PROPHETIA DANIELIS.
PARS PRIOR.
Historia Danielis prophetse, 1,1—6, 28.
I, Vita privata, 1, 1—21.
1. 1 Anno tertio regni Ioakim regis luda, venit Nabuchodonosor rex Babylonis Badb^8era in Jerusalem, et obsedit earn; 2 et tradidit Dominus in manu eius Ioakim regem us luda, et partem vasorum domus Dei: et asportavit ea in terram Sennaar in domum
dei sui, et vasa intulit ifr domum Thesauri dei sui.
3 Et ait rex Asphenéz praposito Eunuchorum ut introduceret de filiis Israel, J£™^?c,et et de seniine regio et tyránnorum, 4 pueros, in quibus nulla esset macula, decoros unguam forma, et eruditos omni áapientia, cautos scientia, et doctos disciplina, et qui possent or^a d^t stare in palatio regis, ut doceret eos litteras, et linguam Chaldaeorum. 5 Et constituit eis rex annonam per singulos dies de cibis suis, et de vino unde bibebat ipse, ut enutriti tribus annis, postea starent in conspectu regis.  6 Fuerunt ergo inter eos de filiis luda, Daniel, Ananias, Misael, et Azarias.   7 Et imposuit eis prsepositus eunuchorum, nomina: Danieli, Baltassar: Ananise, Sidrach: Misaeli, Misach: et Azarise, Abdenago,
8 Proposuit autem Daniel in corde suo ne pollueretur de mensa regis, neque de vino potus eius: et rogavit eunuchorum praepositum ne contaminaretur. 9 Dedit tiam autem Deus Danieli gratiam et misericordiam in conspectu principis eunuchorum. potu»c 10 Et ait princeps eunuchorum ad Danielem: Timeo ego dominům meum regem, qui constituit vobis cibum et potum: qui si viderit vultus vestros macilentiores prse ceteris adolescentibus cosevis vestris, condemnabitis caput meum regi. 11 Et dixit Daniel ad Malasar, quern constituent princeps eunuchorum super Danielem, Ananiam, Misaelem, et Azariam: 12 Tenta nos obsecro servos tuos diebus decern, et dentur nobis legumina ad vescendum, et aqua ad bibendum: 13 et contemplare vultus nostros, et vultus puerorum, qui vescuntur cibo regio: et sicut videris, facies cum servis tuis. 14 Qui, audito sermone huiuscemodi, tentavit eos diebus decern. 15 Post dies autem decern apparuerunt vultus eorum meliores, et corpu-lentiores pra3 omnibus pueris, qui vescebantur cibo regio, 16 Porro Malasar tollebat cibaria, et vinum potus eorum: dabatque eis legumina.
17 Pueris autem his dedit Deus scientiam, et disciplinám in omni libro, et "^^J* sapientia: Danieli autem intelligentiam omnium visionům et somniorum. 18 Com- et so mni o-pletis itaque diebus, post quos dixerat rex ut introducerentur: introduxit eos donitus est: prapositus eunuchorum in conspectu Nabuchodonosor.   19 Cumque eis locutus fuisset rex, non sunt inventi tales de universis, ut Daniel, Ananias, Misael, et Azarias: et steterunt in conspectu Regis. 20 Et omne verbum sapientiae et intellectus, quod sciscitatus est ab eis Rex, invenit in eis decuplum super cunctos ariolos, et magos, qui erant in universo regno eius.
21 aFuit autem Daniel usque ad annum primum Cyri regis, adcymm
II. Vita publica, 2,1—6, 28.
1. Daniel regi somnium aperit et declarat, 2,1—49.
2. 1 In anno secundo regni Nabuchodonosor vidit Nabuchodonosor somnium, J^JJ^™" et conterritus est spiritus eius, et somnium eius fugit ab eo. sum
1, 21 alnf 6, 28.
