DCD Bayerische A /f B"^^ \|t,,ullu.,KI D3 9 Sta'atsBibliothek MUZ ^Ä"1™" Gregorius / Ewald, Paul / Hartmann, Ludwig M. Gregoru I papae registrum epistolarum Bd.: 1 Berolini u.a. 1891 München, Institut für Griechische und Lateinische Philologie / Bibliothek für Lateinische Philolog urn:nbn:de:bvb:12-bsb00000535-3 362 GBEGORU I. BEGISTRI V, 57». Synodus episcoporum 23\ in qua constitmtur 2e, ne in Momana ccclesia sacri altaris ministři cantcnt; 2°, ut cterici vel monachi cubiculariorum officiis fungantur; 3°, ne quis eeclesiasticorum titulos ponat; é % ne ullo tegmine véleíur fcrdrum, quo Momani pontificis corpus ad sepelicndum ducitur; 5 °, ne pro ordinatione neve pro pallio new pro chartis s neve pasíelii nomine neve ordinandus neve ordinatus quicquam tribuat; 6 ne ecclcsiae servi, nisi cccaminatis mo-ribits, ad Dei servitium admittantur. 595, lul. 5. Oodd. B* 1: Ind. XIII. post n. 48. Bardnon, (Cf. YiUanueva, V. l.t XVIII p. 88 S&.) Monac. 5508, (PariMn. 12, 255. H 3. 4 n. CIII). Edd. M: Append. V; G: Lib. IV. ep. 44 et post l. XIL (Qonsakx; Gall, can. Hisp. Por* IIp. 162). w — laffé Beg. pod n. 1365 (988). INCIPIT DECRETUM1 AD CLEKUM IN BASILICA BEATI PETRI AP09TOLI. licgnante in perpetuum Domino* nostro lesu ChriBto^ tempOTibus piiasimi ac Bercniůsimi* doaini11 Mauricíi Tibcrii ct Theodosii Anguatoruni*3, eiuadem domni ini- m perii' Matiricii anno tertio decimo, índictione tertia decima, qninto dio mensis Tulii *: V, 57a Hoc decretum deett in registra, sed episliília additur in It*, ubi singula eapitula aut mtmcrie (I. II. III) aut TfitervtiUis (IV. V. VI) disiiiyjtattur. Mu tísněn, Quellen «, Liti. dev canon. Eechte, I p. 302, decern vetiwtax canonum, collectiones enumerat, in quibus extlat; quarwm, nonnulli codicet collali mní ob JEtivaldu: 1) codex bibliothecae cajhtularix Barciiwnentít [== B), litieris bíoíusc. scrtpťuj taea. VII. aut VIII., Sto cvntinens honiitw) S, Gregorů twpcr evangelia, sermonem de mortalitate einsdem Gregorů U synodům tmni 595; iuins si/iui'ti ex codicepraedicto apographumpublicavit VHlamteva Vicu/e iiterario, XVIII, 386 (.; in hoc codUe distmctiones capitulorum deiidiraiitur. (lítiam in vodice liiijotiano, quo Maurini vsi stmt, hoc decretum- se'/td-tur homiliat in evangelia) — 2) codex Monacensii 5508 (Dies&ensis 8; cf. Maaneen, I. I. p. 632) s, VIII—IX — Inilium SttfiW aynodi continent 3) II3. 4 (de qttibua cf, ep, I, 39a not.) n. Oil I (Gonzalez CI); 4) Tarimi. 35 .72, 255 (sine capit. distinctione). — Cf. Etttald, JV' A. Ill p. 552 us. Incipit etc.: ita li; in:-i|iit deoretum Gregorii papac Man.; (item Mon, 6243 — Priu, 43; cf. Maassen, I. I. p. 477); incipit ad popuhim in basilica b, Petri ^postdli Taria.; lieati Gregurii pape H 4; om. II3; acta syuudi aíiiictí Gfe^orii papO It* I. *) deo add. Mon. verba regnante Ksyue chrieto om. II3. ■ siucertssijni li, ^) piissimoruin agustonim (om. sc set. dinuniJ /('.). 4; piiimimi in piissimornm atque '''' serenisBimi in Kerciiissinioruin riorr, ií* 1. B) H3. 