Žargoni i vulgarizmi – Mario Perović

                                               ŽARGON

Žargon (eng. slang) je specifična vrsta upotrebe jezika koja se ograničava na određene socijalne
grupe. On je vremenski i prostorno ograničen, a poneki žargonski elementi nakon određenog vremena
prelaze u neutralnu leksiku. Upotreba žargona označava beg od klišea, svedoči o pripadnosti nekoj
grupi, označava težnju za jednostavnom komunikacijom nasuprot jeziku medija, škole i
administracije. Proučavanje žargona, pa i sam žargon, su jedno vreme bili predmet kritike
tradicionalnih lingvista: smatralo se da je žargon krivac za kvarenje jezika, naročito kada se
preuzima leksika iz drugih jezika.

Tri bitne karakteristike žargona:
 1. žargon uglavnom ima preneseno (metaforičko) značenje ili značenje sinonima
 2. opšta prihvaćenost (da bi pojedini izrazi opstali moraju biti rasprostranjeni i prihvaćeni)
 3. žargonizmi su nestandardni jezički izrazi

Žargon se javlja u razgovornom i (savremenom) književnom stilu. Pored te upotrebe ima i različite
funkcije: komični efekat, govorna karakterizacija likova, ubeđivačka funkcija u reklami, osveženje
u novinskom stilu (naročito u omladinskoj štampi) itd.

Žargonizmi mogu biti reči domaćeg ili stranog porekla:
a) domaće reči sa, najčešće, metaforičkom upotrebom: ćale (otac), keva (majka), roknuti (pasti,
ubiti), zezati (šaliti se), smor (dosada, dosadno)

-vojnički sleng: geša (general), kalaš (automatska puška), bacači (ženske grudi)

-učenički sleng: as, kec (jedinica), štreberi (tip učenika)

-robijaški sleng: soška (pasoš), utoka (pištolj), zebrast (sumnjiv)

-kulturološki sleng: džepovi (bočni delovi pozorišne scene), noge (vertikalni delovi zavesa)

b) strane reči (gde uglavnom dominiraju anglicizmi)

– bos (eng. boss) gazda, glavni

-in i out: biti moderno (u trendu), ili ne

-fejk (eng. fake) lažan, neoriginalan

ARGOTIZMI
Argotizmi se vezuju za sferu argoa, tajnog jezika marginalnih društvenih grupa (narkomana, lopova
itd.) Često se granica između žargona i argoa ne uspostavlja.

-argo izrazi vezani za drogu: gudra (droga), kiselina (LSD), crno (opijum) čarli (eng. charley) za
kokain itd.

VULGARIZMI I PSOVKE

Psovke i vulgarizmi nisu obavezan deo razgovornog stila, ali se u njemu najčešće javljaju.
Zanimljivo je da nema mnogo istraživanja ovog apsekta jezičke upotrebe. Psovke i vulgarizmi
pripadaju sferi emocionalnog i ekspresivnog govora. Osim razgovornog stila, one se javljaju u
književnoumetničkim tekstovima u svrhu stilizacije i govorne karakterizaicije likova. Psovke su po
pravilu kratke i sastoje se samo od jedne reči ili fraze. Kao njihovi izvori najčešće dolaze iz
semantičkog polja seksa, ekskrecije i natprirodnog (pa i religijskog), iako je tačno da pravo
značenje reči iz psovki nije faktor koji uslovljava njihovu upotrebu. Funkcije psovki mogu biti
raznovrsne: od načina za ispoljavanje frustracije, ili reakcije na šok, ili ispoljavanje
agresivnosti.

Psovke karakteristične za srpski jezik: marš u pi*ku materinu, je*em ti mater, odje*i itd..