2
Duže i male litery
Duzymi literami pisze sie:
1. imiona wlasne ludzi, zwierzat, bogów, np. Adam, Henryk Sienkiewicz, Reks, Zeus, Apollo;
2. przezwiska, pseudonimy, przydomki, np. „Gruby", „Wulkan", „Hubal", Zygmunt Starý;
3. nazwy dynastyczne, np. Jagiellonowie, Habsburgowie, Andegaweni;
4. nazwy šwiat, np.
Wielkanoc, Wigilia, Nowy Rok, Wszystkich Swietych;
5- nazwy planet i konstelacji, np.
Ksiežyc, Wenus, Wielki Wóz, Krzyž Poludnia,
ale: ziemia, ksiežyc, sloňce (ješli sa. nazwami pospolitými);
6. nazwy paňstw, regionów, prowincji, stanów, miast, dzielnic itp., np.
Norwegia, Mazury, Lotaryngia, Ohio, Rzym, Stare Miasto;
7. nazwy mieszkaňców czesci swiata, krajów, czlonków narodów, prowincji, ras, np.
Azjata, Niemiec, Zyd,Aborygen, Slowianin, Slqzak;
8. nazwy geografíczne i topograíiczne, np.
Baltyk, Pacyfik, Tatry, Sekwana, Mont Blanc, Sahara, Wyspy Owcze, Morze Egejskie;
UWAGA! Pisze úq:
ocean Pacyfik,      ale Ocean Spokojný
morze Baltyk,      ale Morze Baltyckie
póíwysep Hel,      ale Pólwysep Balkánski
góra Giewont,      ale Góra Košciuszki (mian. + mian.)
22
2. Duže i mate litery
9. jednowyrazowe nazwy dzielnic, ulic, placów, ogrodów, zabytków, np. alej a (1. poj.) Róz, ale Aleje (1. van.) Trzech Wieszczów, (ulica) Zwierzyniecka, (most) Grunwaldzki, (plac) Matejki, (košciól) Na Skalce, Kleparz, Sukiennice, Wilanów, Lazienki, Barbakan;
UWAGA!
W nazwach wielowyrazowych piszemy dužg. literEj. wszystkie wyrazy, ješli wchodzq. scišle w skiad nazwy wiasnej, np. Brama Floriaňska, Palác Kultury, Wybrzeže Kosciuszkowskie;
10. tytuly ksiažek, gazet i czasopism:
> jednowyrazowe tytuly gazet i czasopism, np. ,J*olityka", „Przekrój", „Focus"
> wszystkie wyrazy w odmiennych tytulach czasopism, np. „Dziennik Polski", „Pořadník Jezykowy", „Twój Styl", „Wszystko dla Ogrodu"
> tylko pierwszy wyraz w nieodmiennych tytulach czasopism,
n?- . .....;
„Zyjmy dlužej", „Gotuj lepiej",
> pierwszy wyraz w tytulach utworów literackich i nauko-wych, np.
„Gramatyka jezykapolskiego", „Legendy warszawskie", „Piesni o domu", „Za chlebem";
11. nazwy instytucji, urz^dów, organizacji, np. Urzqd Ochrony Paňstwa, Bank Spóldzielczy, Organizacja Narodów Zjednoczonych;
12. nazwy orderów i odznaczeň, np.
Legia Honorowa, Virtuti Militari, Order Ušmiechu;
13. ze wzgl^dów uczuciowych i grzecznosciowych wyrazy, za których pomoca. wyraža sie. podziw, szacunek, milošc, np. Rodzice, Babcia, Prezydent, Papiež;
14. nazwy osob, do których i o których piszemy, a takže zaimki i przymiotniki odnosza.ce si§ do nich, np.
Kochany Tatusiu\ Jak sie. czuje Twoja Mama? Pozdrów tfq ode mnie. Napisze do Was wkrótce.
2. Duže í mate litery
23
Malými literami pisze sie:
1. nazwy dni tygodnia, miesi^cy, okresów kalendarzowych, jxp.piqtek, luty,jesieň, karnawal, adwent;
WYJATKI:
Wielki Tydzieň, Wielki Fiatek. Niedziela Palmowa;
2. nazwy okresów, epok, pra_dów kulturalnych, np. sredniowiecze, renesans, gotyk,pozytywizm;
3. nazwy modlitw, obrzedów, tanców, np. litania, polka, krakowiak, šlub;
4. nazwy czionków organizacji politycznych i wyznawców religii, np.
socjaldemokrata, komunista, ewangelik, katolík;
5. nazwy wytworów przemyslowych, np. camele, mercedes, fiat, seiko;
6. nazwy jednostek monetarnych, np. marka. lir. dolar, rubel, korona, zlotówka;
7. nazwy mieszkaííców miast i wsi, np. warszaicianin,paryéanka, wiedeňczyk, rzymianka;
8. nazwy oznaczajace položenie geograficzne, stron šwiata i okregów adrninistracyjnych, np.
utschód,poludník, równik, biegun pólnocny;
9. przymiotniki utworzone od nazw kontyrjsntów, krajúw, miejscowosci, narodów, np.
kultura polska, zabytki krukowskie; UWAGA!
