VII 7, 5-8: Sed Acca Larentia corpus in uulgus dabat pecuniamque
emeruerat ex eo quaestu uberem. (6) Ea testamento, ut in Antiatis historia
scriptum est, Romulum regem, ut quidam autem alii tradiderunt, populum
Romanum bonis suis heredem fecit. (7) Ob id meritum a flamine Quirinali
sacrificium ei publice fit et dies e nomine eius in fastos additus. (8) Sed
Sabinus Masurius in primo memoralium secutus quosdam historiae scriptores
Accam Larentiam Romuli nutricem fuisse dicit. "Ea", inquit, "mulier ex
duodecim filiis maribus unum morte amisit. In illius locum Romulus Accae
sese filium dedit seque et ceteros eius filios "fratres aruales" appellauit. Ex eo
tempore collegium mansit fratrum arualium numero duodecim, cuius sacerdotii
insigne est spicea corona et albae infulae."
X 15: De flaminis Dialis deque flaminicae caerimoniis; uerbaque ex cdicto praetoris apposita,
quibus dicit non coacturum se ad iurandum neque uirgines Vestae neque Dialem.
(1) Caerimoniae impositae flamini Diali multae, item castus multiplices,
quos in libris, qui de sacerdotibus publicis compositi sunt, item in Fabii Pictoris
librorum primo scriptos legimus. (2) Vnde haec ferme sunt, quae commeminimus:
(3) Equo Dialem flaminem uehi religio est; (4) <item religio
est>1
classem procinctam extra pomerium, id est exercitum armatum, uidere;
idcirco rarenter flamen Dialis creatus consul est, cum bella consulibus mandabantur;
(5) item iurare Dialem fas numquam est; (6) item anulo uti nisi
peruio cassoque fas non est. (7) Ignem e "flaminia", id est flaminis Dialis
domo, nisi sacrum efferri ius non est. (8) Vinctum, si aedes eius introierit,
solui necesse est et uincula per impluuium in tegulas subduci atque inde foras
in uiam demitti. (9) Nodum in apice neque in cinctu neque alia in parte ullum
habet. (10) Si quis ad uerberandum ducatur, si ad pedes eius supplex procubuerit,
eo die uerberari piaculum est. (11) Capillum Dialis, nisi qui liber
homo est, non detondet. (12) Capram et carnem incoctam et hederam et
fabam neque tangere Diali mos est neque nominare. (13) Propagines e uitibus
altius praetentas non succedit. (14) Pedes lecti, in quo cubat, luto tenui
circumlitos esse oportet et de eo lecto trinoctium continuum non decubat
neque in eo lecto cubare alium fas est neque ***. Apud eius lecti fulcrum
capsulam esse cum strue atque ferto oportet. (15) Vnguium Dialis et capilli
segmina subter arborem felicem terra operiuntur. (16) Dialis cotidie feriatus
est. (17) Sine apice sub diuo esse licitum non est; sub tecto uti liceret, non
pridem a pontificibus constitutum Masurius Sabinus scripsit (18) et alia
quaedam remissa, gratiaque aliquot caerimoniarum facta dicitur.
(19) Farinam fermento inbutam adtingere ei fas non est. (20) Tunica intima
nisi in locis tectis non exuit se, ne sub caelo tamquam sub oculis Iouis
nudus sit. (21 ) Super flaminem Dialem in conuiuio, nisi rex sacrificulus, haut
134
quisquam alius accumbit. (22) Vxorem si amisit, flamonio decedit. (23) Matrimonium
flaminis nisi morte dirimi ius non est. (24) Locum in quo bustum
est, numquam ingreditur, mortuum numquam attingit; (25) funus tamen
exsequi non est religio.
(26) Eaedem ferme caerimoniae sunt flaminicae Dialis; (27) <alias>2
seorsum
aiunt obseruitare, ueluti est, quod uenenato operitur, (28) et quod in rica
surculum de arbore felici habet, (29) et quod scalas, <nisi>3
quae Graecae
appellantur, escendere ei plus tribus gradibus religiosum est (30) atque
etiam, cum it ad Argeos, quod neque comit caput neque capillum depectit.
(31) Verba praetoris ex edicto perpetuo de flamine Diali et de sacerdote
Vestae adscripsi: "Sacerdotem Vestalem et flaminem Dialem in omni mea
iurisdictione iurare non cogam." (32) Verba M.Varronis ex secundo rerum
diuinarum super flamine Diali haec sunt: "Is solum album habet galerum, uel
quod maximus, uel quod Ioui immolata hostia alba id fieri oporteat."
1: addidit HERTZ.
2: addidit HUSCHKE.
3: addidit SCALIGER.
XV 27, 1-2: In libro Laelii Felicis ad Q. Mucium primo scriptum est Labeonem
scribere "calata" comitia esse, quae prò conlegio pontificum habentur aut
regis aut flaminum inaugurandorum causa. (2) Eorum autem alia esse
"curiata", alia "centuriata"; "curiata" per lictorem curiatum "calari", id est
"conuocari", "centuriata" per cornicinem.
GLOSSARI A LATINA
GLOSSARIUM ANSILEUBI
p.247: Flamen Dia<lis>: sacerdos Iovis.
Flamen: quod Graeci pritanis (pry-) dicunt.
Flamines: pontifices idolorum (= Is. 10, 96).
Flamines: Sacerdotes autem gentilium flamines dicebantur. Hi in capite
habebant pilleum, in quo erat brevis virga desuper habens
lanae aliquid. Quod cum per aestum ferre non possent,
filo tantum capita religare coeperunt. Nam nudis penitus eos
capitibus incedere nefas erat. Vnde a filo, quo utebantur,
flamines dicti sunt, quasi filamines. Verum festis diebus filo
deposito pilleum inponebant pro sacerdotii eminentia (= Is.
7, 12. 18-19).
Flamonium: pontificalis apud Gentiles honor quo uriu (qui?) iunctus
fuerit apicem obtinet dignitatem et dicitur flaminahs.
135