni diei: Rospes13 eram, et suseepistis me'; et apostolus hospitaJitatem laudans, dixit14: 'per hane quidani placuerunt Deo, angelis aß liospitio suseeptis'. 76* Episcopis, abbatibus. Auditům est, aliquas abbatissas contra morem sanetae Dei ecclesiae benedictionis cum manus inpositione et signaculo sanetae crucis super capita virorum dare^ neenon et veiare virgines cum benediotione sacerdotali. Quod omnino vobis, sanctis&imi patres, in vestris parrochüs interdicendum esse scitote. so 77. Cleric is. Ut illi clerici, qui se fingunt habitu vel nomine monachos esse, et non sunt, omnimodis videtur corrigendos atque emendandos esse, ut vel veri monachi eint vel veri canonici* 78. Omnibus, Item et pseudografia et dubiae narrationes, vel quae omnino contra fidem catholicam sunt et epištola pessima et falsissima, quam transacto anno 35 dicebant aliqui errantes et in errorem alios mitten tes quod de celo cecidisset15, nec cre-dantur nec legantur sed conburentur, ne in errorem per talia scripta populus mittatur. Sed soli canonici libri et catholici tractatus et sanctorum auetorum dicta legantur et tradantur. i 79. Aliquid sacerdotibus, aliquid omnibus. Item ut isti mangones16 *o et cotiones017 qui sine omni lege vagabundi vadunt per istam terram, non sinantur - y) ita 4, 5,14; emendent 3; eiBeiidatosafíč. In hoc mvbo desinit codex 14; reliqua de&tderantur, 2) aliquid4,5 10, a) vota add. 12. b) capíant3—5.12. c) coccioiies3.10; cottiones4; scottones 12. &) Deuteron.2Z, 21. 10) Ecčles.ů, 4. 11) Lernt. 19, 35.36. 12) Proverby 10. da 13) MaUh.2b, 35. 14) Ehr. 13, 2. 15) Idem Adalbertem (Capit. a. 744. c.%) dixerat circa annum 7445 Jaffét Ubl.III.\±% 16) Fallaces, deceptores f etiam jrroxeiietarum quoddam genus. 17) Fraticogalh coquins; vagi homines* ■ KAKOLT MAGNI CAPITULA11IA. 61 vagare et deceptiones hominitrus agere, nec isti nudi cum ferro, qui dicunt se datasibi poenitentia ire vagantes: melius videtur, ut si aliquid inconsuetum et capitaie crimen conmiserint, ut in uno loco permaneant laborantes et servientes et paenitentiam agentes secundum quod sibi canonice inpositum sit & 80. Omni clerod. Ut cantum Romanům pleniter discant, et ordinabiliter per noctumale vel gradale officium peragatur, secundum quod beatae mejnoriae genitor noster Pippinus rex decertavit ut fleret, quando Gallicanum tulit ob unanimitatem apostolicae sedis et sanctae Dei aeclesiae pacificam concordiaml8. 81- Omnibus6. Statuimus quoque secundum quod et in lege19 Dominus prae- 10 cipit, ut opera servilia diebus dominicis non agantur, sicut et bonae memoriae genitor meus in suis synodalibus edictis mandaritsn, id est quod nec viri ruralia opera exer-ceant nec in vinea colenda nec in campis arando, metendo vel foenum secando vel sepem ponendo nec in silvis stirpare vel arbores caedere vel in petris laborare nec domos construere nec in orto laborare; nec ad placi ta conveniant nec veuationes exer- *5 ceant Et tria carraria opera licet fieri in die dominico, id est ostilia carra vel victualia vel si forte necesse erit corpus cuiuslibet ducere ad sepulcrum. Item feminae opera textilia non faciant nec capulent vestitos nec consuont vel acupictile faciant; nec lanam carpere nec iinum battere nec in publico vestimenta lavare nec berbices tundere habeant licitum, ut omnimodis honor et requies diei dominicae servetur. Sed ad missarum sol- w lempnia ad aeclesiam uudique conveniant et laudent Deuni in omnibus bonis quae nobis in ilia die fecit, 82. Omnibus. Sed et vestrum videndumest, dilectissimi et venerabiles pastores et rectores ecclesiarum Dei, ut presbyteros quos mittitis per parrochias vestras ad regendum et ad praedicandum per ccclcsias populumDeo scrvientem^ ut recteet honeste ís praedicent; et non sinatis nova vel non canonica aliquos ex suo sensuet non secundum scripturas sacras tingere et praedícare populo. Sed et vosmetipsi utilia, honesta et recta et quae ad vitara ducunt aeternam praedicate aliosque instruite^ ut haec eadem praedicent. Primo omnium praedicandum est omnibus generaliter, ut eredant Patrem etFilium et Spiritum sanctum unum esse Deum omnipotentem, aeternum, invisibilem, qui crea- so vit caelum et terram, mai;e et omnia quae in eis sunt, et unam esse deitatcm, sub-stantiam et maiestatem in tribus personis Patris et Pilii et Spiritus sancti. Item praedicandum est, quomodoDei filius incamatus est de Spiritu sancto et ex Maria semper virginepro salute et reparatione humani generis, passus, sepultus et tertiadie resur-rexit et ascendit in cehs; et quomodo iterum venturus sit in maiestate divina, iudicare as omues homines secundum merita propria; et quomodo impií propter scelera