836 PROPHETIA 2, 2—2, 32
regf NabS- 2 Praecepit autem rex, ut convocarentur arioli, et magi, et malefici, et Chaldaei: chodonoaor ut iiidicareiit regi somnia sua: qui cum venissent, steterunt coram rege. 3 Et dixit nequeunt, ad eos rex: Vidi somnium: et mente confusus ignoro quid viderim. 4 Responderunt-
que Chaldaei regi Syriace: Rex in sempiternum vive: die somnium servis tuis, et interpretationem eius indicabimus. 6 Et respondens rex ait Chaldaeis: Sermo recessit a me: nisi indicaveritis mihi somnium, et coniecturam eius, peribitis vos, et domus vestrae publicabuntur. 6 Si autem somnium, et coniecturam eius narra-veritis, praemia, et dona, et honorem multum accipietis a me: somnium igitur, et interpretationem eius indicate mihi. 7 Responderunt secundo, at que dixerunt: Rex somnium dicat servis suis, et interpretationem illius indicabimus. 8 Respondit rex, et ait: Certe novi quod tempus redimitis, scientes quod recesserit a me sermo. 9 Si ergo somnium non indicaveritis mihi, una est de vobis sententia, quod interpretationem quoque fallacem, et deceptione plenám composueritis, ut loquamini mihi donee tempus pertranseat. Somnium itaque dicite mihi, ut sciam quod interpretationem quoque eius veram loquamini. 10 Respondentes ergo Chaldsei coram rege, dixerunt: Non est homo super terram, qui sermonem tu um, rex, possit implere: sed neque regum quisquam magnus et potens verbum huiuscemodi sciscitatur ab omni ariolo, et mago, et Chaldaeo. 11 Sermo enim, quern tu quaeris, rex, gravis est: nec reperietur quisquam, qui indicet ilium in conspectu regis: exceptis diis, quorum non est cum hominibus conversatio,
«?pp?icio 12 Quo auc^^0'rex *n furorei et in ira magna praecepit ut perirent omnes sapientes destinaatur: Babylonis,   13 Et egressa sententia, sapientes interficiebantur: quaerebanturque
Daniel, et socii eius, ut perirent proStiínem      14 ^unc Daniel requisivit de lege, atque sententia ab Arioch principe militiae petit,   regis, qui egressus fuerat ad interficiendos sapientes Babylonis. 15 Et interrogavit
eum, qui a rege potestatem aeceperat, quam ob causam tarn crudelis sententia a facie regis esset egressa. Cum ergo rem indicasset Arioch Danieli,   16 Daniel ingressus rogavit regem ut tempus daret sibi ad solutionem indicandam regi. eSocetSr       17 -^t inoressus es^ domum suam, Ananiaeque et Misaeli, et Azariae sociis suis
indicavit negotium: 18 ut quaererent misericordiam a facie Dei caeli super sacramento isto, et non perirent Daniel, et socii eius cum ceteris sapientibus Babylonis. 19 Tunc Danieli mystérium per visionem nocte revelatum est: et benedixit Daniel Deum caeli, 20 et locutus ait: Sit nomen Domini benedictum a saeculo et usque in saeculum: quia sapientia et fortitudo eius sunt. 21 Et ipse mutat tempora, et aetates: transfert regna, atque constituit: dat sapientiam sapientibus, et scientiam intelligentibus disciplinám: 22 Ipse revelat profunda, et abscondita, et novit in tenebris constituta: et lux cum eo est. 23 Tibi Deus patrum nostrorum confiteor, teque laudo: quia sapientiam, et fortitudinem dedisti mihi: et nunc ostendisti mihi quae rogavimus te, quia sermonem regis aperuisti nobis, in conspectu     24 pos^ \^ Daniel ingressus ad Arioch, quern constituerat rex ut perderet
refils sapientes Babylonis, sic ei locutus est: Sapientes Babylonis ne perdas: introduc me in conspectu regis, et solutionem regi narrabo. 25 Tunc Arioch festinus introduxit Danielem ad regem, et dixit ei: Inveni hominem de filiis transmigrations Iuda, qui solutionem regi annunciet. 28 Respondit rex, et dixit Danieli, cuius nomen erat Baltassar: Putasne vere potes mihi indicare somnium, quod vidi, et interpretationem eius? 27 Et respondens Daniel coram rege, ait: Mystérium, quod rex interrogat, sapientes, magi, arioli, et aruspices nequeunt indicare regi: 28 Sed est Deus in caelo revelans mystéria, qui indicavit tibi rex Nabuchodonosor, quae ventura sunt in novissimis temporibus. bromům      Somnium tuum, et visiones capitis tui in cubili tuo huiuscemodi sunt: 29 Tu
rex cogitare coepisti in strato tuo, quid esset futurum post haec: et qui revelat mystéria, ostendit tibi quae ventura sunt. 30 Mihi quoque non in sapientia, quae est in me plus quam in cunctis viventibus, sacramentum hoc revelatum est: sed ut interpretatio regi manifesta fieret, et cogitationes mentis tuae scires. 31 Tu rex videbas, et ecqe quasi statua una grandis: statua ilia magna, et statura sublimis stabat contra te, et intuitus eius erat terribilis.  32 Huius statuse caput ex auro
2, 33—3, 10
DANIELIS
837
optimo erat, pectus autem et brachia de argento, porro venter, et femora ex aere.
33 tibiae autem ferreae, pedum quaedam pars erat ferrea, quaedam autem fictilis.
