Rzeczowniki – miejscownik liczby pojedynczej i mnogiej Rodzaj męski żywotny sąsiad sąsiedzie sąsiadach profesor profesorze profesorach Polak Polaku Polakach gość gościu gościach kruk kruku krukach słoń słoniu słoniach pies psie psach kolega koledze kolegach poeta poecie poetach Rodzaj męski nieżywotny klub klubie klubach bilet bilecie biletach stolik stoliku stolikach kraj kraju krajach Rodzaj żeński dziewczyna dziewczynie dziewczynach Polka Polce Polkach babcia babci babciach pani pani paniach rzecz rzeczy rzeczach Rodzaj nijaki słowo słowie słowach dziecko dziecku morzach morze morzu dzieciach pole polu polach R. męski lp.: -e, -u -e twardotematowe (student – studencie, kościół – kościele, popiół – popiele, anioł – aniele) wyjątki: pan – panu, syn – synu, dom – domu -u zakończone na -k, -g, -ch (rok – roku, pociąg – pociągu, dach – dachu) -u miękkotematowe (dzień – dniu, tydzień – tygodniu, przyjaciel – przyjacielu) -u zakończone na funkcjonalnie miękką (sz, ż, rz, cz, dż, dz, c) (kosz – koszu, ryż – ryżu, korytarz – korytarzu, palacz – palaczu, palec – palcu) R. żeński lp.: -e, -i, -y -e twardotematowe (szkoła – szkole, matka – matce, plaga – pladze, pacha –pasze) -i miękkotematowe (ciocia – cioci, armia – armii, poezja – poezji, kość – kości) -y zakończone na funkcjonalnie miękką (sz, ż, rz, cz, dż, dz, c) (kasza – kaszy, plaża – plaży, wiedza – wiedzy, praca – pracy, mysz – myszy, rzecz – rzeczy) R. nijaki lp.: -e, -u -e twardotematowe (miasto – mieście) -u zakończone na -k, -g, -ch (dziecko – dziecku, ego – egu, echo – echu) -u miękkotematowe (jajo – jaju, radio – radiu) -u zakończone na funkcjonalnie miękką (sz, ż, rz, cz, dż, dz, c) (morze – morzu, łącze - łączu) Liczba mnoga: -ach (domach, kobietach, jabłkach) wyjątki: o/w Niemczech, o/we Włoszech, o/na Węgrzech Niemiec → Niemcach X Niemcy → Niemczech Włoch → Włochach X Włochy → Włoszech Węgier → Węgrach X Węgrzy → Węgrzech Przymiotniki – miejscownik liczby pojedynczej i mnogiej Rodzaj męski dobry dobrym dobrych ambitny ambitnym ambitnych duży dużym dużych polski polskim polskich tani tanim tanich Rodzaj żeński ładna ładnej ładnych zdolna zdolnej zdolnych sympatyczna sympatycznej sympatycznych wysoka wysokiej wysokich letnia letniej letnich Rodzaj nijaki grzeczne grzecznym grzecznych duże dużym dużych długie długim długich głupie głupim głupich R. męski: -ym, -im -ych, -ich R. żeński: -ej -ych, -ich R. nijaki: -ym, -im -ych, -ich Zaimki osobowe – miejscownik ja (o) mnie ty (o) tobie on (o) nim ona (o) niej ono (o) nim my (o) nas wy (o) was oni (o) nich one (o) nich pan (o) panu pani (o) pani państwo (o) państwu panowie (o) panach panie (o) paniach - lokalizace v prostoru (w/we, na, przy, po) w Krakowie, we Wrocławiu na poczcie, na uniwersytecie, na Węgrzech, na (w) Słowacji przy oknie, przy drzwiach, przy ulicy, ogród przy domu - lokalizace v čase (w/we, o) w maju, w październiku w roku 2000 (dwutysięcznym) o godzinie szóstej, o szóstej, o północy - objektový pád (o) mówić o sąsiedzie, o mieście, o stolicy myśleć o domu, o koledze, o czekoladzie - slovesné vazby kochać się w kim: Piotr kocha się w Agnieszce. zakochać się w kim: Piotr