Duza. Mterq. pisze si§ [>rz>miotniki. które
wchodza w sklad nazw geografieznyek. np.
Morze Pólnocne, CfonySlQsk,Amer\!ka Poludniowa.
24
2. Duze i mate litery
Gdzie leŽ3 te województwa? Prosz^ wpisač cyfry (1,2,3 ...) w odpowiednie miejsca na mapie.
Nazwy województw:
1. íódzkie
2. opolskie
3. lubelskie
4. maiopolskie
5. slaskie
6. wielkopolskie
7. podkarpackie
8. dolnošlaskie
Jíř: zachodnio-pomorskie
10. warmiňsko-mazurskie
11. mazowieckie
12. podlaskie J^kujawsko-pomorskie 14,pomorskie 15-lubuskie
árfíľš wi q to krzy s ki e
GDANSK)
■ OLSZTYN
SZCZECIN
3YDGOSZCZ
13
■
BIAIYSTOK
POZNAŇ
WAR8ZAWA
ZHELONA GÓRA
tóož
ČWICZENIA
I. Od podaných niže] wyrazów (nazw kontynentów, paristw, miast, regionów) utworzono nazwy mieszkarków w rodzaju m^skim. Prosze^ zdecydowac, czy pierwsza litera ma byč duža, czy mata.
Przyklad:   Ameryka - Amerykanin Londýn   - iondyňczyk Kaszuby - Jřaszub
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Europa
Berlin
Azja
Nowy Jork Wroclaw Paryž Mazury
.. .uropejczyk .. .erliňczyk .. .zjata ...owojorczyk .. .roclawianin ...aryžanin ...azur
8. Australia
9. Warszawa
10. Francja
11. Meksyk
12. Šla^sk
13. Wlochy
14. Praga
.. .ustralijczyk .. .arszawianin .. .rancuz ...eksykanin .. .lazak .. .loch .. .ražanin
II. Prosze^ uzupetnič tabely.
kraj 1 kontynent	nazw a mieszkaňca	nazwa mieszkanki	przymiotnik
Polska	Polák	Polka	polski
Afryka	Afrykanin	Afrykanka	
Ameryka		Amerykanka	amerykaňski
Australia	Australijczyk		
Azja		Azjatka	azjatycki
Europa		Europejka	
Anglia	Anghk		angielski
Argentyna	Argentyíiczyk	Argentynka	
Austria	Austriak		austriacki
Belgia	Belg	Belgijka	
Biatoruš		Bialorusinka	bialoruski
Brazylia	Brazylijczyk		brazylijski
Buígaria		Bulgarka	
Chiny	Chiňczyk	Chinka	
Chorwacja	Chorwat	Chorwatka	
2. Duze i mate litery
25
Prosze wplsač przy kazdej postaci odpowiedni numer rysunku.
10 Króiewna Šniežka i 7 krasnoludków
_Czerwony Kapturek
_Špi^ca Króiewna
_ Alibaba i 40 rozbójników
. Kaczor Donald . Myszka Miki Kot w butach
_Czarownica/ Baba Jaga
_Dziewczynka
z zápalkami
_Krasnoludek
_Smok Wawelski
_Kopciuszek
Dřg^JjgjJ^J Ulubteni bohaterowie polskich nlmów animowanych dla dzieci to, np.: Bolek iLolek, Reksio, Mií Uszatek oraz Koziolek Matotek.
3Q SLOWNICTWO VOCABULARY
Q Do these words start with capital letters? Fill in the right letters.
	p/p	_fblak - polska - ^olski - poznaň - £ies
	w/W	_arszawa - _ino -_ista - _roctaw - _toch
	n/N	_orwegia - _oga - _iemiecki - _iemiec - _oc
	a/A	_ngielka - _merykaňski -_ustriak —_Ipy — _ustriacki
	h/H	_imalaje - _enryk - _otel - _ulajnoga -_elsinki
	f/F	_rancja - _ilharmonia - _rancuski -_ilip-_iližanka
	r/R	_obert - _osja - _ak - _osyjski - _ower
	t/T	_eresa - _rawa - _ruskawka - _atry - _ato
	b/B	_elgia - _rzuch -_iologia -_elgljskl - _ieszczady
	k/K	_arkonosze - _asa - _raków - _rzysztof - _ino
@ Put the words from the box above in the right categoric
a. paristwa
1. íoUkg.
2._
3._
4._
5._
b. narodowosci
2._
3._
4._
5._
c. miasta
1. Kr&kaw
2._
3._
4._
5._
d.gory
1. KsurlctnunzjE
2._
3._
4._
5._
e. imiona
2._
3._
4._
5._
a
Did you know?
Jiv Polish .we write first names, surnames and names ot countries, nationalities, towns,, rivers, mountains beginning with capital letters, e.g. Jan, Kowalski, Polikc, Po>ak. Warszawo, Wish, Tatty. Note that all adjectives are written; with small letter
102 5Í.OWN ICTWO -J