sua cum diabuJo in ignem aeternum mittentur, et iusti cum Christo et Sanctis angelis suis in vitam aeternam. Item diligenter praedicandum est de resurrectione mortuorum, ut sciant et credant in iisdem corporibus prémia meritorum accepturos* Item cum omni diligentia cunctis praedicandum est, pro quibus eriniinibus depu- '40 tentur cum diabulo in aeternum supplicium. Leginms enim, apostoloai dícente: ^mani^ festa autem sunt opera carnis, quae sunt fornicatto, inraunditta, luxuriaj idolorum servitus, veneficia, inimicitiae, contentiones, aemulationes, animositates, irae, rixae, dissensiones, haereses, sectae, invidiae, homicidia, ebrietates, comessationes et his similia: quae praedico vobis, sicut praedixi, quoniam qui talia agunt regnum Dei non 45 possidebuntrř. Ideo haec eadem quae magnus praedicator ecclesiaeDei singillatim nomi- ■ d) Omnibus clends 7, e) Episcopis omnibus 4. f) conscqucutur 12$ cotiíiccu»tur ncque possidebuut5. 18) Cfr* Karoli epiňt. generálem 786—800; infra a 30. 19) Exod. 20, 8—10. 20) Cone. Kern. 755, e. 14. 211 Galat>5,19 — 21. (32 KAROIjI MAGNI CAPITULAJtIA, navit eum omni studio prohibete, intellegentes q nam sít terribile illud quod dixit: lqui talia agunt, regnum Deí non consequents'. * Sed omni instantia ammonete eos de dilectione Deí et proximi, de fide et spe in Deo, de humilitate et patientia^ de castítate et continentiaT de benignitate et misericor-dia, de elimosinis et confessione peccatorum suorum, et ut debitoribus suis secundum 5 dominicani orationem sua debita diraittant: seientes certissime, quod qui talia agunt regnum Dei possidebunt. Et hoc ideo diligentiusiniutigímus vestrae caritati, quia sciinus temporibus novíssi-mis pseudodoctores esse \ent uros, sicut ipse Domimis in euaogelio23 praodixit, et apostolus Pauhis ad Tinaotbeum29 testatum Ideo, dilectissimi, toto corde praeparemus nos in.io scientia veritatis, ut possimus contradicentibua veritati resistere, et divina donante gratia verbum Dei crescat et currat et multiplicetur in profectum sanctae Dei ecclesiae et salutem animarum nostrarum et laudem et gloriam nominis domini nostrilesu Christi. Pax praedicantibus, gratia oboedientibus, gloria domino nostro lesu Christo. Aniens f) in cod. 1. iamquam ttubacripUo subnexa est legations edicti quod sequrtur imeriptio. 15 $32) Matth.SL 11. 23 > 1. Tímoth.4, 1. 23. DUPLEX LEGATIONS EDICT UM. 789. in. Martio 23. JŽícstat in codicihus 1) Eporediensi 34, foL 13. 2) Eftored. 33, fol 1S3\ 3) StmgalL 733. pay. 64. 4) Paris. 4613. fol 82- (omissis c. 8. 32—34; 5) /W/s. 9654. to fol% 6) Vaticano inter Palatines bun* fol 11v. 7) Monac. 3853. fol 290T (in quo e+ccerpta tantam sunt c* 2. 4, 6. 1U 15. 16-18, 20.23. 25. 30—34,36) 8) Monac. 14468, fol 110. 9) Mwuw. 19416, 10) Mutin, catL D. I, % fol 168. 11) Gothan. 84. fol fere 218. 12) Bruseti. 8654— «682. 13) Lugdun. Voss. §.119. fol 136 (in quo letpm-tur nonnisi cap. 22—24, 26— 28. 30. 31.34J 14) GuelferL inter itamfercS. 13a 52n in as $Uo folio fere 87 et fol 13-1. excerpta sunt capp. 17—30. et capp.2Q. 27. Capitwlal—-16. monastica sunt et regulae $, lienedicti ratione habita concepta^ capitula contra]*?—37. yeneralia. Inscriptio haud dubie ad ntrmnque capitmn ordinem per timet j in md&ibiisA* 1U—12. una numerorum serie omnia triginta septem oapitula iuncta apparent) quern mmierandi raodum in editimie nostra sectiti sumus* a o (B.h 241; P.I, 67-J A nnoa dominicae incarnationis DCCLXXXYIllP. indictione XII. anno XXIK. regni nostri actum est huius legationis edictum in Aquis palatio publico. Data* est haec carta die Xc. Kafendas Aprilis. h) In codd. %—4.8—12 hoc legatunas edictum continuo subnectztw/r admontiioni general f ut verba as Anno dominicae rell. tam pro admonitionie subscriptions quam pro edwti mscriptwne kaberipoemtt; in i-add. 5—7 cctittum solum trttditur, eique ins&vpta sunt verba Anno dom. veil. t m codd* Par, 4628 A et 10758, etin cod. Gmlf. inter Blank 130. 52 sola admomtto sine verbis Anno dominicae roll, invenitw; in** cod. sane Guelf. inter Helmet. 496 ipvtxm adrnonitionmi tamquaiti subscriptio verba Anno dominicae veil* sequuntur. Haud dtdsie autem verba pro inscriptione contra unius Helm&taden&is vodici* audoritatem h abenda sunt, cum capitoda quae eeguuntWj memoriae causa in mum missorum scriptaf v&re legations edictum efjteiitntf capita contra quae in plwrwtm codidbm antecedent admonitioitem generálem contineant. In cod. 7 inscriptio ita abbrevuttur: Anno inearnationia DCCLXXXVlfl, VII1, Kl. apríl, in aq~ palat b) DCCLXXVIIIL cod. 2; DCCLVI1I. c. 4\ DCCLXXXV1II. c. 7.10, c) vigieimo 2; XX. codd. a. 9; deesill. d) Datum2.3; Factum 4. c) XIIIL cod.4. 46