zakochał się w Agnieszce. życzyć – czas teraźniejszy 1. życzę życzymy 2. życzysz życzycie 3. życzy życzą życzyć czego komu Życzę ci wszystkiego dobrego z okazji imienin (urodzin). Życzył Irenie zdrowia i szczęścia. Życzymy uczniom dobrych stopni. Rzeczowniki – mianownik i biernik liczby mnogiej rzeczowników niemęskoosobowych (męskich nieosobowych, żeńskich, nijakich) Rodzaj męski żywotny pies psy kruk kruki słoń słonie Rodzaj męski nieżywotny klub kluby bilet bilety stolik stoliki kraj kraje Rodzaj żeński dziewczyna dziewczyny Polka Polki babcia babcie pani panie rzecz rzeczy Rodzaj nijaki słowo słowa dziecko dzieci morze morza pole pola R. męski lm.: -y, -i, -e -y twardotematowe (stół – stoły, zeszyt – zeszyty) -i zakończone na -k, -g (słownik –słowniki, pociąg – pociągi) -e miękkotematowe (pokój – pokoje, dzień – dnie, tydzień – tygodnie) -e zakończone na funkcjonalnie miękką (sz, ż, rz, cz, dż, dz, c) (kosz – kosze, korytarz – korytarze, palec – palce) R. żeński lm.: -e, -i, -y -y twardotematowe (szkoła – szkoly, grupa – grupy) -i zakończone na -k, -g (matka – matki, plaga – plagi) -e miękkotematowe (ciocia – ciocie, armia – armie) -e zakończone na funkcjonalnie miękką (sz, ż, rz, cz, dż, dz, c) (kasza – kasze, plaża – plaże, praca – prace) -i/-y rzeczowniki zakończone na spółgłoskę (kość – kości, mysz – myszy, rzecz – rzeczy) R. nijaki lp.: -a -a (miasto – miasta, zdanie – zdania, morze – morza) Przymiotniki – mianownik i biernik liczby mnogiej (formy niemęskoosobowe) dobry, dobra, dobre dobre ładny, ładna, ładne ładne duży, duża, duże duże długi, długa, długie długie polski, polska, polskie polskie wysoki, wysoka, wysokie wysokie tani, tania, tanie tanie letni, letnia, letnie letnie głupi, głupia, głupie głupie powinien, powinna – czas teraźniejszy (měl by, měla by) 1. powinienem, powinnam powinniśmy, powinnyśmy 2. powinieneś, powinnaś powinniście, powinnyście 3. powinien, powinna, powinno powinni, powinny proszę + bezokolicznik – forma zdvořilého rozkazu proszę usiąść sedněte si (prosím) proszę się nie denerwować nerozčilujte se (prosím) proszę przyjść jutro přijďte zítra (prosím) trzeba (nie trzeba) + bezokolicznik trzeba tam iść je třeba (zapotřebí, nutno) tam jít je třeba (zapotřebí, nutno), abys tam šel nie trzeba tam chodzić není třeba (zapotřebí, nutno) tam chodit není třeba (zapotřebí, nutno), abys tam chodil trzeba kupić bilet je třeba (zapotřebí, nutno) koupit si vstupenku je třeba (zapotřebí, nutno), aby sis koupil vstupenku nie trzeba kupować biletu není třeba (zapotřebí, nutno) kupovat si vstupenku není třeba (zapotřebí, nutno), aby sis kupoval vstupenku warto (nie warto) + bezokolicznik warto tam iść stojí za to jít tam nie warto tam chodzić nestojí za to tam chodit warto przeczytać tę książkę stojí za to přečíst si tu knihu ta kniha stojí za přečtení nie warto czytać tej książki nestojí za to číst tu knihu ta kniha nestojí za to, abys ji četl Zaprzeczenie czasownika być a) być = łącznik w orzeczeniu imiennym Jestem wesołym człowiekiem. → Nie jestem wesołym człowiekiem. Karolu, jesteś geniuszem. → Karolu, nie jesteś geniuszem. Jesteśmy dobrymi studentami. → Nie jesteśmy