4 í>t». t&rha Augustůřlim utque Mauritsii. *) iin- perio Men. Par. V, 57" Hwius synodi (capitis V.) menti&nem facit Gregoriw ep. V, 62, Aug. 15. a. 595 (ih, n. 4) et, mí Maurini pttíant, Ikda, h. eccl. II, 1, his verbúi: libello quoque synodico, queni enm epiecopis Itsiliae de neceasariis ecclesiiie causis utillimura composuit. — lofiannem presbyterům Constuntiftopolitatiutn }ua} 3í fynodo absolatunl esse ftruimUe est: cf. ep. VIt 14 S.; Gi'iSat) in ZeiUchr. f. kathol. Theologie IV (1880) j). 496. — Wisbaum litem dissertationi laudatae adnextt contendit — nescio qutbm causis adducbus — haec decreta oóllecikmem quandam esse cawnvtim earum syjtodorwtn, quae initio pontifieatus Gregwii cdebratae siní. — -De fedso quodam j diapoaitio li* 1. e) corr. in sacra a. ministeria It* 1. fJ ita £; instent If J; inserviant Get- codd. ad mn- II* 1- H $. 4. h) quaeri om. II3. 4, >) iteglegitur US. 4. k) famulatur (superscr. stimuletj It* 1, l) in om. Par, m) ita li. Mcnac, 11* 3; exig^t 113, 4; fuerit Pari»., edd. M, O. inter ep. n) secundum rapitnliim S3. 4. ") irtvaluit .Wvn. i vcrcruwclus moa tempore hidiwrittimiis iuolevit vd. M.; Liidiscritjonis Man ; indiacriptiouin Par. P) pontifices Par, 1) vitae suae poittiffcGs Mon. T) cfiimtituimua, om. verba ut usque regiminis It* 1. a) lml>eat testes tales (omisso prima tale^l B. Mon. Par. 11* 1; testes taks babeat (omisao altera talesj 113. 4. *■') ta.les(j[ue yiri Jttoiiac.; qui vera B; qui vitam 1'ar. E* J; habeat ut eius 113. 4. u) illius et E* 1. T) videant et cetera demnt in Par. M ita B. 113. 4; quae Monac.; quo E* 1. s) ipsa B* 1. y) Bubiectiia 11* 1. E) si quia vero contra hoc deeretum meum venerit, ipse de suo loeo pereclifabitur add, IT 3. 4; cetera desuiit II3. 4. V p. 338, et Mommsen ib., VI p. 88 ss. Hie dies emimerandi ordo in, partibus Orientis iam antea, in lUdia primum in inacriptiom a. 619 mvenitur (sed m Gtdiia kaec forma: ubi fecit menais — diea tot iam sae&do sexto usitata); ef. etiam Biu/rni f. 7. — Etiaw q\nbusdan\ Gregorii epi$t\tfi$, quae in coUeetio-nem Faali receptae sunt, nolae. temporis tales addnntur. (Ewdld, N. A. Ill p. S81.) 3) Cf. $uperscriptioyiem et itt cp, V, 62: ante corpus b. Petri apostolorum prirjeipis. 2) Nota presbtftsros rexidere et partem synodi esse, diaconos two ad&tare neque subscribere. 3} Diurn. 46: quiTiua divini dispensatione consilii preesse nos contigit; saepius oceurrit: cui deo auctore deserviraus. 4) Hilarum papum eantores imttiuisse eimdem papae vita contends. loluxnnes diac., II, 6 narrat: (Gre-gorim) soholam quoque cantorum . . . constituit eiqae cum nonnullis praediis duo habitacula .... fabi'icavit, eo certe quod post hoc deeretum dericis, qui ofjiciis caittorum fungebantur, certus cantorum ordo s-tibstitwebatur, Formulae Diumi 3. post presbyteros etc. et lectorem cantor et ceteri subscribebant. (Cf. Dumwje s. v. cantor.) t>) Scilicet aaolytuni vel lectorem; cf. Diumi f, land. €) Cf. JEwwwEm 8. (M. G. p. 12): praeeeptum quando iusai sunt onines epiacopi cellulanoa habere. De cubiculariia cf, Ducattge h. v.; etiam in ecclesia Constantinopolituna cubicularii serviebant. 