Ontmoetingen met een
Willem Elsschot schreef van het helderste proza uit onze literatuur. Alfons De Ridder, de man achter
de auteur, is een stuk minder toegankelijk. Twee getuigen en een fan lichten een tip van de sluier.
MARK CLOOSTERMANS
ELSSCHOT GETUIGENISSEN
wou plagen of pesten, maar tja... hij was
een ongewone vader.'
Dat Alfons De Ridder meerdere levens
naast elkaar leefde, is bekend. Een van
de mensen die in het Elsschotweekend
van 19 en 20 mei genterviewd worden
(zie programma), is Liane Bruylants,
Elsschots minnares. Tegen Bruylants
zou Elsschot tijdens een wandeling opgemerkt
hebben dat nog een andere
minnares van hem in de buurt woonde:
`Maar ja, na dertig jaar, hé.' Wat vindt
Vandeloo van dat inkijkje in Elsschots
`andere levens'? `Ongewoon en ongepast.
Die vrouw heeft onder druk van
haar man bepaalde dingen bekendgemaakt
die privé zijn. Zij heeft haar deel
gekregen van de Elsschot-publiciteit.
Ik vraag me af, of je daar na al die jaren
nog mee moet uitpakken. Je kan privézaken
ook met de mantel der liefde bedekken.
Maar daar heeft iedereen zijn
eigen mening over...'
Jos Vandeloo heeft Willem Elsschot
een paar keer ontmoet, maar tot een gesprek
is het nooit echt gekomen. `Hij
was een zwijger', zegt Vandeloo, `en niet
meteen de vriendelijkste of de hartelijkste.
Het zat niet in zijn karakter'.
Dat Elsschot geen makkelijk mens was,
wordt door veel `ooggetuigen' bevestigd.
Opmerkelijk toch, voor iemand
die zulke grappige boeken schreef? `Hij
was geen droogstoppel, er zit veel zwarte
humor in zijn werk', bevestigt Vandeloo.
`En zijn zoon kon heel grappig over
hem vertellen. Hij was bijvoorbeeld
vaak niet thuis voor het eten. Opzettelijk.
Dan keek hij wel eens door het
raam naar binnen, om te zien wat zijn
familie aan het doen was, maar hij
kwam pas binnengewandeld als iedereen
klaar was met eten. Zonder verklaring
zette hij zich dan zelf aan de maaltijd.
Geregeld was hij ook namiddagen
lang spoorloos. Niet dat hij anderen
Jos Vandeloo
De schrijver Jos Vandeloo (1925) was bevriend met Elsschots oudste
zoon, Walter De Ridder, die in 1992 overleed.
pdw
Hij was een zwijger, en niet
meteen de hartelijkste
werk van hem, om de simpele reden dat
dat werk al `afgesloten' was. `Na Het
dwaallicht was het afgelopen. Zijn boeken
waren iets uit het verleden. De
schrijver Elsschot was heel decent over
zijn eigen werk. Het was ook niet de
eerste keer dat hij stopte. Hij had het al
eerder gedaan, omwille van het gebrek
aan belangstelling.' Er moest toen druk
worden uitgeoefend door Nederlandse
bewonderaars, voordat Elsschot weer
naar pen en papier greep.
Bruylants denkt dat de schrijver niet
bijster trots was op zijn werk. Zelf vindt
ze de festiviteiten rond zijn oeuvre wel
verdiend. `Er wordt al zoveel gedaan
rond popsterren en onbelangrijke figuren.
Elke poging om kunst te promoten
en te waarderen, vind ik fantastisch.'
Bruylants dicht nog altijd; ze heeft `enkele
bundels klaar'. Of ze iets van Elsschot
geleerd heeft? `Ja, waarschijnlijk
heb ik van hem geleerd dat elk woord
belang heeft. Het wikken en wegen van
woorden is niet onbelangrijk. Ze hebben
maar één goede plaats.'
Liane Bruylants, die tussen 1946 en
1951 een relatie had met Elsschot, vond
de `zijstapjes' van de schrijver veel minder
vreemd. `Het was niet ongewoon',
zegt ze, `toch niet in kringen van kunstenaars'.
Toch duurde het meer dan
vijftig jaar voor ze die verhouding
openbaar maakte.
Bruylants vertelde haar verhaal live bij
de presentatie van het boek Willem Elsschot:
Man van woorden van Martine
Cuyt. Tijdens het Elsschotweekend
komt ze een tweede keer opdraven, om
te vertellen over haar namiddagen met
de schrijver. `Ik was verliefd op hem,
maar voelde me tegelijkertijd schuldig.
Vooraf dronken we wat samen. Ik nam
een porto of iets dat niet eens alcoholisch
was. Hij dronk altijd bier. Guinness.
Onze ontmoetingen vonden altijd
in de namiddag plaats.'
Maar ze bleven collega's natuurlijk.
Elsschot las het werk van Bruylants: `Ik
moet hier ergens een brief met commentaar
hebben liggen', zegt ze. Andersom
gaf zij nooit opmerkingen bij
Liane Bruylants
Liane Bruylants (1921) is dichteres, toneel- en scenarioschrijfster. Ze
was jarenlang de minnares van Elsschot.
Elsschot was niet bijster
trots op zijn werk
bdw
L8 LETTEREN DE STANDAARD
VRIJDAG 11 MEI 2007