196
WH.KEN GNUlitHRECHT
ASPE
Enkele voorbeelden in literaire vertalingen in het Tsjechisch
Dit verschil van gezichtspunt geeft uiteraard vooral bij literaire vertalingen intcr-pretatieproblcmen. Ik geef nu dric voorbeelden, waarin ik de Nederlandse tekst met de vertaling in het Tsjechisch confronteer.
De eerste tekst komt uit Magriet de Moors Eerst grijs dan wit dan blauw. Het is het ogenblik dat Robert Noort tcrugdenkt aan de verdwijning van zijn Tsjechi-schc vrouw Magda. Het is een levendige vertelling met afwisseling van vcrhalend presens, perfectum en imperfectum (De Moor 1994: 63):
Ineens betretet zijn gezicht, Zijn borstspieren verkrampen. Op volle sterkte heefl de in-formatie van zijn gehengen hem getroffen: toen hij gisteren tegen tienen thuiskwam, moest hij teruglopen over het tuinpad en de voordeur met zijn sleutel openen; hij stapfe op krauten en post; (...)
Dit wordt in de vertaling van Magda de Bruin (Moorová 2003: 55):
Náhle se zakaboní. Prsní svaly se stáhnou. Informace pamětí ho zasáhla plnou silou; když včera kolem desáté přišel domů, musel se vrátit po zahradní pěšince a otevřít klíčem přední vchod; šlápnul na noviny a poštu; (...)
De Bruin gebruikt voor het verhalendc presens - bet rekt, verkrampen - ter-minatieve vormen. In het Tsjechisch is het resultaat belangrijk. In het Nederlands gaat het echter naar mijn mening om de actie zelf, dus eerder een niet-tijdsbe-grensdc situatie die logischcrwijs met duratieve werkwoorden zou moeten worden weergegeven. Die bcstaan in het Tsjechisch niet voor betrekken in deze betekenis, maar wel voor verkrampen - křečovitě se svírat, wat echter een minder poetische vertaling oplcvert.
Een soortgelijk probleem geldt voor de volgende zin. In het Nederlands is er sprakc van cen herinnering die hem, voorafgaand aan de zonet beschreven onwil-lekeurige lichamelijke reacties, heefl getroffen. Vervolgens beschrijft een leven-dig vcrhalend imperfectum de inhoud van die herinnering, waarin de hele situatie hem weer voor ogen komt. Dat de herinnering hem voorafgaand aan de fysieke reacties trof, zullen de meeste Tsjechische lezers wel begrijpen. Maar morfolo-gisch staat de informatie op gelijke lijn met de verleden tijden die de inhoud van de herinnering beschrijven. De levendigheid en ogenblikkclijkheid van het Nederlandse origineel gaan in de vertaling verloren.
De tweede tekst komt uit De Aanslag van Harry Mulisch. Tijdens de scěne in de eerste episode, voorafgaand aan de aanslag, mijmert de jongen Anton over een capsule die in Amerika in 1938 wordt bewaard voor 5000 jaar:
Alle be/angrijke bibliotheken en musea in de wereld hadden een oorkonde gekregen, waarop de piek van de met beton dichtgestorte 'eeuwige schacht' was aangegeven, opdat zij ie vinden zou zijn in de zeven/igste eeuw. Maar waarom, vroeg Anton zieh af moest erjuist tot het jaar 6938 worden gewacht? Kon het niet al eerder interessant zijn?
wor Krij
ve bij
tw om sen
naa het
de bro
he
a
g
z d
s