46* 364 GREGORU I. REGJSTRI (III.) Consuetude* nova* in hac ecclesia et valde reprehensibilis erupit, ut, cum rectorea eiua patrimonii urbana vel. rustica praedia iuríb illius competere poase euapi-eantur, fiaeali tnore titulos1 imprimant atque hoc quod competere pauperibus aeati-mant non iudicio, acd manibua defendant. Et cum per pr&edicatorcs suoa Veritas phiiipp.2,3. dieat: 'Nihil per eontentionem', etiam ipsum11 litigiosae contentionis malum transcen- í duntd, et rea quaelibet, cum aestiinatur ecclesiae pasae competere, per vim tenetur. Proinde praesenti deereto conatituo, ut, si quia ecclesiasfcicorum umquam tituloa ponere sivé in ruatico síve in urbano praedio sua sponte praesumpserit, anathema sit. Et reaponderuDt omnea: Anathema sit. Ia autem qui eccleaiae praeeat, si hoc vel ipse fieri pmeceperit* vel, aif sine sua praeceptione factum reppereriť, digna punire anim- io adveraione* neglexerit, anathema sit. Eth responderunt omnes: Anathema sit. (VI.) Sicut indignoa nos.per1 beati Petři apoatoli11 reverentiam1 mens fidelium veneratur, ita nostram infirmitatem decet semetipsam semper agnoseere eť" impensae sibi vonerationis onera" declinare. Ex amore quippe fidelium huiua aedia rectoribus mos ultra meritum erupit, ut, cum eorum corpora humi mandanda" deferuntur, haec v> dalmaticia2 contegatit easdemque dalmaticas pro sanetttatis reverentia sibimet partien-dasp populua aeindat: et cum adsint multa a saeria corporibus apostolorum martyrum-que** velamina, ar peccatorum corpore sumitur, quod pro magna reverentia reacrvetur". De qua re praesenti deereto conatituo, ut feretrum* quo Romani pontincís corpus ad sepeliendum dueitur, nullo tegmine veletur. Quam deereti mei curam gerere aedis aft huius presbyteros ac diaconos cenaetnus, Si quia vero ex. eorum ordine haec' curare neglexerit, anathema ait. Etu reaponderunt omneš: Anathema ait, (V.) AnfiquanT patrům regutam sequens nihil umquam de ordinationibus ac-cipiendum esse conatituo* neque ex datione pallii5 nequew ex traditione cartarum6 neque ex ea quam nova per ambitionem simulatio invonit appellationo pastelli7. Quia a& ty iDJlla li* 1. ty iure B. Monae. e) ipsum OJJi. It* 1. d) tiansceDditar Man. It* 1. e) fieri priwtepit B; feceiit /f* 1. si om. codd. aer. Monimteu — reppererit oni. Mou. li* 1. edd. ty aiiiuiaiiversitate li* i. ty verha ot usque sit otn. B* 1. ') nos per om. ií* !• ty apostoli owl. B* l. ') revůreiitia B. R * 1. m) verba et usque declinare oni. B. n) verba tmora usipte casdeifique tuři. E* 1. °) ita B; liumanda Man. ty partientea Jí* 1, í) que om. B. *) vela- M mine (om. v.) Mou- "} níivetur B* 1; liaíietui Ston. *) Loc Man. u) verím et usque sit o»i. M* I. T) autiqxujrura Man. WJ verba neque ttajito wu-tsirum oni. Ií* 1. i) De tituMs cf. q>. Fj 38 jj. 32ó n. 3. 2) De gemre vestium, quad daimatica appeUcUw, cf. Du-eantje h, v.; tempore GregmiÁ et antea diaamos Bontanae eedesiae dalmaticis w&os esse ex Dial. IV, 40. lóh. diac. IV, 83. 34 appuret. Cf. etiam ep. IX, 219. 3) Cf. Dial. IV, 40. 