wat oneerbiedig met hem.
Aangezien ik nooit via de officiële kanalen
iets over Nescio mocht vernemen,
ben ik hem onbevooroordeeld beginnen
lezen. Dat hij te Hollands zou zijn, zoals
ik later vernam, daar wist ik niets van.
Dat hij te nostalgisch was, dat hij economischer
had mogen omspringen met
verkleinwoordjes... Ik deed het zonder
voorkennis en vond hem niet te Hollands,
niet te nostalgisch. Integendeel,
want mijn maag verdraagt geen boeken
die te Hollands zijn, ik zou in dat geval
niet verder zijn geraakt dan twee luttele
bladzijden. Voor mij is Nescio helemaal
niets. Hij is gewoon, maar dan op een
magistrale manier. Ik lees hem als een
man die in mijn dorp zou kunnen wonen,
niet in 1940 maar vandaag, en die
zijn beschouwingen over ditjes en datjes
aan het papier heeft toevertrouwd. Natuurlijk
is er nostalgie in zijn werk te bespeuren,
maar leven is nu eenmaal nostalgie
opbouwen, en bovendien behandelt
Nescio deze nostalgie met de zelfrelativering
en zelfspot.
Nescio brengt mij aan het lachen. Geen
eruptie van geschater, geen billenkletserij.
Maar lachen. De lach die wat lijkt op
de lach ik graag schenk aan mijn vrouw
als we 's avonds op ons terras zitten en
onze glazen klinken. Of de lach waarmee
ik ooit op een 30ste juni mijn boekentas
in een hoek van de kamer smeet. Je lacht
wegens de herkenning, en om de manier
waarop hij het weet te formuleren. Eigenlijk
schrijft Nescio alleen maar tussen
de lijnen, zijn hele oeuvre is samengesteld
uit opmerkingen in de rand. En
wat er in die zijdelingse opmerkingen allemaal
te herkennen valt, heeft helemaal
geen uitstaans met het kunstenaarschap,
hoewel hij het daar graag over heeft.
Beenhouwers, postbodes, secretaresses,
tuinmannen, zij kunnen zich evenzeer
in het werk van Nescio herkennen, als ze
tenminste hebben geleefd met hun ogen
en hun oren en hun neusgaten open.
Vooral de ogen. Ik ken weinig auteurs
die zo zintuiglijk schrijven als Nescio.
De dingen hebben bij hem een kleur, een
vorm. De ene stoel is nooit de andere.
Ik ben een schrijver uit een tijdperk
waarin het mode is om zuinig te schrijven.
Om bijvoeglijke naamwoorden zou
ik mij moeten schamen. (Daar trek ik
mij natuurlijk geen slof van aan). Het is
boeiend om vast te stellen dat Nescio
naar hartelust grabbelt in de ton met bijvoeglijke
naamwoorden, maar dat het
terzelfder tijd lastig is om hem te evenaren
in zuinigheid. Eigenlijk is hij een
schilder, maar voorlopig is dat nog niet
uitgelekt. Een schilder van tafereeltjes.
De delen vindt hij interessanter dan het
geheel. Luidt de teneur dat alle Grote
Verhalen sinds Shakespeare zijn uitgeput,
Nescio heeft daar helemaal geen last
van. Een wandeling door het park levert
wat hem betreft evengoed materiaal op
voor een literaire parel, men hoeft zich
niet altijd ongelukkig te laten maken
door een vrouw of kanker te krijgen
voor men zich het recht verleent op een
vel papier. In die zin moet Remco Campert
zijn erfgenaam zijn.
