Belgie Vlaanderen standaardnederlands Duttsiana Nederlands ^bewerken Nederland standaardtaaí ^MJi^^ncl l cl 16 c t ."■š.:Nui taalvarieteit ® 1) geografisch - dialectologie ®2) sociaal - sociol'i'nguistiek ® 3) stilistisch - stijl en register, vaktalen en jargons ® Ad 1) Taal: standaard - regiolect - dialect ® Ad 2)Taal: sociolect ® Verder lezen: /A\ /A\ A\/A\ Noord-Nederlands/Nederlands-Nederlands KEEP CALM AND d 1PREEK NED )ERLANDS -luiu'mcuci icuiua/ ucigia^ii-- Nederlands.....en Surinaams-Nederlands ® Deze term verwijst naar de varieteit die als de belangrijkste Nederlandse varieteit beschouwd in sociaal, intellectueel en cultureel opzicht. Dat betekent niet dat ze 'beter' is dan de andere Nederlandse varieteiten, maar wel dat ze algemener is en de belangrijkste functies vervult in de samenleving. Om de gelijkwaardige positie van de varieteiten expliciet tot uitdrukking te brengen, kunnen we de naam 'standaardvarieteit' gebruiken. ® Kenmerken: prestige, norm, codificatie, erkenning, algemeenheid ® Ontstaan: Amsterdam/Haarlem ® Huidige invloed: Randstad ® ABN = Algemeen Beschaafd Nederlands ® AN = Algemeen Nederlands ® VRT-Nederlands (BE) algemeen {Wed errands J NederPands 7 informed (Nederlands) Nederlands dialecten In Nederla ndj algemeen (Belgiscn) Nederlands*11 Tussentaal of (Schoon} VtaamSf^ (informeei Belgisch-Nederfards) dFalecten in Vlaanderen 111 nk wet VRT-Nede4iat>d£ (oi vmtqtf b-RT-fledemnds) genotmd door Geert van :^i-;--ri.'it-i "Ufcikave-lingEvlaams" g-cnoemd alge-me^n bekend onder de rioemer "tussentaal" ® 23 miljoen moedertaalsprekers NL + B ® Talen: NL + Fries ® Standaard: Noord-Nederlands ® Geografische variatie: dialecten ® Sociale variatie:de straattaal ® Stilistische variatie: het Poldernederlands ® Ethnische variatie: Türks, Arabisch Nederland ® 1) uitspraak ® 2) lexicon ® 3) morfologie en syntaxis A ® ® Dialecten in Nederland Zuid-Hollands Kenne me rlands Waterlands Zaans Westfries-Noördhollands Utrechts-Ablasse™ aards Zeeuws Westhoeks (#) Westvlaams Oostvlaams Zuidbrabants Noortibrabants-Noordlimburgs Limburgs Zui dg elders V£luws Gelders- Qverijssels Twents-Graafschaps Vfiezenveens Twents Zuiddrents Stellingwerfs Mddendrents Gronings Western wartiers Urkers Fries Bills, Stadsfries, Mdlands, Anelands Geen eigen dialect Let op: De dialecten die hier worden benoemd zijn de ho of d Varianten. Binnen deze hoof d variant en bevinden zieh nog weer lokale Varianten met, in sc-mmige gevallen, seer ® op de kaart worden dialectverschillen met de zgn. isoglossen aangegeven = denkbeeidige lijnen die laten zien waar een bepaalde uitspraak, vorm of constructie vookomt. Noord: het Gronings, het Westfries Oost: het Drents, het Twents en het Achterhoeks Zuid: het Brabants en het Limburgs Zuid-West: het Zeeuws ® ® I ®Jipke en Jannöaken: begin ® Jipke leup in 'n hof en verveelden zieh onmundig. Mer kiek doar es! Wat zag hee mie doar toch? Der zat zowoar 'n kleen gat in de heg. Wat zol der an de aandere kaant van de heg weazen, dachten Jipke. 'n Paleis? 'n Hek? Nen ridder? Hee gung veur de groond zitten en keek es deur dat klene gat hen. En wat hee doar zag? 'n Kleen nöske! En 'n kleen mundke! En twee blauwe eugkes. Doar zat ja 'n kleen meaken! Het was evven groot as Jipke. Wel bin ie, vreug Jipke. Jannöaken, zer het meaken. Ik woon hier. Gister woonden ie nog nich hier, zer Jipke. Vandaag woon ik hier, zer Jannöaken. Korn ie met mie spöllen? ® Luisterfragment: https://dutchplusplus.ned.univie.ac.at/node 111 ® B10F ® https://www.youtube .com/watch?v=rHw3x rwozvk&list=PL1 m17E q9iaOPPzxpVKOHjHIX1 G3QWn-pu ® 't 'Oef nie over boeren of bolussen te gaen a je in 't Zeéuws schrieft. En da zeie me nie om a ons da vinde, mae om at er bewiezen genoeg van bin a kwaliteitsliteratuur & dialect mekaore nie 'oeve biete. ® Feitlijk is schrieven in 't Zeéuws een joengensdroom: d'r bin gin spelregels, je schrieft in j'n eige taele en gebruukt die precies zöas jie vindt at't goed is. D'r is gin literaire traditie in 't Zeéuws, d'r bin gin strômiengen; aolles leit open, 't Zeéuws is een literair Luilekkerland. ® Daerom: