I563.  Dec. 3.]    3^9- Sessio nona [XXV], dies prima.  Decretum de purg. et de invocat. sanct. IO77
Sanct™ in Christo patris et Domini nostri, Dni Pii divina providentia Papae quarti anno 4., Tridenti in ecclesia cathedrali, quae est sub invocatione B. Vigilii, et loco superioři ipsius ecclesiae, ad sessiones habendas deputato, celebrata est nona et ultima publica sessio sacrosancti oecumenici et generalis concilii Tridentini sub eodem S™°
5 D. N. Pio Papa quarto, praesidentibus in eo, nomine eiiisdem Smi D. N. Papae et sanctae Sedis Ap0", I™' Dni' et Rmi" patribus Ioanne episcopo Praenestino Morono, etStanislao Ho si o tit. S. Pancratii, Varmiensi, Ludovico tit. S. Cyriaci in Thermis Simoneta, et Bernardo tit. S. Nicolai inter imagines Navagerio vulgariter nuncupatis, S.R.E. cardi-nalibus presbyteris et Apci" de latere legatis.   Quibus quidem I"™ Dni" praesidentibus et
o legatis, una cum cardinalibus, oratoribus et praelatis infrascriptis, convenientibus mane circiter horam 14. in dicta ecclesia cathedrali: in přimis R. D. Pompeius Zam-beccarius ep. Sulmonensis celebravit missam solemnem de Spiritu Sancto, qua absoluta, et publicata de more, auctoritate Apca, indulgentia plenaria, R. D. Hiero-nymus Ragazonus ep. Nazianzenus electus Famagustanus habuit orationem,
5 eaque absoluta tarn ipsi Imi et R°" Dm praesidentes, quam cardinales, oratores ecclesiastici et praelati omnes acceperunt pluvialia et mitras, Imu"ja° D. cardinalis Mor on us primus praesidens et legatus praefatus, accedens ad altare maius, solitas orationes legit et con-suetas caeremonias peregit, decantatis a cantoribus laetaniis et per diaconum Evangelio Marci ultimo [16, r5J1: Euntes docete omnes gentes, etc.   Invocatoque auxilio Sancti
o Spiritus per hymnům Veni, creator Spiritus, omnibusque aliis, in publicis sessionibus fieri solitis, de more peractis, ac ceteris Im" Dni" legatis et praesidentibus accedentibus ad ipsum altare maius, omnibusque suis in locis residentibus: R. D. ep. Sulmonensis praedictus accepit e manibus ipsorum Irnm et Rrnm DD. praesidentium et legatorum de-creta, quae in hac sessione publicanda erant, ascendensque ambonem ilia alta et clara
5 voce legit, suntque tenoris infrascripti, videlicet:
Decretum de purgatorio publicatum die prima sessionis nonae et ultimae Tridentinae sub Smo D. N. Pio Papa quarto die 3. decembris 1563. Cum catholica ecclesia, Spiritu Sancto edocta, ex sacris Litteris et antiqua patrum 4C6V traditione in sacris conciliis et novissime in hac oecumenica synodo2 docuerit, purga-torium esse, animasque ibi detentas fidelium suffragiis, potissimum vero acceptabili altaris sacrificio iuvari: praecipit sancta synodus episcopis, ut sanam de purgatorio doctrinam, 3 a Sanctis patribus3 et sacris conciliis4 traditam, a Christifidelibus credi, teneri, doceri et ubique praedicari diligenter studeant.   Apud rudem vero plebem difficiliores ac sub-tiliores quaestiones, quaeque ad aedificationem non faciunt, et ex quibus plerumque nulla fit pietatis accessio, a popularibus concionibus secludantur5.   Incerta item, vel quae specie falsi laborant,, evulgari ac tractari non permittant.   Ea vero, quae ad curiosi-; tatem quandam aut superstitionem spectant, vel turpe lucrum sapiunt, tamquam scan-dala et fidelium offendicula prohibeant.   Curent autem episcopi6, ut fidelium vivorum suffragia, missarum scilicet sacrificia, orationes, eleemosynae aliaque pietatis opera, quae a fidelibus pro aliis fidelibus defunctis fieri consueverunt, secundum ecclesiae instituta pie et devote fiant, et quae pro illis ex testatorum fundationibus vel alia ratione de-) bentur, non perfunctorie, sed a sacerdotibus et ecclesiae ministris et aliis, qui hoc prae-stare tenentur, diligenter et accurate persolvantur.
De invocatione, veneratione et reliquiis sanctorum, et sacris imaginibus. \
Mandat sancta synodus omnibus episcopis et ceteris docendi munus curamque sustinentibus, ut iuxta catholicae et apostolicae ecclesiae usum, a primaevis Christianae
1 Rectius, secundum initium, Matth. 28, 19. Rouetdejournelin rubrica de novissimis hominis
2 Canon 30. de iustificatione, sess. 6; cap. 2. cum    s. v. Purgatorium.
canone 3. de sacrificio missae, sess. 22. 4 Editiones laudant concilium Florentinům circa
5 Editiones hoc loco non laudant nisi cap. 4 Qualis finem, id est decretum pro Graecis in bulla Laetentur
dist. 25, quod est S. Gregorii e lib. Dialog. 4, cap. 39, coeli (D e n z i n ger-B an n wart n. 693); sed iam
et caput sequens Qui in aliud e libro, qui S. Augustino praecesserant concilium Lugdunense secundum (1274)
perperam tribuebatur, de vera et falsa poenitentia; sed in professione fidei Michaelis Palaeologi (ibid,
multa sunt alia patrum de purgatorio testimonia di- n. 464), et Benedictus XII Papa in constitutione
serta,  ut Tertulliani, Lactantii, Ephraemi, Btnediclus Dcus (n. 530).
