Vervolg op pagina 2
Twee mannenschrijvers zoeken naar het pure leven
K2: Het duel
Ⅵ Kluun: Haantjes. Podium,
192 blz. € 17,50
Ⅵ Herman Koch: Zomerhuis met
zwembad. Anthos, 382 blz. € 20,95
K
omt een man bij de dokter.
Zegt de man: Ik heb gehoord
dat u soepel bent met
pilletjes. Zegt de dokter: dat
klopt. Anderhalf jaar later is de man
dood en moet de dokter zich verantwoorden
voor het medisch tuchtcol-
lege.
Niet ver daarvandaan in dezelfde
stad laten twee ambitieuze reclamemakers
zich verleiden tot een groot
commercieel project: de verkoop van
een kolossale hoeveelheid vlaggen,
petjes en fluitjes bij de Gay Games.
Het project dreigt op een fiasco uit te
lopen, een van de mannen moet zich
verantwoorden bij zijn vrouw.
In de literaire wandelgangen heten
ze K2, de strijders in het grote bestsellerduel.
Oplagen van de eerste druk,
deze week: 80.000 (Kluun) tegen
100.000 (Koch) exemplaren. Je bent
geneigd te denken dat K2 alleen in
commerciële zin een twee-eenheid
vormt, de auteurs komen immers uit
verschillende werelden: Koch uit die
van de Kunst, Kluun uit die van de
Kitsch.
Dat ze van verschillende plaatsen
komen is waar, maar ze bewegen snel
naar elkaar toe. Koch is begonnen als
gewaardeerd maar niet uitzonderlijk
goed verkopende auteur uit de Reveschool:
vooral iets voor de Vpro-leden
die hem kenden van Jiskefet of mensen
die zelf op het Montessori (bij Koch:
Montanelli) Lyceum in Amsterdam
hadden gezeten. Koch werd steeds
meer een plotbouwer en meende dat
zijn boeken een groter publiek verdienden,
wisselde van uitgever en
kreeg twee jaar geleden met Het diner
donderend gelijk.
Kluun verwierf zich met Komt een
vrouw bij de dokter een iconische positie
als veelverkoper én als kop van Jut
voor iedereen die meende de hogere
kunsten te vertegenwoordigen; want,
God, wat was dat een rotzooi. Per
druk groeide de weerzin, tot aan het
miljoenste exemplaar toe. Maar terwijl
Koch niet tevreden was met louter
literaire status, neemt Kluun geen
genoegen met uitsluitend commercieel
succes. In interviews vergelijkt hij
zich graag met auteurs als Van der
Heijden, Grunberg, Wieringa en Wolkers
– steeds in alle bescheidenheid,
want Kluun zal nooit nalaten te vermelden
dat zij dingen kunnen die hij
niet kan. Hij heeft niet de pretentie
even literair te zijn, maar wil de erkenning
omdat er geen principieel
verschil is tussen zijn schrijverij en
dat van de kanonnen; voor Kluun is er
slechts een gradueel verschil.
Ook inhoudelijk hebben de nieuwe
romans van K2 behoorlijk wat gemeen.
Het zijn mannenboeken over
het mannenbestaan. We zien twee
boeken waarin de 21ste-eeuwse man
balanceert tussen wat echt is en wat
namaak, zich afvragen of hij bier of
champagne moet drinken, delibereren
over wanneer zijn bestaan succesvol
genoeg is en een evenwicht zoeken
tussen huwelijksleven en libido,
tussen agressieve opwellingen en beschaafde
conversatie. Mogen wij nog
haantjes zijn?
Daarbij maken beide schrijvers in
hun romans dezelfde keuze: de man
moet zijn natuurlijke staat terugvinden,
of wat hij als zijn natuurlijke
staat beschouwt. Daarin wil hij erkenning
voor zijn impulsen (drank,
onverantwoord zakendoen, de vrouw
van een ander), maar hij wil ook in
toom gehouden worden. Belangrijker
is nog dat elke vorm van theater
en dikdoenerij afwezig blijft, valse eigendunk
moet worden uitgebannen.
Bij Kluun wordt de authenticiteit bevochten
door mannelijke zelfspot, bij
Koch door de frontale aanval. We willen
een Marlboro-man zijn, maar
zonder camera’s.
Kluun plaatst zich met Haantjes
vrolijk in een literaire traditie door
het boek te modelleren naar een van
de allergrootste romans uit de Nederlandse
literatuurgeschiedenis: Kaas
van Willem Elsschot. En om te voorkomen
dat dat onopgemerkt zou blijven
laat hij tegen het eind van het
boek een stuk volvette Edammer in
een picknicktas verdwijnen en meldt
hij in het nawoord waar hij een Elsschotcitaatje
had verstopt. ‘Maar dat
had u vast al door’ voegt hij daar plagerig
aan toe. Ik niet, maar het is
vooral de verhaallijn die Haantjes tot
een eigentijdse bewerking van Kaas
maakt.
In het begin van de roman ontmoeten
de reclamemakers Stijn (inderdaad,
dezelfde als uit KEVBDD, zoals
dat boek op twitter heet) en Frenk een
archetypische Amsterdamse nicht,
Charles. De stad staat aan de vooravond
van de Gay Games van 1998 en
deze Charles verleidt de jongens van
het bureau Merk in Uitvoering tot de
productie en verkoop van vlaggen,
petjes en andere parafernalia onder
de noemer Gay Flags, waarbij de
kleur rood in de verschillende landenvlaggen
is vervangen door roze.
Zoals Frans Laarmans binnen de
kortste keren zit opgescheept met een
pakhuis vol volvette edammer, zo
wordt het kantoor van Merk in Uitvoering
onbegaanbaar door de kartonnen
dozen. En waar Frans Laarmans
zich verloor in theorieën en omtrekkende
bewegingen, zijn Stijn en
Frenk ook behendiger met de spreadsheet
dan in de daadwerkelijke verkoop.
Die krijgt alleen een impulsje
als hun familieleden zich ermee bemoeien,
ook al een kopie van Kaas.
V
oor de goede orde: dat maakt
Kluuns roman nog niet Elsschottiaans.
Want Stijn van Diepen
is een intelligente verteller vol
ironie, een man die weet hoe de wereld
in elkaar zit, voor wie Gay Flags
geen zaak van leven of dood is, maar
Deze week begint het
literaire voorjaar met de
gelijktijdige lancering van
K2: de nieuwe romans
van de bestsellerkanonnen
Kluun en
Herman Koch.
ARJEN FORTUIN over
een commerciële auteur
die meer erkenning wil en
een oud-Reviaan die zijn
publiek in het
achterhoofd houdt.
Tekening Martien Bos
Koch werd steeds
meer een
plotbouwer en
gunde zijn boeken
een groter publiek
Kluun knipoogt in
zijn nieuwe roman
naar Elsschot, maar
dat maakt hem niet
Elsschottiaans