dobrymi studentami. Kowalscy są nauczycielami. → Kowalscy nie są nauczycielami. b) być = w funkcji samodzielnej, w znaczeniu istnieć, przebywać, być obecnym być czas teraźniejszy → nie ma + kogo, czego (D.lp.) być czas przeszły → nie było + kogo, czego (D.lp.), być czas przyszły → nie będzie + kogo, czego (D.lp.) jestem w domu → nie ma mnie w domu jesteś w domu → nie ma cię w domu jest w domu → nie ma go/jej/go w domu pan jest w domu → nie ma pana w domu pani jest w domu → nie ma pani w domu jesteśmy w domu → nie ma nas w domu jesteście w domu → nie ma was w domu są w domu → nie ma ich w domu panowie są w domu → nie ma panów w domu panie są w domu → nie ma pań w domu państwo są w domu → nie ma państwa w domu Zaimki osobowe – celownik ja mnie, mi ty tobie, ci on jemu, mu ona jej ono jemu, mu my nam wy wam oni im one im pan panu pani pani państwo państwu panowie panom panie paniom Dać ktoś komuś Piotr dał mi na imieniny czekoladki. Kupić ktoś komuś Irena kupiła mu sweter z okazji urodzin. Podobać się coś/ktoś komuś Czy podobał się państwu ten film? Czy podoba ci się nasza nowa koleżanka? Obiecać coś komuś Paweł obiecał nam wyjazd do Krakowa. Jest komuś jak (ktoś czuje się jakoś) Jest mi zimno. → Zimno mi. Jest mi ciepło. → Ciepło mi. Jest mi gorąco. → Gorąco mi. Jest mi duszno. → Duszno mi. Jest mi słabo. → Słabo mi. Jest mi smutno. → Smutno mi. Jest mi wesoło. → Wesoło mi. Jest mi żal. → Żal mi. Jest mi głupio. → Głupio mi. Jest mi ciężko. → Ciężko mi. Zwrot kończę + bezokolicznik czasownika niedokonanego Kończę pić herbatę. Dopíjím čaj. Kończę jeść obiad. Dojídám oběd. Kończę robić zadanie. Dodělávám úkol. Kończę czytać artykuł. Dočítám (ten) článek. Kończę pisać list. Dopisuji (ten) dopis. Przyimki GDZIE? w Ms. -, v w domu, w pracy, w górach Ja jestem w domu, a brat w pracy. na Ms. na, v na poczcie, na policji, na Słowacji, na Węgrzech Byłem na poczcie. Urlop spędziłem na Słowacji. przy Ms. u przy drzwiach, przy oknie, przy kościele Krzesło stoi przy drzwiach. Teraz jestem przy kościele. po Ms. -, po po ulicy, po mieście, po sklepach Całe popołudnie chodziłam po mieście. pod N. u, pod pod pomnikiem, pod dworcem, pod stołem Spotkamy się pod pomnikiem. Piłka leży pod stołem. przed N. před przed domem, przed drzwiami, przed samochodem Przed domem jest duży park. Przed samochodem jedzie rower. za N. za za domem, za szafą, za plecami Obraz stoi za szafą. Robił wszystko za moimi plecami. nad N. nad, u nad stołem, nad głową, nad rzeką, nad jeziorem, nad morzem, nad stawem Półka znajduje się nad stołem. Urlop spędzimy nad morzem. u D. u u lekarza, u kolegi, u babci Wczoraj byłam u lekarza. Wieczorem będę u babci. koło/obok D. u, vedle koło domu, koło cioci, obok fotela, obok talerza Kotłownia znajduje się koło domu. Widelec leży obok talerza. wzdłuż D. podél wzdłuż muru, wzdłuż ulicy Krzaki rosną wzdłuż całej ulicy. Skąd? z(e) D. z z Krakowa, ze wsi, ze szkoły, z gór Jedziemy z Krakowa. Wracam z gór. od D. od od lekarza, od kolegi Idę od lekarza. sprzed D. od sprzed domu, sprzed dworca Autobus odjeżdża sprzed dworca. spod D. od, ze spod Krakowa, spod rektoratu, spod prysznica Pochodzę spod Krakowa. Autobus