198
WILKEN ENGIiLBRECHT
Conclusie
Het Nederlands is voor Slavischtaligen niet altijd rechtstrceks weer te geven, om-dat er twee Systemen naast en door elkaar worden gebruikt. Enerzijds is ereen vrij strak tijdsysteem met zes tijden, waarbij de notie onvoltooid min of meer overeenkomt met het duratieve aspect, en de notie voltooid met het terminatieve aspect. Anderzijds is er sprake van aspectualiteit die uit de context moet worden opgemaakt.
Omgekeerd is voor dc Slavische taal het aspect primair: is iets terminatief of niet-terminatief. Daarnaast speien de tijden uitsluitend op het niveau heden/ verleden met daarnaast een zekere notie van toekomst een rol. Bij vaststelling van het aspectuele aspect van de Nederlandse tijden blijkt dat presens cn futurum dubbelaspectueel zijn (duratief en terminatief), terwijl er voor het Nederlandse perfectum geen echt Slavisch equivalent is.
Juist de afwisseling van voltooide en onvoltooide tijden die voor een Nedcr-landstalige duidelijk aangeeft wat er bedoeld wordt, is in een Slavische taal moei-lijk vertaalbaar en als het ware te direct. Omgekeerd komt op ons een Slavische tekst in Nederlandse vertaling soms onbedoeld bloemrijker over dan die in wer-kelijkheid is, omdat de Nederlandstalige de neiging heeft om alle by ...-vormen uitsluitend conditioned op te vatten.
Aan het eind van deze bijdrage wil ik nog eens terugkomen op wat ik in het "woord vooraf' heb gesteld: dit is een vorm van Forschungsmitteilung en zeker geen definitief standpunt. Het ligt in mijn bedoeling om recente Tsjechische ver-talingen van Nederlandstalige literaire teksten en omgekeerd Nederlandse verta-lingen van Tsjechische literaire teksten te confronteren en te kijken, hoe verleden tijden respectievelijk aspectualiteit worden weergegeven. Daarbij zu lien ook de theorieen van Reichenbach31 en zijn navolgers worden getoetst. Ik hoop hier in toekomstige bijdragen op terug te komen. Voor suggesties en commentaar ben ik steeds dankbaar.
Gebruikte vakliteratuur
Burkard, Thorsten en Schauer, Markus: Hermann Menge. Lehrbuch der lateinischen Syntax und Semantik. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgcsellschaft 2000.
Comric, Bernard: Aspect An Introduction to the Study of Verbal Aspect and Related Problems, Cambridge etc.: Cambridge University Press 1976.
Czochralski, Jan: Verbalaspekt und Tempussystem im Deutschen und Polnischen. Eine konfrontative Darstellung. Warszawa: Panstwowc Wydawnictwo Naukowc 1975.
Haeseryn, Walter, e.a. (red.): Algemene Nederlandse Spraakkunst Band 2. Groningen: Martinus NijhofF/ Deurne: Wolters Plantyn 19972, hfdst. 30 "Aspectualiteit" (pp. 1661-1677).
Hans Reichenbach: Elements of Symbolic Logic (London: MacMillan 1947).