Of boekverfilmingen bioscoopbezoekers stimuleren de originele roman te gaan lezen, is tot nu toe niet aangetoond. Ook is het nog onduidelijk of lezers die geen frequente bioscoopbezoekers zijn doůr een boekverfilming naar de bioscoop ge-lokt kunnen worden. Surveyonderzoek verricht naar aanleiding van de verfilrnin-gen van Rituelen van Cees Nooteboom en De avonden van Gerard Reve, beide uit 1989, la at zien dat de bezoekers van deze films weliswaar geinteresseerd zijn in literatuur, maar geen specifické belangstelling voor deze twee auteurs hebben.
Verrassend was dat, hoewei een groot aantal ondervraagden het verfilmde boek niet had gelezen - bij Rituelen 274 van 352 en bij De avonden 186 van 458 -, 64 procent het ook na het zien van de film niet zou gaan kopen. De vaak veronder-stelde relatie tussen lezen en filmkijken is derhalve niet aangetoond. Ook blijkt uit hetzelfde onderzoek dat de door velen geuite klacht dat jongeren geen boeken meer lezen, maar liever de boekverfilming zien, voor de groep van respondenten niet opgaat. Het grootste dee I van het publiek, 514 van 810 person en, was namelijk juist ouder dan vijfentwintig jaar. Deze uitkomst wijkt af van de karakterisering van bet algemene bioscooppubliek, dat volgens de gegevens van het Centraal Bureau voor Statistiek voor 82 procent bestaat uit jongeren tussen de zestien en vijfentwintig jaar.
Delaatste tijd worden in Nederland steeds minder Nederlandse literaire werken verfilmd. De hausse van de jaren zeventig die duurde tot het begin van de jaren tachtig heeft niet geleidtot een constante stroom van boekverfilmingen. Toch gaan er nog altijd enkele films per jaar in premiere die horen tot deze categorie. Een van de meest recente voorbeelden is Roeland Kerbosch* verfilming van Rudí van Dant-zigs roman Voor een vertoren soldaat uit 1992. Ook is inmiddels de produktie gestart van een speeifilm die is gebaseerd op de brieven van Belle van Zuylem
Als twee druppels wafer was niet het startpunt voor meer samenwerking tussen Nederlandse schrijvers en nlmregisseurs. Wanneer de cineasten het script niet zelf vervaardigden, buurden zij scenarioschrijvers in. In Nederland is het tot nu toe zeer zeldzaam gebleven dat een auteur.z^fop^baíis van een eerder door hem geschreven boek een scenario schrijfU Hugo Clansj die geregeld ook zelf films realiseert, is een uitzondering. In 1981 vwfil-mde-hij-zijh toneelstiik Vrijdagtotňlm, en in 1991 bewerkte hij zijn roman Omtrent Deedee tot de film Het sacrament.
DOROTHEEVERDAASDONK
literatuur De relatie tussen film en literatuur is onderwerp van th emanu mm ers van De revisor (1974) en Bzzlletin (1986). Onderzoek naar de relatie tussen kijken en lezen werd gerapporteerd door D. Verdaasdon.k, 'Feature films based on literary works: Are they incentives of reading?, On the lack of interference between seeing films and reading books', Poetics 20 (1991) p. 405-420. Gegevens over de verfilming van De donkere kamer van Damokles vindt men bij Saskia de Vries, 'De onkenbaarheid van De donkere kamer: het scenario van Willem Frederik Hermans', Literatuur 1 (1984), p. 304-311; F. A. Janssen, Schep-pend nihilisme> Amsterdam 1979; D. Verdaasdonk, Fans Rademakers, Literatuur ahjthn, Utrecht 1984-