4) De simoniti 35 cf. ep. Gregorii passim et de sportulis ordinanti %e am;es»k Nov. 333 c. íf. 6) Covtstieiudin&n ftaní mater alolei-e non poťaU. In vita, Lemis II (a. 682— S3) marrcckuir: fecit constitutuni . . . ut qui ordinatua fuerít archiepiscotms (Havennas) nulla consuetudinc pro usu pallii aut dírer&ie ofticiía eecleaiae pei-aolvere debeat; ex quo intelUgi potest ceteros hm conmetudines p&sdrere de-buisse. Etiam esc ep. ZacJiariae papae Bonifatio seripta J-Jí. 2371 (a. 744 Nov. 5) oepparet morem ůom- 40 viodii ae&piendi pro pullíi dutwne exlinclwm no/t esse. De mdio)U>us in dies huiitsmodi oblatúmitots cf. Woher, das kirdU. Finanzwesen der Paepste (1878), p, 9 s&. Cf. etiam Diwm f. 74: sacerdotiuiu n\illo praeinio concedi, excepto offieiis, quibua es antiqua consufetudine dari eotet. 6) Hadem distinetío inter commoda ordinanti et commoda eius tnimstris praestanda oceurrit in Nov. 123 ctí. et ep. Zachariae tit.; ef. Nov. 8. Postěn differentia eadem staiuitut inter s&rviiia ccwmttiitít (propiwts) et servitia minuta k finiriutiae in ep. I, 43, p, §4, X). Cf, Woker I, I. p. j5 ss. 7) Cf. verba; libeBm, libellaticwm; caena, cae>iatimm etc. GussanviU. pxtai pastellum idem esse ac pastum, eonviviam; pro hac opinions átantur nawnuUa coneHia cdiquot saectilis post hanc synodům Itabita, Macer in HierdesAcQ (cf. Dueanxge h. v.) contends Mam vacem derivandam esse a voce: pattellat = sigiUum sive eius impressio in numa cerea, ita ní pasteUaticwm esset donum pro syjilli iinpi-esswne (postea etiam pro pliimbo peetmi/i dabutitr; so cf. Woker, J, l). Cf. Joh. aide. II, 5; dc pastill^tico. INDICTIO Xni. IUL. (V, 57»). 365 enim ordinando episcopo pontifex manum ponit", ovangelieam vero lectionem minister legit, confirm&tionis autem eius epištolám notarius scribitb, et" aicut pontificem non decet manum d quam imponit vendere, ita minister Tel notarius non debet in ordi-nationem eius vocem auam yel calamum8 venumdaref. Pro ordinatione orgo vel 5 pallio* sen cards atquo pastello eundem qui ordinandus eat vol ordinate*1 omnino aliquid dare prohibeo. Ex qnibus pracdietis rebus si quis nunc' aliquid commodi appeilatione exigere vel petere forte praesumpserit, in districtok Dei omoipotentis examine reatui1 subiacebit. Ia autemm qui ordinatus fuerit, si non ex plaeito neque exactus aut petitus" post acceptas cartas et pallium offerre aliquid cuilibet ex clero io gratiae0 tantummodo cauaap voluerit, hoc accipi nullo modo prohibemua, quia eius oblatio nullam culpae" maculam ingerit, quae ex accipientia ambitu non proeessit1. (VI.) Multoa ex ecclesiaatica"1 familia novimu3 ad omnipotentis Dei servitium festinare, ut ab humana aervitute liberi in divino servitio valeant1 in monasteriia con-versari2; quos si passim dimittimus, omnibus fugiendia eccleaiastici iuris dominium is occasionom praebemus. Si vero festjn&ntea ad omnipotentis Dei servitium incaute retineamus*, illi invenimur negare quaedam, qui dedit omnia. Unde necesse est, ut quisquia ex iure ecclostasticaew servitutia1 ad Dei servitium converti desiderat, pro-bettir prhia in laieo habitu constitutus* et, si mores eiusr atque conversatio bono desiderio iilius testimonium ferunt1, absque ul!a retracfcatione1 aervire in monaaterio |H omnipotent Domino permittatur, utb ab humano aorvitio iiber reeedafc, qui divino obse-quio* d i strict io rem anbire appetit servitutem % INCIPIUKT SUB8CRIPTI0NES EPISCOPORUM*. Gregoviua gratia* Dei episcopus hia decretis Bubscripsi. Marinianus*6 episcopus a) iff* B; ex ponat corr. Mon ; imponit it* 1; Joh. diac. 1>) excipit B* 1. $ et om. if on. B* 1; S5 loh. diač. &) potitiiiois domu noti decet (vuprascr. maminy E* }. e) ex euleoluiii eorr. B. *) Tendere B* 1. 