Četba k Úvodu do studia středověké latiny (8. přednáška)

   

   

   Confessio Archipoetae (ca. 1161/67), Carmina Burana 191 (a 191a)

   CB 191

   1.
   Estuans intrinsecus ira vehementi
   in amaritudine loquor mee menti.
   factus de materia levis elementi
   folio sum similis, de quo ludunt venti.

   2.
   Cum sit enim proprium viro sapienti,
   supra petram ponere sedem fondamenti,
   stultus ego comparor fluvio labenti,
   sub eodem aere numquam permanenti.

   3.
   Feror ego veluti sine nauta navis,
   ut per vias aeris vaga fertur avis;
   non me tenent vincula, non me tenet clavis,
   quero mei similes et adiungor pravis.

   4.
   Michi cordis gravitas res videtur gravis,
   iocus est amabilis dulciorque favis.
   quicquid Venus imperat, labor est suavis,
   que numquam in cordibus habitat ignavis.

   5.
   Via lata gradior more iuventutis,
   implico me vitiis immemor virtutis,
   voluptatis avidus magis quam salutis,
   mortuus in anima curam gero cutis.

   6.
   Presul discretissime, veniam te precor,
   morte bona morior, dulci nece necor,
   meum pectus sauciat puellarum decor,
   et quas tactu nequeo, saltem corde mechor.

   7.
   Res est arduissima vincere naturam,
   in aspectu virginis mentem esse puram;
   iuvenes non possumus legem sequi duram
   leviumque corporum non habere curam.

   8.
   Quis in igne positus igne non uratur?
   quis Papie demorans castus habeatur,
   ubi Venus digito iuvenes venatur,
   oculis illaqueat, facie predatur?

   9.
   Si ponas Hippolytum hodie Papie,
   non erit Hippolytus in sequenti die.
   Veneris in thalamos ducunt omnes vie,
   non est in tot turribus turris Alethie.

   10.
   Secundo redarguor etiam de ludo,
   sed cum ludus corpore me dimittit nudo,
   frigidus exterius, mentis estu sudo;
   tunc versus et carmina meliora cudo.

   11.
   Teruo capitulo memoro tabernam:
   illam nullo tempore sprevi neque spernam,
   donec sanctos angelos venientes cernam,
   cantantes pro mortuis: «Requiem eternam.»

   12.
   Meum est propositum in taberna mori,
   ut sint vina proxima morientis ori;
   tunc cantabunt letius angelorum chori:
   «Sit Deus propitius huic potatori.»

   13.
   Poculis accenditur animi lucerna,
   cor imbutum nectare volat ad superna.
   michi sapit dulcius vinum de taberna,
   quam quod aqua miscuit presulis pincerna.

   14.
   Loca vitant publica quidam poetarum
   et secretas eligunt sedes latebrarum,
   student, instant, vigilant nec laborant parum,
   et vix tandem reddere possunt opus clarum.
   15.
   Ieiunant et abstinent poetarum chori,
   vitant rixas publicas et tumultus fori,
   et ut opus faciant, quod non possit mori,
   moriuntur studio subditi labori.

   16.
   Unicuique proprium dat Natura munus:
   ego numquam potui scribere ieiunus,
   me ieiunum vincere posset puer unus.
   sitim et ieiunium odi tamquam funus.

   17.
   Unicuique proprium dat Natura donum:
   ego versus faciens bibo vinum bonum,
   et quod habent purius dolia cauponum;
   vinum tale generat copiam sermonum.

   18.
   Tales versus facio, quale vinum bibo,
   nichil possum facere nisi sumpto cibo;
   nichil valent penitus, que ieiunus scribo,
   Nasonem post calices carmine preibo.

   19.
   Michi numquam spiritus poetrie datur,
   nisi prius fuerit venter bene satur;
   dum in arce cerebri Bacchus dominatur,
   in me Phebus irruit et miranda fatur.

   20.
   Ecce mee proditor pravitatis fui,
   de qua me redarguunt servientes tui.
   sed corum nullus est accusator sui,
   quamvis velint ludere seculoque frui.

   21.
   Iam nunc in presentia presulis beati
   secundum dominici regulam mandati
   mittat in me lapidem neque parcat vari,
   cuius non est animus conscius peccati.

   22.
   Sum locutus contra me, quicquid de me novi,
   et virus evomui, quod tam diu fovi.
   vita vetus displicet, mores placent novi;
   homo videt faciem, sed cor patet Iovi.

   23.
   Iam virtutes diligo, vitiis irascor,
   renovatus animo spiritu renascor;
   quasi modo genitus novo lacte pascor,
   ne sit meum amplius vanitatis vas cor.

   24.
   Electe Colonie, parce penitenti,
   fac misericordiam veniam petenti,
   et da penitentiam culpam confitenti;
   feram, quicquid iusseris, animo libenti.

   25.
   Parcit enim subditis leo, rex ferarum,
   et est erga subditos immemor irarum;
   et vos idem facite, principes terrarum:
   quod caret dulcedine, nimis est amarum.

   

   CB 191a

   

   1.
   Cum sit fama multiplex de te divulgata,
   veritati consonent omnia prolata;
   colorare stultum est bene colorata,
   et non decet aliquem serere iam sata.

   2.
   Raptus ergo specie fame decurrentis,
   veni non immodicum verba dare ventis;
   sed ut rorem gratie de profundo mentis,
   precepit ut Dominus, traham offerentis.

   3.
   Vide, si complaceat tibi me tenere:
   in scribendis litteris certus sum valere,
   et si forsan accidat opus imminere,
   vices in dictamine potero supplere.

   4.
   Hoc si recusaveris, audi, quod attendas:
   paupertatis oneri pie condescendas,
   et ad penas hominis huius depellendas
   curam aliquatenus inuncris impendas.

   5.
   Pater mi, sub brevi tam multa comprehendi,
   quia doctis decens est modus hic loquendi,
   et ut prorsus resecem notam applaudendi,
   non in verbo latius placuit protendi.