tsunami te noemen, als net maar groot, onbeheersbaar en onomkeerbaar voelde. Ik heb wel eens iemand op televisie hören verteilen over een ervaring waarbij ze overspoeld werd door 'een tsunami van gevoelons'.
Ik dacht dat het, na de recente tsunami, even 2ou duren voordat het woord weer in overdrachtelijke zin zou worden gebruikt. Maar na een daghoorde ik alweer een gesprek op de radio waarin een veehouder vertelde hoe het was toen hij zijn dieren moest laten afmaken. 'Je voelt de grond als een tsunami onder je voeten weg-zakken.'
Blijkbaar is 'tsunami' ook bruikbaar als er niet eens een beeld van een vloedgolf opgeroepen wordt.
De vraag is waarom tsunami het zo goed doet als leenwoord in het Nederlands. Een vergelijkbaar na-tuurfenomeen dat we hier ook niet kennen, een ty foon bijvoorbeeld, komt nooit terug in onze beeldspraak. 'Mijn vrouw weg, mijn huis kwijt, geen baan meer: het was echt een soort tyfoon, In een keer alles kwijt/
Tsunami doet het beter, en ik denk dat dat vooral komt doordat Nederlanders de angst voor water goed begrijpen. Wij kennen overstromingen, wij hebben de Polygoonbeelden van 1953 op ons netvlies staan. Ik denk dat het woord tsunami nooit zo snel omarmd zou worden in de woestijn.
En dan is er ook nog het punt van de klank. Een tsunami is verschrikkelijk, maar het woord zelf klinkt goed. Schattig bijna.
166
Hoe het ook zij, na de tsunami van 20 04 was het alsof we collectief hadden zitten snakken naar een woord dat Vloedgolf naar een dramatischer niveau zou rillen - zo snel werd het gemeengoed. Het woord overspoelde ons eigenlijk. Als een, juist ja.
Klemtoon
In de eerste dagen na de ramp in Japan hoorde je over de kernreactoren in Fukushima. Een paar dagen later was het Fukushima geworden.
Aha, denk je. De nieuwslezer heeft ontdekt waar de Japanse klemtoon ligt, en dat doet hij nu na. Maar het zit wat ingewikkelder.
Japanners vinden namelijk dat ze zonder klemtonen spreken. Dat kunnen wij ons niet voorstellen, want klemtonen komen bij ons van zelf. Maar Japan ners z eggen alle lettergrepen even Luid, Bij een woord als 'Suzuki' kun je niet hören waar de klemtoon ligt.
Wel rekken Japanners sommige klinkers uit. Het is bijvoorbeeld Oooosaka, En niet Osaka.
Wat is er dan aan de hand met Fukushima? Wehm. Met de lettergreep 'shi' is dan weer iets geks aan de hand, want die valt vaak een beetje weg. Als iets eindigt op 'shima' (eiland'}, klinkt dat eerder als 'shma'. Van-daar dat het raar zou zijn om juist op de 'shi' een valse klemtoon te leggen.
Het maakt natuurlijkhelemaal niet uit of een Neder-landse nieuwslezer Fukushima zegt of Fukushima. We