Basilii, Gregorii Nysseni, plura Augustini, si Tim. 1, 4; 2, 23; Tit. 3, 9.
Caesar i i Arelatensis, quae omnia recensentur apud 6 Cf. cap. 4 Contingit infra de reformatione.
1076
369. Sessio nona [XXVJ, dies prima.
[1563.
erit longa, ut experientia docet; seda per totum diem laborandum. Et quia nmjt possent evenire, quae reli[n]quimus cogitanda Patbus Vrisl, cogitavimus, ut sessio durcL usque ad aliam diem. Nam legenda erunt decreta\ quae facta sunt sub I'aulo ti Iulio2. Nos enim optamus, ut finis concilio imponatur. Graves causae sunt, et millae fuerunt graviores a fide nostra incepta. Nam agitur vel de conservatione fidei ■ ;,, vel de destructione. Si enim aliquis casus orireturs, ut timendum est, omnes labores nostri et decreta essent inania, quia a nationibus non reciperentur. Nihil magis <ecclesiae Dei)11 calamitosum <esse posset)quam suspensio vel dissolutio concilii \ KL-rcnt enim concilia nationalia, et nulla ratio haberetur decretorum nostrorum. Nam Galii statuerunt (ut scitis)0 facere concilium nationale, et natio Galliae vult discedere (neiue potest amplius hie detineri)4; quae si discederet, {hoc non esset amplius)0 concilium generale. Omnes oratores id cupiunt, <(omnes id exspectant)d. Rogamus Pat" V!!-ut velint pro salute Smi D. N. orare; Stas enim Sua diligit vos ut filios. Nihil ma'iis cupit Sua Stas quam finem concilii *; quae cum habeat custodiam maiorem an^elorum, credendum est, ut id optet, quod expedit. Igitur dicant patres, si placet, crastina die fieri sessionem, et rogent Deum, ut inspiret, si crastina die de fine concilii deliberandum est. Decet hoc oratores summorum principům; sed totum hoc situm est in Pat''" V"\ Si vobis placuerit, id nos probabimus. Sin minus, cogitate, si aliqua mala eveniant; de iis vos reddere débebitis rationem, <non autem nos legáfi et praesidentes)fö.
Tunc omnes acclamaverunt Placet, placet, exceptis infrascriptis, qui responderunr ut infra.
Messanensis optat concilium finiri; tarnen non placet, die crastina fieri sessionem.
Oscensis, Segobiensis, Bovensis, | Montismarani, Cotronensis, Legionensis, Almeriensis, Ilerdensis, Dolensis", Pampilonensis, Lu-censis, Aliphanus.   Non placet.
Guardicensis non placet, nisi, quae restant, prius discutiantur.
Tunc idem Imus D. cardinalis Moronus primus praesidens dixit: Gratias agimus Deo, quem rogamus, -ut inspiret patribus, quae ipsi placita sunt. Sessio crastina die fiet et durabit per duos dies. Rogamus patres, ut abstineant a tumultibush et ab iis, quae non decent modestiam et sanctitatem.
Tunc omnes surrexerunt ac multas prae gaudio lacrimas eflundentes reccsscmnt hora 3. noctis6.
Sessionis nonae sacri concilii Tridentini sub Pio quarto Pont. Max. dies prima. [Sessio XXV] 3. decembris 1563.
Cone. 123 f. 4o6r, perg.; Cone. 122 f. 453r—477v.   (Cf. Theiner II 502—505; sine decree ^
In nomine sanctae et individuae Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Anno salutis 1563, indictione 6,  die vero veneris 3. mensis decembris, PonüficaUis
a Mass. posiea super lineám. b Mass. super lineam.
'J A/ass. posiea in margine. " Mass. del. non esset.
K Del. Nivernensis. h Del. et ab immoderatis.
" Parenthesis Mass. manu in 1 r Mass. addit posiea.
1 Quia scil. comes a Luna legatis promiserat, che, se gli damo tempo tullo domani [3. decembris]. sperera di proponerci tal eosa, che polressimo finir il concilio di concordia. — Šusta IV 438.   Vide infra adn. 5.
a Quod fieri prae ceteris praelatis cardinalis Lotha-ringus desideraverat, eum, ut credebant legati, in finem, ut Galli etiam concilium Iuiio III Pontifice celebralum, cui non adstiterant nec consenserant, rcciperent eius-que decreta agnoscerent. Šusta IV 346 de die 25. oc-tobris.
3 Mors scilicet Summi Pontificis. Nuntius enim, quod Pius IV melius habere inciperet, nonnisi con-gregatione dimissa Tridentum allatus est. Vide adnota-tionem 4. praecedentis paginae. Cf. v. Pastor VII 276 cum adn. 3.
4 Prout ipse Pius IV aegrotans legatis scribi ii.wer.U. v. Pastor VII 275.
5 Cum his concordant magna ex parte, mi: t llnsi'-'-' cardinalis et legalus iam die 16. novembri', esl post congregationem particularem diei 13. (su;'ra '' ,o1* adn. 2), Ioanni Francisco Commendono icri'^i-rjl. v. Pastor 1. c. cum adn. 2. Comes autcii. a post hanc Moroni allocutionem occasioncm urnpui quasi ultimam oppugnandi instantem concilii chiicI»»10-nem, licet frustra, ut prae ceteris narrat ep. |>» a^ mantinus in diario (Cone. Tria. II 71,v"'
IV 438). Quem praeter legatorum et Caiini li::i-ra-praecipue laudat Pallavicinus 24, 4> 9—'•>■
6 Quae tunc erat circa horam octavam mto. <" ■ verat igitur congregatio per sex integras h( •
** r* t *
i- A» fy .