8) palle (om, yé\) 11*1; usu pallii loh. Sac. h) qui o. 6Bt vel ordinatur lok. diac; qui accepit vel ordin&tur B* 1. ■) hune tmi. B* 1; binc Joh. diac. m districti Man,; J) ita B, loh, diac.; reatus Men,; reatu R* 1. m) vero R* 1. exactions petitur R* 1. °) gratia Mon, p) flare adtl, om. ante, offerre ií* J, q) nulla culpa Mon.; nullam culpa R* 1. T) tinam accipientis SO ambitio ngn praecessjt B* 1 (praeccBBit etiam Metl.). ') eeu saeculari add. edd. O, M. et secundum od. M. loh. diac. ') familiaiius add. R* t, edd., lok, diac. u) fugieutibua R* 1; eeol. vel saecslarís Joh. diac, T) rotinemuB íi* 3. w) vel eaecularia militia^ add. B* 1, Joh. Sac,, edd. O, (int. ep.) M. x) íhfís ecu!, semtute ilícm., Ji* i, edd. v) illius R* 1. s) bono desiderio fuerint £* 1. *) retraetatio £* 1. tl) et Monac; ut et quae sequimtur cum omnibus sub$crlptimibut om. R* 1, in atio upatíwm quoddam vacai. a c) divini obsequii Mon.; in divine obsequio edd, hic explicit cod, Mnrciamts socimdvM. editionent Vemtam itetnque ufřttffttí vatde codex JPriiinyensik, qua Manti úsi&s sit. Joh. diac, XI, 18 addit: si autem et in monauiiieo habitu secundum patrům regulaa IrrcprehongibiHter fuerit couversatue, pust praerixa sacris canouibua tettipora, liconíer iam ad quodlibet eccleeiasticum ofíioium provehatur, si tamen íllis non fuerit críminibus maculatus, quae in testaniento veteri inorte multautur. °) ita JJ; explieit deeretuin Gregoríi papg- auliscriptio epi- 40 Beoporuni Monao.; subsoriptio opíscoporum Maarini, qui in nota eubfcriptiones codieií Bigotiani (qui etiam hmnilia) in evangelia coniinetí addunt. Ja Monacettui sultscriptiones non eodem ordiiie prvfemntwr, atqae in tseteris, ita ut secmidus, guartu* etc. episcopus iw{«e MarianuH Mon. 1) Hoc eapitido non de servis ečclesiae agitur; sed editoresvum lóhanne dme. interpolant prae-ceptum Gregorii addendo servos laicoruin. 2) Nota servum Dei vd ancillam Dei saepe a nostra pro mo-nacliis vd monaehabus did. 3) Per ires annos secundum Nov, lutf. 5 c. 2. 4) gratia Dei episcopus in subscr. f. 84 Diumi et m cone, a, 049; cf. form. If 12 (== syn. Gregorii II a. 721): subaciiptio constituti. io 111. episcopus snnctfie ecclesiae catholicae at^rjuc ivpostolicae ucbia Romae hnic constituto a nobis facto subscripsi, owiwirt scilicet hac formula in superseriptione uxttata; servus servorum Dei, 5) De Marimano ■ 366 GBEGORH I, REGISTBt civitatis Ravennae. Paulus1 episcopus civitatis Neptesenae*, Iohannes2 episcopus civitatis Surrentinaeb. Gratiosus"1 episcopua civitatis Nomentums. Iobannes* episcopus civitatis FalaTitanae*. Agnelluaf & episcopua civitatis TerraeinensiB. Romanua* epiacopua civitatis Blentanao8. Dominicus7 episcopus civitatis Centumcelleneis. Pelagius 8 episcopus civitatis Anagninaeb. Felix* episcopus civitatis Portuensia. Iohannes10 epi- s BCopug civitatis