De Chinezen van Nederland

Wie zijn de Chinezen van Nederland? De Limburgers! Hun dialect wordt gekenmerkt door het gebruik
van tonen die zo typisch zijn voor exotische talen. Chinezen bijvoorbeeld onderscheiden vijf tonen
die betekenis kunnen onderscheiden. Zo kan het woordje ma vijf betekenissen hebben, afhankelijk van
de toon.

De vlag van [DEL: provincie Limburg (Nederland) :DEL] [INS: de Nederlandse provincie Limburg :INS]
                               De vlag van de Belgische provincie Limburg

Limburgers gebruiken twee tonen: de valtoon en de sleeptoon. Bij de valtoon gaat de toon omlaag. De
sleeptoon is wat complexer. Daarbij begint de toon hoog[INS: , :INS] vervolgens daalt hij maar gaat
aan het einde gaat toch weer omhoog. Met behulp van de tonen kan een woord twee betekenissen
hebben. Zo betekent het woord reet niet alleen achterwerk maar ook ‘riet’ of betekent bie naast het
voorzetsel ‘bij’ ook het insect. Of je kan daarmee grammaticale verschillen aanduiden zoals het
onderscheid tussen enkelvoud en meervoud.

Volgens taalkundige Van Oostendorp gaat de klemtoon gepaard met de toon. Daarom gaat het bij het
Limburgs  om een combinatie van talen met woordklemtoon (Nederlands) en met tonen (Chinees). Het
Limburgs is niet de enige toontaal in Europa. Op dezelfde manier fungeren ook het Zweeds, het
Noors, het Litouws en het Servo-Kroatisch.

Het Limburgs is niet echt vergelijkbaar met het Chinees. Volgens Ben Hermans, onderzoeker aan het
Meertens Instituut en hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, komen de tonen in het
Limburgs alleen in bepaalde omstandigheden voor. De sleeptoon tref je alleen aan bij de woorden die
een ie, uu of oe hebben. De valtoon komt bij de overige klinkers voor zoals bijvoorbeeld book
‘boek’, deef ‘dief’.

Woorden die oorspronkelijk op een e eindigen, hebben tegenwoordig de valtoon. Daarom heeft het
werkwoord ik sjrief ‘ik schrijf’ een valtoon. Vroeger was de vorm daarvan namelijk sjrieve. De
imperatief daarentegen zag er niet zo uit en daarom tref je daar de sleeptoon aan. Toen het suffix
e acht eeuwen geleden wegviel, bestonden er twee dezelfde woorden naast elkaar. Met behulp van de
tonen konden (en kunnen) Limburgers de betekenis onderscheiden.

Uiteindelijk zijn Limburgers niet zo Chinees als we dachten. Maar toch is het interessant om te
weten wat ze met elkaar gemeen hebben! Tenminste begrijpen we nu waarom de Nederlanders zeggen dat
Limburgers niet praten maar zingen!

[DEL:   :DEL] Wie er meer over wil weten, kan naar de aflevering van Man over woord kijken. Die kan
je makkelijk vinden als je ‘gelijkenis Limburgs/Chinees’ in Youtube [DEL: gaat opzoeken. :DEL]
[INS: opzoekt. :INS]