Jan Kochanowski

                                              Pieśni


PIEŚŃ X

Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry

I tak wysoko postawił, że z góry

Wszystek świat widzę, a sam, jako trzeba,

Tykam się nieba?


To li jest ogień on nieugaszony

Złotego słońca, które, nieskończony

Bieg bieżąc, wrotne od początku świata

Prowadzi lata?


[...]

Godne pałace Twojej wielmożności,

Panie, a jakiej cnota dostojności,

Widzę na oko, bowiem wedle Ciebie

Ma miejsce w niebie.


Kto by cię nie znał, Lechu Słowianinie,

Któryś napierwej zasiadł w tej krainie

I opanował męstwem swoim mocne

Brzegi północne?


[...]

 Tu i fortelny Przemysł jest wniesiony,

I ten, co dostał trefunkiem korony,

Doźrzawszy zdrady, gdzie koń prędkonogi

Biegł zawód drogi.


[...]

A ten, co po was dziś państwo sprawuje,

Niechaj fortunnie i zdrów nam panuje;

A zwierzonego nie wzdawa opieku,

Aż pełen wieku!



PIEŚŃ V

Kto ma swego chleba,

Ile człeku trzeba,

Może nic nie dbać o wielkie dochody,

O wsi, o miasta i wysokie grody.


To pan, zdaniem moim,

Kto przestał na swoim;

Kto więcej szuka, jawnie to znać daje

Sam na się, że mu jeszcze nie dostaje.


[...]

Cóż pomoże zbroja

Albo władza twoja?

Serca nie zleczą żadne złotogłowy,

Żadny skarb troski nie wybije z głowy.


Więc śmierć nieużyta

Tak za gardło chwyta

Bogate pany jako proste sługi,

Ani zborguje, byś wyciągnął długi.

 [...]


PIEŚŃ III

Dzbanie mój pisany,

Dzbanie polewany,

Bądź płacz, bądź żarty, bądź gorące wojny,

Bądź miłość niesiesz albo sen spokojny,


Jakokolwiek zwano

Wino, co w cię lano:

Przymkni się do nas, a daj się nachylić,

Chciałbym twym darem gości swych posilić!


I ten cię nie minie,

Choć kto mądrym słynie;

Pijali przedtym i filozofowie,

A przedsię mieli spełna rozum w głowie.


[...]

Ty cieszysz nadzieją

Serca, które mdleją;

Ty ubogiemu przyprawujesz rogi,

Że mu ani król, ani hetman srogi.


[...]


                                          Jan Kochanowski

                                              Fraszki


O KAZNODZIEI

Pytano kaznodzieje: "Czemu to, prałacie,

Nie tak sami żywiecie, jako nauczacie?"

(A miał doma kucharkę.) I rzecze: "Mój panie,

Kazaniu się nie dziwuj, bo mam pięćset na nie;

A nie wziąłbych tysiąca, mogę to rzec śmiele,

Bych tak miał czynić, jako nauczam w kościele."



RAKI

Folgujmy paniom nie sobie, ma rada;

Miłujmy wiernie nie jest w nich przysada.

Godności trzeba nie za nic tu cnota,

Miłości pragną nie pragną tu złota.

Miłują z serca nie patrzają zdrady,

Pilnują prawdy nie kłamają rady.

Wiarę uprzejmą nie dar sobie ważą,

W miarę nie nazbyt ciągnąć rzemień każą.

Wiecznie wam służę nie służę na chwilę,

Bezpiecznie wierzcie nierad ja omylę.