Vragen bij de tekst en opdrachten:
1.  Welk aspect van de communicatie wordt door de taalhandelingstheorie en door het
coöperatie-principe van Grice niet verklaard?
2.  Leg het begrip van face (gezicht) van Goffman uit.
3.  Leg het begrip van een gezichtsbedreigende handeling en positive face aan de hand
van een voorbeeld uit.
4.  Leg het begrip van negative face met gebruik van een voorbeeld uit.
5.  Welke overwegingen spelen een rol bij het formuleren en het afwijzen van een
verzoek?
6.  Welke verklaring wordt er gegeven voor de uitwijkende reactie van A in het
voorbeeld op p. 52?
7.  Illustreer de vier beleefdheids-strategieën van Brown en Levinson aan de hand van
vier korte gesprekjes waarin de volgende situatie besproken wordt: A wil bij B
blijven logeren, B wijst af. Gebruik in elke dialoog een andere strategie voor beide
taalhandelingen.
8.  Van welke drie factoren is het gewicht van een gezichtsbedreigende taalhandeling
afhankelijk?
9.  Noem een paar voorbeelden voor zog. predelicates en leg de werking ervan uit.
10. Hoe wordt het verschijnsel uitgelegd dat sprekers van een vreemde taal vaak als
onbeleefd ervaren worden?
11. Leg het verschil tussen negatieve en positieve beleefdheid uit.
12. Par. 4.3.2.: Bedenk andere voorbeelden voor elke genoemde negatieve en positieve
strategie.
13. Welke strategieën worden toegepast of geschonden in de volgende gesprekken?
A: Kom je morgen naar mijn feest?
B: Nee.
A: Ik geef morgen een feest. Het zou leuk zijn als je ook zou komen.
B: O dank je, maar ik moet morgen helaas naar Praag.
A: Ik geef morgen een feest. Het zou leuk zijn als je ook zou komen.
B: Ja, dat zou leuk zijn.
Ústav germanistiky, nordistiky
a nederlandistiky
Mgr. Alexandra Andreasová, Ph.D.
7473@mail.muni.cz
podzim 2013
Dag 3:  Beleefdheid
NI05_28 Capita Selecta uit Moderne Taalkunde
16. Verzin verschillende uitingen waarmee je iemand kan uitnodigen om te blijven
eten. Gebruik verschillende strategieën om aan te geven hoe serieus je uitnodiging
bedoeld is. Verzin ook passende reacties waarin de uitnodiging aanvaard of afgewezen
wordt.
14. Aan het eind van dit hoofdstuk wordt er over culturele verschillen in beleefdheid
en in de sociale behoeftes gesproken. Ken je voorbeelden van deze verschillen uit
eigen ervaring?
15. Over de vraag „Hoe gaat het met u?“ merkt Henk Haverkate in zijn boek Zou ik toch
nog eventjes een klein vraagje mogen stellen? op:
„We verwachten evenwel niet dat de toegesprokene op de vraag zal reageren met
een opsomming van zijn recente wederwaardigheden. De omgangsnorm die hier
van toepassing is komt tot uitdrukking in het Engelse adagium: Don‘t tell your
friends about your indigestion: ‚How are you?‘ is a greeting, not a question.“
Welke beleefdheidsstrategie schuilt achter deze regel?
Ken je talen/culturen waarin bij deze vraag andere strategieën worden toegepast?
17. Verkleinwoorden kunnen zowel in het Nederlands als in het Tsjechisch/Slowaaks
verschillende functies hebben. Welke functie hebben ze volgens de beleefdheidstheorie
in de volgende uitingen?
Sestřička vám dá termínek.
Můžete na vteřinku?
Donesiem vám jedálny lístoček.
Penízky jsem vám vrátila, že? Mějte se krásně, nashledanou.
18. Kijk naar het fragment van de uitzending „Pauw & Witteman“.
Analyseer de interactie tussen de sprekers met behulp van de beleefdheidstheorie.
Ústav germanistiky, nordistiky
a nederlandistiky
Mgr. Alexandra Andreasová, Ph.D.
7473@mail.muni.cz
podzim 2013
Dag 3:  Beleefdheid
NI05_28 Capita Selecta uit Moderne Taalkunde
Verder lezen
Henk Haverkate, Zou ik misschien toch nog eventjes een klein vraagje mogen stellen?
Nederlandse omgangsvormen in intercultureel perspectief. De rol van beleefdheid in onze
taal en cultuur. Amsterdam, Rozenberg: 2006.
Erica Huls, Dilemma’s in menselijke interactie; een inleiding in de strategische mogelijkheden
van taalgebruik. Utrecht, Lemma: 2001.
(als pdf te downloaden op: http://www.ericahuls.nl/)
Theo Janssen (red.), Taal in gebruik. Een inleiding in de taalwetenschap. Den Haag,
Sdu Uitgevers: 2002. (Hoofdstuk 9)
Ústav germanistiky, nordistiky
a nederlandistiky
Mgr. Alexandra Andreasová, Ph.D.
7473@mail.muni.cz
podzim 2013
Dag 2:  Taalhandelingen
NI05_28 Capita Selecta uit Moderne Taalkunde