1
2.11.20011
De uitspraak van de tweeklanken in het Nederlands:
Nederlandse echte tweeklanken:
[u] ouders, gauw
[ i] ei, ij, mei, IJsselmeer
[œy] uil, huilen
Tsjechische tweeklanken:
[eu], [au] a [ou] – leukémie, auto, koupelna
Tabel die de uitspraak van de Nederlandse tweeklanken laat zien:
1) De uitspraak van de [œy]
In de woorden: ui, luisteren, huis, uil, uitspraak
Artikulace: „spodní čelist dolů, dopředu, nahoru a zpátky“
Časté chyby: ui – vysloveno jako aj – luisteren x ajuin, ei x ui
au – ouders x huis
1) Luister en zeg na:
ui huis bruin
uit buik thuis (buik – břicho)
luid ajuin uil (ajuin – vlám. cibule)
muis tuin fruit
huiswerk sluis suiker (sluis – zdymadlo/šlajsna)
2) Luister en zeg na:
eieren – uien oud - uit
leiden – luiden ouders – uiers (leiden-vést, luiden-znít, uiers-vemena)
maïs – muis louter – luider (maïs-kukuřice, louter-skoro ne)
zuil – zeil hout – huid (zuil-sloup, zeil-plavit se, hout-dřevo, huid-kůže)
spijt – spuit lauw – lui (spuit-injekce, lauw-vlažný, lui-líný)
brein – bruin auto - uitgang
reiken – ruiken mauw – muis (reiken-dosáhnout na, mauw-rukáv)
I
e
ei

ui
ø

:


ou
o
u
a
i
y
2
3) Lees de onderstaande zinnen voor:
a) Ik maak mijn huiswerk altijd thuis. Dan ga ik uit.
b) Teun, zit je in de tuin en eet je daar fruit?
c) Een oude uil huilt luid bij een sluis in de tuin.
d) Peter drinkt lauwe thee en luiert bij zijn ouders buiten op een houten balkje.
e) Hij ruikt mooie bloemengeur en hoort de vogels keihard fluiten.
f) Koffie met melk en suiker? Nee, alleen met bruine suiker, alstublieft.
g) Waar kom je vandaan? Uit Houten.
2) De knorrende klanken van het Nederlands
[] graag,vegen, Gouda, begrijpen – stemhebbend/znělé
[ ] lach, prachtig, slaperig, Mechelen – stemloos/neznělé
Noord Nederlands – „harde“ – ch – znělá velární frikativa
Zuid Nederlands – „zachte“ – ch – neznělá velární frikativa
CZ – neznělá velární frikativa – chaos, chleba - ale!: abych byl – může dát znělou realizaci
podobnou nizozemskému „harde“ ch - [ab b l]
Uitspraak van de harde ch – představte si, že si chcete odkašlat jako kuřáci, tedy „zachrčíte“ o
čípek v krku.
1) Lees de onderstaande zinnen voor:
a) Waar kom je vandaan? Uit Gelderland. En jij? Uit Gent.
b) Waar ga je naartoe? Naar Gouda, ik ga Goudse kaas kopen.
c) Ik ben mijn huiswerk vergeten, getverderrie.
d) Is het echt gratis? Goh, geef mij dan gauw een pilsje.
e) Geert is een geweldig gekke taalkundige.
f) Ik wil geen grote chaos in de nachttrein naar Scheveningen.
3) De sjwa of de stomme e in het Nederlands []
Beschrijving: středová samohláska, nachází se v nepřízvučných kontextech:
prefixy: be-,ge bespreken, gegeven
sufixy: -lijk, -lijks, -ig moeilijk, dagelijks, prachtig
sufix diminutiv: -tje, -pje, -etje, -je, -kje pintje, boompje, enz
-e a –en na konci slov: liefde, de, me, maken, slapen
e v nepřízvučných slabikách aanbevelen, menukaart,
medeklinker
Artikulace: zhruba zvuk vatového slova „eh“. Sjwa se v češtině vyskytuje ve slovech typu
zmrzlina, smrt, Plzeň tedy tam, kde je shluk souhlásek. Při pomalé výslovnosti nebo při
poslechu operních či písňových recitálů si můžeme přítomnost tohoto zvuku dobře uvědomit:
[zmrzl na], [smrt], [plze]
Časté chyby u českých mluvčích - [] vyslovené jako [ ]
- koncové –en – vyslovené jako [ n]
3
1) Luister eerst naar de woorden en onderstreep de klanken die je als sjwa hoort. Zeg daarna
de woorden na:
me te stilte (stilte-ticho)
je begin tante
de bespreken geliefde (geliefde-milovaný)
ze geweldig gedachte (gedachte-myšlenka)
we lente behoefte (behoefte-potřeba)
2) Luister naar de woorden en zeg ze na:
een vervelend gouden beker
lelijk leven lezen spreken
hebben beter moeder vader
ongeluk geval pennen paarden
handje koninkje prachtig moeilijk
begrijp menukaart het deze
3) Luister naar de zinnen. Onderstreep de woorden met een sjwa. Lees daarna de zinnen
voor:
a) Kom je per trein of te voet?
b) Ik ben echt ontevreden met mijn resultaat.
c) De mooie grote oude uil ging vanochtend dood. Jammer.
d) Het vervelende kindje van de buurman wilde dat ik hem een biertje gaf! Ongelofelijk!
e) Docenten zijn net engelen. Ze zijn geduldig, lief, af en toe maken ze de studenten bang
omdat ze willen dat hun uitspraak uiteindelijk perfect Nederlands of Vlaams klinkt.
f) Lange zinnen zijn een beetje eng.