Leerstof Lexicologie

1. Valse vrienden


·         Politiek – politika: vaak is het woord beleid beter

·         Curve (křivka) – k… (hoer): hoeft geen uitleg

·         Papa (táta) – pápá

·         Koloniaal (kolonie)  – koloniál (boodschappen)

·         Respectievelijk – respektive

·         Pasta – pasta

·         Actueel – aktuální: Het Tsjechische woord is ruimer

·         Document – doklad

·         Documentaire – dokument

·         Actie – akce

·         Medicijnen – medicína (geneeskunde)

·         Termijn – termín

·         Tegen volgende week – do příštího týdne

·         (nog) altijd – pořád

·         Communicatie – komunikace

·         Cimbalen – cimbalka

·         Seizoen – sezóna

·         Reclameren, reclame maken – reklamovat,

·         Installateur – instalatér (loodgieter)

·         Bus – autobus

·         Cursus – kurz

·         Conservatorium – konservátoř

·         Bijlage – Příloha

·         Met je mond vol tanden staan – mít něčeho plné zuby

·         Op vrije voeten zijn – být na volné noze

·         Promotie – promoce

·         Te laat zijn – mít zpoždění

·         Concours – konkurz o práci

·         Communicatie – komunikace (Nederlandse woord kan niet „weg“ betekenen)

2. Thematische woordenschat


·         Hand-out My Queen Karo

·         Gezondheidszorg: een uitkering trekken, de wachtzaal, de praktijk van een dokter, het
moederschapsverlof, het doktersbriefje, een medicijn kopen op voorschrift, de apotheek, de
huisarts, arbeidsongeschikt, gehandicapt – invalide – andersvalide, blind – doof – stom, de dokter
van wacht.

·         Sociale Zekerheid: werkloosheidscijfers, werkzoekend zijn, voltijds – deeltijds, je C4
krijgen = ontslagen worden, de wettelijke pensioenleeftijd

·         Koken: koken, braden, bakken, stomen, lade - schuif, flesopener – kurkentrekker, iemand
bereikt zijn kookpunt, spek naar zijn bek,

·         Literatuur: meesterwerk, neerpennen, noteren, manuscript, uitgever, proza, poëzie,
notities – nota nemen, historische roman, stationsroman

·         Politiek: lijsttrekker, lijstduwer, burgemeester, schepen/stadshouder, peilingen, een
debat houden over iets, een belofte houden, het voorakkoord, water bij de wijn doen, stemrecht,
stemplicht, meerderheid

·         Aardrijkskunde: beek, rivier, stroom, gehucht, dorp, gemeente, stad, grootstad,
metropool, gebergte, bergketen

·         Populair: in zwang, hip, trendy, dat zit in de lift

·         Onpopulair: passé, voorbijgestreefd, ouderwets

·         Woorden van vreemde oorsprong: genocide – volkerenmoord, rebellen – opstandelingen,
catastrofe – ramp, constitutie – grondwet, hymne – volkslied, monopolie – alleenrecht, protectie –
bescherming

·         Vaste voorzetsels: Het recht op iets, schuldig aan iets, veroordelen tot iets, aanzetten
tot iets, terugvallen op iets, zich richten tot iemand, concurreren met, gekant zijn tegen iets


3. Artikels


·         Overwegend

·         Op staande voet ontslagen worden

·         De gedoodverfde favoriet

·         Bij nader/verder onderzoek is gebleken dat ...

·         Een misdrijf plegen (= negatieve connotatie)

·         Voldoen aan de voorwaarden

·         Inspelen op iets

·         Hameren op iets

·         In zijn eentje / met zijn tweetjes

·         Aan bod komen

·         Het heuglijke (J) ó het droeve (L) nieuws

·         Minstens houdbaar tot

·         Rijk zijn aan iets

·         De aanleiding

·         Slordig

·         De doorbraak

·         Sussen

·         Een rechtszaak tegen iemand aanspannen

·         De veiling

·         Uit onderzoek blijkt

·         Vorst

·         De vakbond

·         De hinder/ de overlast

·         Benoemen tot

·         Naar verluidt

·         Een loos begrip/gebaar – een loze belofte

·         Op het gebied van

·         Een conclusie trekken

·         Een klap krijgen

·         Van de partij zijn

·         Instemmen met iets

·         Smaken naar iets

·         Peperduur

·         Gepaard gaan met iets

·         Ergens voor pleiten

·         De Fluwelen Revolutie

·         Steekproef

·         Op de werkvloer

·         In de aanloop naar

·         Zijn gading vinden

·         Met het blote oog

·         Iemand vrijspreken van iets

·         De hindernis

·         Van invloed zijn op

·         Iets gedogen

·         Het vooruitzicht – in het vooruitzicht hebben

·         De geest van de wet ó de letter van de wet

·         Grondstoffen

·         De mijlpaal

·         De teloorgang, de ondergang