Belliternae'. Candidus episcopus civitatis Bulsinensis" u. Luminosus11 episcopue civitatis Ferentmae1. Yirbonus1S episcopua civitatis Tuscanensism. Balbinus"14 episcopus civitatis Roeellcnsie0. Secundinus1115 episcopus civitatis Taurominensisq. Martianus1* episcopus civitatis Ferentis1. Homobonus17 episcopus civitatis Albanensis". Dominicus18 episcopua civitatis Utricolanae*. Constantinus u 19 episcopus civitatis Nar- m niensis. Fortunatus*20 episcopua civitatis Neapolitanae w, Anastasius21 episcopus civitatis Tyburtinae. Proculus'22 episcopua civitatis Praenestinae. SUBSCRIPTIONES PRESBYTERORÜM1 *3. Laurentius presbyter tituli* Bancti Silvestri24. lohaunes presbyter tituli sancti ») ita B; Neposinae Mon. Big. b) Tarrentiiiae S; Turrentitiao Mon. c) ita B. Mon. Big,; Ii («r.'itiiiim.s edd. ita B; Uran. Mon. e) Palsritatiao othi. Big.; Falerinae edd. f) Agellua Mtiri. Big. 8) ita B. Mon.; Bleriianae Bifj.; Bleratiae ed. M. Anagaae B. J) ita B. Big.; ltelitetnB Mon. ita B. Mon.; Dulcimensig Big.; Fnlghiiensis edd. ') Terrentiuac B; Fer«ntino Mon. Big. m) itaB; Turcuiicnsis Mon.; Fuseaneiisig Big.; Virbonus ep. eiv. Tuse. om. edd. ,l) Ualdiilius edd. °) ita B; l'oscllas Mon, Mg. P) ßccimdus Big. i) ita B; Tawaminiu Mtrn,; T&uromaenio Big. *) Fe- 20 roiisis edd. a) AJbunensis Mon. ') Viriculane Mon.; „alias Ocricolanae" nvtant Maurini, u) ita B. Mon.; Consiautins Big. edd. r) Furtuujitus Mon. ™) Neapulim Mon. x) ita B; in- cipit subseriptio presbyterorum Big.; subscriptlo presbyteroruin edd. — Preslyterorwm »itlitcriptiones eedem ordine exhibct Monac. atquc wpra epiaeoporvm. J) tituli, guvd tt abbrev. codd,, et Aw et ceterix locis 07». editiones. äs non muUo ante conseerato cf. ep, V, 51 n. 5, — Subscriptiones quae sequtmtur sunt episcoporwn ad dwecemn mepropolitanam urbis Bomae pa-tinentmm, praecipue evram, qm prope Romam erant. 1) Cf. ep. II, 12 n, 1. 2) Cf. ep. 1, 40 n. l. 3) Cf. ep. III, 20 (eidem Gratioso missarn), qua eCclesia Ottrium Sabin&rum uniiur Nommtanas. Graiiow ante a. 000 tu, Oct. Constantius swxesserat; cf. reg. XI, 15. 4) Tofiättnefi idem, eaae ridetur, Cwi ep. II, 26 visittttio ecclesitte Nepesinae, non mwttum 30 ab eeelesia Faleritana dtstantis, iniungitw: 5) AgneUus antea Fundenm episooptis fucrat; cf. ep. II, fi. III, IS. 6) Hic rdim iynotm est, 7) Mem Dumimcus ep. I, mmmem&ratwr, 8) Hic alias ignatm es(. 9) Hcm Felix commemoratur ep. IX, 45. 9S. JDüd. IV, Sl. 55. 10) De hoc lohttnne cf. ep. II, 17. 48 »tot. 11) Vohinii appellatur Urba vetus; duae enim erant urbes Volsiaii: urbs retxs (Ormeto) et altera, non multum tüsttms in lacu süa, poat Situs expagnationem cortdita (Bolxena). a Candida ep. II, lt. VI, 27 mwae sunt. 13) Hic alias igttotus est; a, 585—6 Redemptus, episcopus Fereniini (in Hernieis) mminus est, wt apparct ex 2)ial. III, 33. 13) Hic alias ignotus est; de ciritate Tuscanemi (Toscanella) cf. Tfoya, Ü. d. Vp.439ss. 14) Balbino, episcopo Bosellano, ep. I, 15 visitatüt eccksiae Poptdoniensis miutu/itttr. 15) Be Secundino, qui solns est Siciliae episcopis httie concilio sub-serip&it, cf, ep. 1,71 ti.,4. IS) Hic alias ignobtts est; Bonifatius quidam