odjeżdża spod rektoratu. Akurat wychodzę spod prysznica. znad D. od znad rzeki, znad jeziora, znad morza, znad stawu Wracamy znad rzeki. DOKąD? do D. k, do do lekarza, do babci, do Krakowa, do sklepu Jadę do Krakowa. Idę do sklepu. na B. na na wykład, na pocztę, na policję Wybieram się na wykład. Za chwilę pójdę na pocztę. po B. pro po chleb, po wino, po zakupy, po kolegę Idę do sklepu po chleb i wino. Idę na dworzec po kolegę. pod B. k pod dom, pod dworzec Przyjdź pod ratusz. Zajechałem samochodem pod dom. Autobus jedzie pod sam dworzec. za B. za za dom, za fotel, za szafę Dałem karton za fotel. nad B. nad, k nad stół, nad rzekę, nad jezioro, nad morze, nad staw Powiesiłam obraz nad stół. Jadę nad morze. w B. do, na w góry, w Tatry, w Beskidy Wybieram się w Beskidy. KIEDY? w(e) Ms. v w styczniu, w lutym, we wrześniu Konferencja odbędzie się w lutym. w(e) B. v w poniedziałek, we wtorek, w niedzielę Spotkamy się we wtorek. podczas w czasie D. během podczas obiadu, podczas kolacji, podczas zajęć Opowiesz mi wszystko podczas obiadu. Proszę nie rozmawiać podczas zajęć. po Ms. za, po po roku, po tygodniu, po dwóch dniach Wrócił do domu po roku. Po dwóch dniach zaczął się nudzić. przed N. před przed rokiem, przed tygodniem, przed dwoma dniami Zarobił więcej niż przed rokiem. Książka została wydana przed rokiem 1945. o Ms. v(e) o godzinie pierwszej, czwartej, jedenastej Spotkamy się o czwartej. DO KIEDY? do jutra, do listopada Będę w Warszawie do czerwca. OD KIEDY? od piątku, od nowego roku Uczę się polskiego od nowego roku. NA KIEDY? na wtorek, na następne zajęcia Zadanie domowe powinieneś przygotować na następne zajęcia. JAK DŁUGO? tydzień, przez tydzień, rok, przez rok Byliśmy w Paryżu tydzień / przez tydzień. Którędy? - N. -, po ulicą Wyspiańskiego, autostradą Proszę iść ulicą Wyspiańskiego. Do Pragi jedzie się autostradą. przez B. -, přes przez plac, przez rynek, przez ulicę Kiedy szedłem przez plac, spotkałem Irenę. Dzieci przechodzą przez ulicę. wzdłuż D. podél wzdłuż muru, wzdłuż ulicy Proszę iść wzdłuż tego czerwonego muru. Teraz idę wzdłuż ulicy Mickiewicza. dojść (dojít) Piotr doszedł do rzeki. dojechać (přijet, dojet) Wieczorem dojedziemy do Pragi. najść (nečekaně přijít, přepadnout) Koleżanka naszła mnie w biurze. najechać (najet) Samochód najechał na drzewo. odejść (odejít) Ewa odejdzie z urzędu. odjechać (odjet) Paweł odjechał samochodem. pójść (jít) Potem poszliśmy do kina. pojechać (jet) Wieczorem pojechaliśmy do miasta. podejść (přijít, přiblížit se, přistoupit) Proszę podejść bliżej. podjechać (přijet, vjet, zajet) Samochód podjechał pod sam dom. przejść (přejít, projít) Musimy przejść przez ulicę. Przeszedłem bardzo trudny okres. przejechać (projet, najet) Ten samochód przejechał pod moim oknem. Przejechaliśmy dużo kilometrów. przyjść (přijít) Państwo Kowalscy przyjdą dziś do nas. przyjechać (přijet) Kiedy przyjechałaś do Brna? wejść (vejít, vstoupit) Proszę wejść do pokoju. wjechać (zajet, vjet) Wjechałem właśnie do garażu. wyjść (odejít) Muszę wyjść o czwartej. Pan Kowalski już wyszedł. wyjechać (odjet) Piotr wyjechał do Lublina. zejść (się) (sejít, sejít se) Musimy