ASPECTUALITEIT IN HET NEDERLANDS ALS PROBLEEM VOOR TSJECHISCHE STUDENTEN
191
d.w.z. de situatie is voorgcsteld als iets wat af is of afzal zijn, vöördat de semantische inhoud wordt geeffectueerd. Het bcgrip durativiteit geeft een situatie zonder inherent eindpunl weer. De situatie kan dus nog voortdurcn of de sprekcr kan de notie "beeindigd" of "niet-becindigd" doodleuk buiten beschouwing latcn. Vergelijk:
Terminatief	Vertaling	Verklaring
dal jsem mu korunu	ik gaf hcm een kroon ik heb hem een kroon gegeven	Hij heefr de munt
dám mu korunu	ik zal hcm een kroon geven (siraks) geef ik hem een kroon	Hij zal een kroon hebben
Duratief	Vertaling	Verklaring
dával jsem mu korunu	(toen) gaf ik hcm een kroon (loen) ik hem een kroon had gegeven,...	We weten niet of hij die kroon nog heefi
dávám mu koninu	ik geef hcm (nu/dadelijk) cen kroon ik ben hem een kroon aan het geven	H'j krijgt een kroon (maar ik weet niet wat hij ermee goat doen, of hij hem aanneemt)
budu mu dát korunu	ik zal hem een kroon geven	De handeling wordt naar de toekomst verplaatst
Net zoals in het voorbecld komcn dc mceste werkwoorden in twee parallellc vorrnen voor die allcmaal dczclfdc semantische betekenis hebben, maar verschil-lende aspecten uitdrukken. De aspecten zijn daarbij terminatief * duratief. Soms bestaat er ook een derdc vorm van het wcrkwoord met dczclfde semantische lading. Deze vorm drukt dan binnen de durativiteit weer iterativiteit (een zieh re-gclinatig herhalcnde maar niet-actuele handeling) uit versus (zuiver) duratief (de handeling sec wordt vermeid, zonder te vermelden of die "af' is)18:
werkwoord
+ iteratief-f nict-actueel + iteraticf
(dúvávat) (dávat)
Iterativiteit wordt meestal als cen vorm van Aktionsart beschouwd.19 Naast werkwoorden in twee of drie vormen, waarbij de terminatieve en/of de duratieve
18 Schema uit Petr 1986: 180.
19 Vgl. Norbert Nüblcr: "Iterativnost (ťrekventativnost, násobenost, opakovanost)" in* Karlík 2002: 188-189.