Het aanzien van een big-budget movie
Waar er sprake is van een verdubbeling tiissen Paul/Odysseus en Camille/ Penelope, verdubbelt Le Mepris tevens het fenomeen van de verfilming. Want Le Mepris gaat rtiet alleen over het verfilmen van een oertekst maar is tegelijkertijd zelf een verfilmlng, namelijk van IIDispre^p (1954) van Alberto Moravia. (En om het nog gelaagder te maken: Le Mepris heeft zo veel verwantschap met Viaggio a Italia (1953) van Roberto Rossellini dat hij als een vtije remake van dezc film kan worden beschouwd. De titel van Rossellini staat ook aangekondigd op een theater dat we in Le Mepris van de buitenkant zien.) Godard deed tamelijk luchtig over het belang van Moravia's boek. Hij noemde II Dispresgp (1954) van Alberto Moravia "een lekker boek om in de trein te lezens vol met klassieke, ouderwetse sentimenten. Maar daarmee kun je de beste films maken" (Aumont 220), Ondanks dcze weinig vleiende woorden is Le Mepris een verfilming die de strekking van Moravia's boek op het eerste gezicht grotendeels eerbicdigt (hetgeen niet gezegd kan worden van andere verfilmingen die Godard van literatuur maakte).4 Ook in de roman wTordt een debat gevoerd over de vrijheden die filmmakers zieh mögen veroorloven als ze zieh op een bron baseren, zij het dat de aangevoerde argumenten van personage verwisselen - bij Moravia is het de Duitse regisseur Rheingold die zaken naar eigen gerief vertaalt, een rol die Godard voor de Amerikaanse producer reserveerde.
Het conflict tussen een kunstzinnige aanpak en het verlangen naar spektakel maakt zowel Moravia's roman als Godards film tot een satirische bespiegeling op de filmindustrie. Le Mepris is niettemin superieur aan II Dispr^o omdat de film zelf de gedaante aanneemt van wat het beeommentariecrt. Een roman die de boeWerfilrning van slapte bedcht, blijft zelf buiten schot. Hij rieht zijn venijn op een ander medium. Le Mepris daarentegen is zelf een boekvcrfilming waarin de omgang in de filmindustrie met literatuur, en het fenomeen van de adaptade in het bijzonder, wordt bespot. Oftewel, Godards film bijt in zijn eigen staart door te kritiseren wat hij zelf is. Dat kan regelrecht
4 In zijn bijbelverfilming *]e Vous Sake Marie' (1985) stuurde hij de Heilige Maagd, die in haar vnje tijd basketbal speelt, naar de gynaecoloog. Tn het geval van MascuHn, Feminin (1966) bewerkte hij twee verbalen van Guy de Maupassant, maar zel f s de rechthebbenden konden weinig meer overeenkt misten vinden dan het gebruik van dezelfde n amen.
inconsequent en inconsistent zijn, tenzij een ontsnappingsroute wordt ingebouwd. Om die uitweg te vinden, moet Le Mepris geplaatst worden binnen het oeuvre van Godard
Net als Francois Truffaut was Godatd verbonden als criticus aan het tijdschrift Cahiers du cinema. In 1954 schreef Truffaut een vlammend essay waarin hij afrekende met dorre Tcwaliteitsfilms' die geijkte vertelconventies navoigden. Volgens hem diende een regisseur bij voorkeur te werk te gaan op basis van een zelfgeschreven scenario om zodoende een geheel eigen Stempel te drukken op de uiteindelijke film. De filmmaker diende zieh tot een 'auteur' te ontwikkelen. Liever een met goedkope middelen uitgewerkt eigensinnig idee dan een bloedeioze coproduetie die een veilige koers vaart, was de teneur van Truffauts Artikel. Toen Truffaut en Godard aan het eind van de jaren vijftig films gingen maken, deden ze dat indachtig deze 'auteurspolitiek,'
Een slordig uiterlijk was vanuit hun optiek ondergeschlkt aan een gedurfde visie. In zijn debuutfilm A Bout de Souffle (1960) baseerde Godard zieh op de for mule van de goedkope gangsterfilm, in de stijl van Gun Crayy (Joseph H, Lewis, 1950), uitgebracht door de kleine Monogram studio waaraan Godard zijn eersteling opdroeg. Hij kleedde het verhaal aan met allerlei onorthodoxe stijlmiddelem Een totaalopname kon plots worden gevolgd door een close-up. Bovendien schond hij de zogeheten 180 graden regel, die inhoudt dat om de kijker een heldere orientaüc te bieden, de camera niet over een denkbceldige as mag springen. Verder knipte hij lukraak in een scene zonder de camera van plaats te verwisselen, waardoor er springers in het beeld ontstonden. In andere films zou hij ook teruggrijpen op bestaande genres, zoals de musical in Une Femme est une Femme (1961) of de road movie in Pierrot le Fou (1965). De plot van dcze films lijkt bijzaak en doet dienst als kapstok voor het 'Lüttesten' van bruuske stijlprocedes.
Le Mepris is een buitenbeentje in Godards vroege periode. Door te filmen in CinemaScope ziet het beeld er gelikter uit dan ooit. Het Godardpubliek was gewend geraakt aan de slordige en terloopse stijl van zijn films, maar J^e Mepris is geschoten in opmerkelijk goed uitgelichte W^j-fT^opnamen en kent strakke beeldcomposities. Deze keus lijkt een concessie aan de producers van de film, de Italiaan Carlo Ponti en de Amerikaan Joseph Levine, die het een goede commerciele zet leek om de regisseur met een rebels imago te koppelcn aan Frankrijks sekssymbool bij uitstek, Brigitte Bardot. Met dcze concessie lijkt het alsof Godard,
30
Peter Verstraten
(Min)achting voor adaptaties  - 31