Het is terecht dat Nescio eindelijk naar
het Frans wordt vertaald. Hij, de beschrijver
van la petitesse, moet volgens
mij heel goed gedijen in die taal. Ik kan
me zelfs voorstellen dat een Franstalige
lezer die zich aan Nescio zet zonder eerst
de achterflap te hebben gelezen, kan geloven
dat deze zakenman, deze Monsieur
Je Ne Sais Pas, deel uitmaakt van de
Franse letterkunde. Ergens moet Nescio
thuiskomen in het Frans, zet een fles rode
wijn voor hem op tafel, en stop zijn
pijp. En lees hem. Eerst onbevooroordeeld
en vervolgens gretig. Zodat u net als
ik soms naar de wolken kijkt en plots zegt:
,,Het is een lucht met veel tekening van-
daag.''
Dat risico loop je immers met Nescio, zijn
zinnen blijven zweven in je hoofd, en
nooit eens botsen ze met elkaar.
Pas verscheen van Nescio `De uitvreter' bij
uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, met prachtige
illustraties van Joost Swarte. Eerder verschenen
in dezelfde reeks ook `Titaantjes' en
`Dichtertje'. Deze tekst schreef Dimitri Verhulst
voor deBuren.
Het oeuvre van de
Nederlandse schrijver Nescio
(1882-1961) is erg bescheiden
in omvang. Toch neemt het
in de boekenkast van veel
mensen een bijzondere
plaats in. Ook in die van
Dimitri Verhulst.
Een pleidooi.
ESSAY
Monsieur Je Ne Sais Pas
Illustratie bij `Titaantjes'.  Joost Swarte
L14 DSLETTEREN De Standaard Donderdag 9 november 2006
L
ouis Paul Boon zei ooit: ,,Als
mijn huis afbrandt, dan is het
werk van Nescio het enige
wat ik van de vlammen zal
willen redden.'' Zo ver wil ik
het niet drijven. Als mijn huis
afbrandt, dan haal ik mijn
vrouw eruit, meer niet. Het
werk van Nescio zal ik mij nadien wel weer
aanschaffen, tenminste als mijn brandverzekering
mij daar de ruimte voor laat.
Maar ik begrijp Boon, zijn overdrijving
diende om ons iets duidelijk te maken.
In mijn boekenkast staan slechts vijfhonderd
boeken. Dat is weinig voor iemand
die bezeten is van literatuur. Mijn motivatie
is simpel: ik wil niet om de haverklap
moeten verhuizen naar een grotere woning,
en ik mankeer de lust om inzakkende
zolders te stutten. Om de twee jaar
houd ik grote schoonmaak, en reduceer ik
mijn boekenkast tot het aanvaardbare minimum
van vijfhonderd titels. En telkens
opnieuw overleeft Nescio met gemak mijn
huishoudelijke genocide. Nescio zal ook
nog in mijn boekenkast staan op mijn
531ste verjaardag, dat weet ik wel zeker.
Ik ben geen grote herlezer. Er zijn maar
een paar auteurs die ik zo nu en dan nog
eens ter hand neem. Pierre Michon bijvoorbeeld.
En Nescio. Ik nam hem vanochtend
nog mee naar de badkamer, sloeg
lukraak zijn verzameld proza open en las
`C'est plus fort que vous, Madame', een
meesterwerkje van anderhalve pagina met
daarin de alinea ,,Ik heb de wereld ingeslikt
en kan 'm niet meer kwijt. Het is lastig
soms.'' Nescio liet zinnen achter waarmee
zestig jaar later een ander zich kan amuseren
op het toilet.
Hoewel ik bezeten ben van literatuur heb
ik Nescio laat leren kennen. Een heel eind
in de twintig was ik al toen ik me aan De
uitvreter zette. De grap is dat de naam Nescio
mij nooit is aangereikt in het onderwijs,
ik heb zijn naam zelfs niet horen vallen
op de universiteit, hoewel ik daar toch
twee jaar lang literatuur op mijn boterham
liet smeren. Hij maakt blijkbaar geen deel
uit van de canon, wat niet pleit voor de Nederlandse
literatuurkritiek of voor de
kwaliteit van ons onderwijs. Dat ik Nescio
ben beginnen lezen, komt doordat Louis
Paul Boon mij de voorzet heeft gegeven,
daarom begon ik dit stukje over Nescio