leest 's wat Zeéuws spul uut ouwe nummers van 't tiedschrift Noe op deze site en perbeert 't as Zeéuwse schriever zelf oôk een keer —in't Zccuws. Je kan aol je spul kwict as kopii vo Noe deur 't te mailen naě de jün falt our de mar Der steane se mei har beiden en hy sjocht noch ris nei har Se stean foar harren hutte fan polen liem en reid Syn hän leit op har skutte, hy wurdt mei ko arten heit It jier hast vyftjenhünderd, ferläde maatskappij Se leie der net ünder, se fiele harren frij Der is faaks wol wat geande, hy moat soms op oorlogspaed Mar wer se eins foar steane no, dat wurdt er nea gewaar Dochs ha se neat te kloaien, en al hawe se gjin jild It yten dat se krije is de rykdom fan it fjild It jier hast fyftjenhünderd, in nije heerschapij Se büge der net ünder, se bliuwe altyd frij Refrein: Het rood beschijnt het weiland, de avond valt over het meer Daar staan ze met hun beiden en hij kijkt nog eens naar haar Ze staan voor hun hut, van pollen, leem en riet Zijn hand ligt in haar schoot, hij wordt binnenkort vader Het j aar haast vijftienhonderd, veranderde maatschappij Ze lijden er niet onder, ze voelen zieh vrij Er is vaak wel wat aan de hand, hij moet soms op oorlogspad Maar waar ze eigenlijk voor staan, nou dat wordt hij nooit gewaar Toch hebben ze niets te klagen en al hebben ze geen geld Het eten dat ze krijgen is de rijkdom van het veld Het jaar haast vijftienhonderd, een nieuwe heerschappij Ze buigen er niet onder, ze blijven altijd vrij Refrein: De zon schijnt al eeuwen over ons land Brengt de vroege morgen, elke dag opnieuw De wind haalt nog alle dagen aan Gaat van land naar land, elke grens voorbij De sinne skynt al ieuwen oer üs län, bringt de iere moarn Eltse dei op nij De wyn hellet noch alle dagen oan, en giet fan län nei län Eltse grins foarbij D)lLA KJinkcrdriehoek van het Puldemederlands (of: de verandering van AHN in Pol dcrncdcr lands) ■h beet \ belt teid ieuk i luik uit taaitl kanud aa hoot / bout koud a lit Gesproken varieteit 70er jaren, hoogopgeleide vrouwen Verlaging bij de tweeklanen + Gooise-r oc 0\ y '."i.!..: .'.! https://dutchplusplus.ned.univ _ie.ac.at/node/27_ MALE VACATE = JOME^EMIAAE ® Jongerentaal: taal die door jonge mensen wordt gebruikt ® - woordenschat, grammatica, prestige ® Straattaal/Algemeen Cites - sociolect, varieteit die vooral door allochtone jongeren in grote steden wordt gebruikt. De straattaal verschilt per stad. ® Kenmerken: Nederlands vormt de basis + woorden uit andere taten + eigen grammatica ® Woorden: ® (Amerikaans) Engels (bv. dope 'tof, chill 'rüstig', chick 'lekkere meid') ® > (bv. sma 'meisje', loesoe 'weg', no spang 'maak je niet druk', tori 'verhaal') ® Arabisch (bv. habibi "liefje", woela 'ik zweer net') ® Turks (bv. dumus 'varken') ® Grammatica: ® geen onderscheid tussen de-woorden en het-woorden: Straattaalsprekers gebruiken alleen de, deze en die, bijvoorbeeld deze bandje, die meisje ® adjectieven worden na het lidwoord een altijd verbogen: een mooie mes, een goeie merk. ® net als in het S s wordt in Straattaal veel gebruik gemaakt van het hulpwerkwoord gaan: Ik ga je bellen ® > - Gesprekie A\/A\ ® Drie officiěle ta len: ®NL, DU, FR + tweetalige hoofdstad Brüssel Taalgebieden: Cl Nederlands □ Frans □ Duits □ Tweetalig rA»MffiIAAl ¥S lOSSEOTML ® Taalcontinuum ® Probleem van de standaard - prestige?, algemeenheid? ® Tussentaal versus dialect ® Sterke positie van dialecten ® Standaard ® Sociale/regionale variatie: tussentaal ® Geografische: dialecten (Brabants, Limbur Oost-Vlaams, West-Vlaams /A\ /A\ /A\ /A ® Uitspraak: ® - dat, wat, met, niet -weglating eind-t ® Da ga nie goe! ® Goed, gaat - weglating eind-t ® H op het woordbegin -weggelaten ® Grammatica: ® Verbuiging - -en ® Elken dag ® Verkleinwoord - ke ® Meiske ® Dubbele negatie ® Voornaamwoorden ® Ge/gij - u (accusatief) ® Summary in English: https://dutchplusplus.ned.univ _ie.ac.at/node/28_ https://www.youtube.com/wat _ch?v=5trWgUD-phs_ ® 500.000 inwoners ®Sinds 1975 onafhankelijk ® - meertalig land ® Talen: officieel: NL ® Omgangstaal: Sranantongo CALM HET IS ALLEEN HET EINDE VAN MIJN