zejść na drugie piętro. Zeszło się bardzo dużo ludzi. zjechać (się) (sjet, sjet se) Proszę zjechać na dół do restauracji. Na kongres zjechało się dużo gości. zajść (zajít) Słońce już zaszło. Irena zaszła już za dom. zajechać (zajet) Proszę zajechać na parking. Stopniowanie przymiotników I. stopniowanie syntetyczne: - stopień równy: tani, nowy, piękny - stopień wyższy: tańszy, nowszy, piękniejszy -sz-y -ejsz-y (temat zakończony na grupę spółgłosek, najczęściej na sonorę) - stopień najwyższy najtańszy, najnowszy, najpiękniejszy naj- + stopień wyższy czysty czystszy, czyściejszy tłusty tłustszy, tłuściejszy gęsty gęstszy, gęściejszy lekki lżejszy daleki dalszy dobry lepszy zły gorszy duży większy wielki większy mały mniejszy mądry mędrszy, mądrzejszy gorący gorętszy II. stopniowanie analityczne (opisowe): - stopień równy: interesujący, słony, chory - stopień wyższy: bardziej interesujący, bardziej słony, bardziej chory bardziej + stopień równy - stopień najwyższy najbardziej interesujący, najbardziej słony, najbardziej chory najbardziej + stopień równy Konstrukcje syntaktyczne: Tak (samo) + stopień równy + jak + M. (ktoś, coś) Ta czarna torebka jest tania. Ta czarna torebka jest tak tania jak ta czerwona torebka. Ta czarna torebka jest tak samo tania jak ta czerwona torebka. Paweł jest niski. Paweł jest tak niski jak Piotr. Paweł jest tak samo niski jak Piotr. Stopień wyższy + niż + M. (ktoś, coś) Stopień wyższy + od + D. (kogoś, czegoś) Ta czarna torebka jest tańsza niż ta czerwona torebka. Ta czarna torebka jest tańsza od tej czerwonej torebki. Paweł jest niższy niż Piotr. Paweł jest niższy od Piotra. Stopień najwyższy + z(e) + D. (kogoś, czegoś) Stopień najwyższy + z(e) wszystkich + D. (kogoś, czegoś) Stopień najwyższy + spośród + D. (kogoś, czegoś) Ta czarna torebka jest najtańsza ze wszystkich torebek. Ta czarna torebka jest najtańsza spośród wszystkich torebek. Paweł jest najniższy ze wszystkich chłopców. Paweł jest najniższy spośród wszystkich chłopców. Tryb przypuszczający (warunkowy) Chcieć 1. chciałbym, chciałabym chcielibyśmy, chciałybyśmy 2. chciałbyś, chciałabyś chcielibyście, chciałybyście 3. chciałby, chciałaby, chciałoby chcieliby, chciałyby Pisać 1. pisałbym, pisałabym pisalibyśmy, pisałybyśmy 2. pisałbyś, pisałabyś pisalibyście, pisałybyście 3. pisałby, pisałaby, pisałoby pisaliby, pisałyby Prawidłowy akcent: brałbym (2 sylaba) pisałbym (3 sylaba) pisaliby (3 sylaba) pisalibyśmy (4 sylaba) pisalibyście (4 sylaba) Ruchomość końcówek: Chciałbym wyjść nieco wcześniej. Ja bym chciał wyjść nieco wcześniej. Już dawno wiedziałbyś o tym. Już dawno byś o tym wiedział. Może zrobiłbym to! Może bym to zrobił! Chętnie przyjechałby do nas. On by do nas chętnie przyjechał. Co powiedzielibyście na taką propozycję? Co byście powiedzieli na taką propozycję? Gdybyś (jakbyś) o tym wiedział, nie zrobiłbyś tego. [DEL: Gdy (jak) wiedziałbyś o tym, nie zrobiłbyś tego. :DEL] Nie zrobiłbyś tego, gdybyś (jakbyś) o tym wiedział. [DEL: Nie zrobiłbyś tego, gdy wiedziałbyś o tym. :DEL] Tryb przypuszczający przedstawia pewne czynności czy sytuacje jako nierzeczywiste, potencjalne: Chciałbym kupić nowy samochód, ale