34 Videbas ita, donee abscissus est lapis de monte sine manibus: et percussit statuam in pedibus eius ferreis, et fictilibus, et comminuit eos. 86 Tunc contrita sunt pariter ferrum, testa, aes, argentum, et aurum, et redacta quasi in favillam aestivae areae, quae rapta sunt vento: nullusque locus inventus est eis: lapis autem, qui percusserat statuam, factus est mons magnus, et implevit universam terram. 36 hoc est somnium.
Interpretationem quoque eius dicemus coram te, rex. 37 Tu rex regum es: ^JjJ?™ et Deus caeli, regnum, et fortitudinem, et impérium, et gloriam dedit tibi: 38 et pretationero omnia, in quibus habitant filii hominum, et bestiaB agri: volucres quoque caeli dedit adiclt; in manu tua, et sub ditione tua universa constituit: tu es ergo caput aureum. 39 Et post te consurget regnum aliud minus te argenteum: et regnum tertium aliud aereum, quod imperabit universae terras. 40 Et regnum quartum erit velut ferrum. quomodo ferrum comminuit, et domat omnia, sic comminuet, et conteret omnia haec. 41 Porro quia vidisti pedum, et digitorum partem testae figuli, et partem ferream: regnum divisum erit, quod tamen de plantario ferri orietur, secundum quod vidisti ferrum mistum testae ex luto. 42 Et digitos pedum ex parte ferreos, et ex parte fictiles: ex parte regnum erit solidům, et ex parte contritum. 43 Quod autem vidisti ferrum mistum testae ex luto, commiscebuntur quidem humano semine, sed non adhaerebunt sibi, sicut ferrum misceri non potest testae. 44 In diebus autem rcgnorum illorum suscitabit Deus caeli regnum, quod in aeternum non dissipabitur, et regnum eius aJteri populo non tradetur: comminuet autem, et consumet universa regna haec: et ipsum stabit in aeternum. 45 Secundum quod vidisti, quod de monte abscissus est lapis sine manibus, et comminuit testam, et ferrum, et aes, et argentum, et aurum, Deus magnus ostendit regi quae ventura sunt postea. et verum est somnium, et fidelis interpretatio eius.
46 Tunc rex Nabuchodonosor cecidit in faciem suam, et Danielem adoravit, re* De?ra et hostias, et incensum praecepit ut sacrificarent ei. 47 Loquens ergo rex, ait Danieli: agnosctt Vere Deus vester Deus deorum est, et Dominus regum, et revelans mystéria :ethonSJatem quoniam tu potuisti aperire hoc sacramentum. 48 Tunc rex Danielem in sublime extulit, et munera multa, et magna dedit ei: et coňstituit eum principem super omnes provincial Babylonia: ét praefeetum magistratuum super cunctos sapientes Babylonis.
49 Daniel autem postulavit a rege: et constituit super opera provinciae Babylonis, 8*JJj2t^l,i Sidrach, Misach, et Abdenago: Ipse autem Daniel erat in foribus regis.
2. Socii Danielis In fornace servantur, 3,1—97.
3. 1 Nabuchodonosor rex fecit statuam auream altitudine cubitorum sexaginta, latitudine cubitorum sex, et statuit earn in campo Dura provinciae Babylonis.
8 Itaque Nabuchodonosor rex misit ad congregandos satrapas, magistratus, ad^^Uí, et iudices, duces, et tyrannos, et prafectos, omnesque principes regionům, ut convocatu convenirent ad dedicationem statuae, quam erexerat Nabuchodonosor rex. 3 Tunc congregati sunt satrapae, magistratus, et iudices, duces, et tyranni, et optimates, qui erant in potestatibus constituti, et universi principes regionům ut convenirent ad dedicationem statuae, quam erexerat Nabuchodonosor rex. stabant autem in conspectu statuae, quam posuerat Nabuchodonosor rex: 4 et prseco clamabat valenter: Vo bis dici tur populis, tribubus, et Unguis: S In hora, qua audieritis sonitum tubae, et fistulas, et citharae, sambucae, et psalterii, et symphoniae, et universi generis musicorum, cadentes adorate statuam auream, quam constituit Nabuchodonosor rex. 6 Si quis autem non prostratus adoraverit, eadem hora mittetur in fornacem ignis ardentis. 7 Post haec igitur statim ut audierunt omnes populi sonitum tubae, fistulae, et citharae, sambucae, et psalterii, et symphoniae, et omnis generis musicorum: cadentes omnes populi, tribus, et lingua adoraverunt statuam auream, quam coilstituerat Nabuchodonosor rex.   » i ř
8 Statimque in ipso tempore accedentes viri Gttaldaei accusaverunt Iudaeos: ^ 9 dixeruntque Nabuchodonosor regi: Eex in aeternum' vive:  10 tu rex posuisti adorant,