nie mam dość pieniędzy. Pojechalibyśmy z wami nad morze, ale nie mamy czasu. Przyjechałbym do was, gdyby nie egzamin z polskiego. Żeby zacząć u nas pracować, musiałaby pani przejść szkolenie. Wycieczka odbyłaby się w październiku. Tryb przypuszczający można wykorzystać do formułowania próśb (grzecznych rozkazów, propozycji, zaproszeń): Przyjechałbyś do nas. Zjadłbym coś. Chciałbym cię zaprosić na przyjęcie. Czy mogłaby pani zamknąć okno? Czy mogłabym przymierzyć tę suknię? Mogliby spróbować. Stopniowanie przysłówków I. stopniowanie syntetyczne: - stopień równy: tanio, daleko, pięknie - stopień wyższy: taniej, dalej, piękniej -ej - stopień najwyższy najtaniej, najdalej, najpiękniej naj- + stopień wyższy czysto czyściej gęsto gęściej lekko lżej dobrze lepiej źle gorzej dużo więcej mało mniej mądrze mądrzej gorąco goręcej II. stopniowanie analityczne (opisowe): - stopień równy: interesująco, słono - stopień wyższy: bardziej interesująco, bardziej słono bardziej + stopień równy - stopień najwyższy najbardziej interesująco, najbardziej słono najbardziej + stopień równy Konstrukcje syntaktyczne: Tak (samo) + stopień równy + jak + M. (ktoś, coś) To czerwone jabłko jest wysoko. To czerwone jabłko jest tak wysoko jak to zielone jabłko. To czerwone jabłko jest tak samo wysoko jak to zielone jabłko. Paweł mieszka daleko. Paweł mieszka tak daleko jak Piotr. Paweł mieszka tak samo daleko jak Piotr. Stopień wyższy + niż + M. (ktoś, coś) Stopień wyższy + od + D. (kogoś, czegoś) To czerwone jabłko jest wyżej niż to zielone jabłko. To czerwone jabłko jest wyżej od tego zielonego jabłka. Paweł mieszka dalej niż Piotr. Paweł mieszka dalej od Piotra. Stopień najwyższy + z(e) + D. (kogoś, czegoś) Stopień najwyższy + z(e) wszystkich + D. (kogoś, czegoś) Stopień najwyższy + spośród + D. (kogoś, czegoś) To czerwone jabłko jest najwyżej ze wszystkich jabłek. To czerwone jabłko jest najwyżej spośród wszystkich jabłek. Paweł mieszka najdalej ze wszystkich chłopców. Paweł mieszka najdalej spośród wszystkich chłopców. Rzeczowniki – dopełniacz liczby mnogiej rzeczowników męskoosobowych i niemęskoosobowych Rodzaj męski żywotny sąsiad Rodzaj męsko-osobowy sąsiadów profesor profesorów Polak Polaków lekarz lekarzy listonosz listonoszy gość gości kolega kolegów pies Rodzaj niemęsko-osobowy psów kruk kruków niedźwiedź niedźwiedzi słoń słoni Rodzaj męski nieżywotny klub klubów bilet biletów stolik stolików kraj krajów liść liści korytarz korytarzy Rodzaj żeński dziewczyna dziewczyn-0 Polka Polek-0 babcia babć-0 pani pań-0 miłość miłości rzecz rzeczy Rodzaj nijaki słowo słów-0 morze mórz-0 pole pól-0 dziecko dzieci R. męski (lp.): -ów, -i, -y -ów twardotematowe (student – studentów, pies – psów, bilet – biletów) -i miękkotematowe (gość – gości, słoń – słoni, liść – liści, dzień – dni; UWAGA! złodziej – złodziei/złodziejów, kraj – krajów, napój – napojów/napoi, pokój – pokojoi/pokojów) -y zakończone na funkcjonalnie miękką (sz, ż, rz, cz, dż, dz, c) (lekarz – lekarzy, listonosz – listonoszy/listonoszów, pisarz – pisarzy/pisarzów, korytarz – korytarzy; UWAGA! malec – malców, koc – koców, palec – palców) R. żeński (lp.): -0, -i, -y -0 rzeczowniki zakończone na samogłoskę (dziewczyna– dziewczyn-0, babcia – babć-0, pani – pań; UWAGA! armia – armii/armij-0, lekcja – lekcji/lekcyj-0, poezja – poezji/poezyj-0; bezkońcówkowe zakończenie jest archaiczne) -i rzeczowniki zakończone na spółgłoskę miękką (miłość – miłości, przyjaźń – przyjaźni) -y rzeczowniki zakończone na spółgłoskę funkcjonalnie miękką (sz, ż, rz, cz, dż, dz, c) (mysz – myszy, rzecz – rzeczy) R. nijaki (lp.): -0 (miasto – miast-0, morze – mórz-0, słowo – słów-0, zdanie – zdań-0; UWAGA! dziecko – dzieci) Alternacje: dź : d dzień – dni 0 : e matka – matek ą : ę miesiąc – miesięcy o : ó droga – dróg ę : ą ręka – rąk święto – świąt wstęga – wstąg (wstęg) Wyjątki: brat – braci człowiek – ludzi przyjaciel – przyjaciół rok – lat tydzień – tygodni Przymiotniki – dopełniacz liczby mnogiej dobry, dobra, dobre dobrych ładny, ładna, ładne ładnych duży, duża, duże dużych długi, długa, długie długich polski, polska, polskie polskich wysoki, wysoka, wysokie wysokich tani, tania, tanie tanich letni, letnia, letnie letnich głupi, głupia, głupie głupich R. męski: -ych (twardotematowe), -ich (miękkotematowe) R. żeński: -ych (twardotematowe), -ich (miękkotematowe) R. nijaki: -ych (twardotematowe), -ich (miękkotematowe) Rzeczowniki – mianownik liczby mnogiej rzeczowników męskoosobowych Rodzaj męsko- osobowy pan panowie wujek wujkowie student studenci kierownik kierownicy Polak Polacy lekarz lekarze listonosz listonosze gość goście kolega koledzy mężczyzna mężczyźni poeta poeci -owie, -i, -y, -e -owie rzeczowniki oznaczające tytuły, godności, relacje rodzinne, zawody (bóg – bogowie, dziadek – dziadkowie, mąż – mężowie, ojciec – ojcowie, pan – panowie, wujek – wujkowie, uczeń – uczniowie, biolog – biologowie/biolodzy, profesor –profesorowie/profesorzy) -i twardotematowe (student – studenci, sąsiad – sąsiedzi, Francuz – Francuzi) -y twardotematowe zakończone na -g, -k, -ch, -r (psycholog – psycholodzy, kolega – koledzy, kierownik – kierownicy, Polak – Polacy, zuch – zuchy, konduktor – konduktorzy) -e miękkotematowe, zakończone na spółgłoskę funkcjonalnie miękką, zakończone na sufiks -anin (gość – goście, listonosz – listonosze, palacz – palacze, Amerykanin – Amerykanie) Alternacje: twarda : miękka (zmiękczona) spółgłoska student – studenci Francuz – Francuzi k : c Polak – Polacy g : dz biolog – biolodzy (biologowie) r : rz konduktor – konduktorzy 0 : e dziadek – dziadkowie ą : ę mąż – mężowie a : e sąsiad – sąsiedzi Wyjątki: brat – bracia Przymiotniki – mianownik liczby mnogiej rodzaju męskoosobowego ładny chłopiec ładni chłopcy duży marzyciel duzi marzyciele głupi uczeń głupi uczniowie tani rzemieślnik tani rzemieślnicy dobry nauczyciel dobrzy nauczyciele wysoki mąż wysocy mężowie polski zawodnik polscy zawodnicy drogi fachowiec drodzy fachowcy nagi mężczyzna nadzy mężczyźni -ki → -cy (polscy marynarze) -ry → -rzy (mądrzy uczniowie) -gi → -dzy (nadzy chłopcy) -cy → -cy (interesujący studenci) -dzy → -dzy (cudzy panowie) Zaimki dzierżawcze ja moi ty twoi on jego ona jej ono jego my nasi wy wasi oni ich one ich pan pana pani pani państwo państwa panowie panów panie pań-0 swój swoi