Marta Szczepanowska, Polština pro začátečníky, podzim 2013 strona 1
POLSKI ALFABET
ćwiczenie 1. Proszę powtarzać za lektorem głoski, a następnie wyrazy:
a) a-o-u-e Ala – Ola – Ula - Ela
b) a-o-u-e-y ta – to – tu – te - ty
c) a-u-i-y mały - muły - miły - myły
d) a-o-u-i kaci – koci – kuci – kici
(Na podstawie: Anna Majewska-Tworek, Szura, szumi i szeleści, Wrocław 2010, s. 11.)
ćwiczenie 2. Proszę czytać za lektorem:
a) miły – myły
b) pił – pył
c) bił – był
d) piłki - pyłki
e) piski – pyski
f) wiły – wyły
g) pika – pyka
h) bić - być
i) sen – syn
j) wejście – wyjście
k) krety – kryty
l) bele – byle
m) krem – Krym
(Na podstawie: Anna Majewska-Tworek, Szura, szumi i szeleści, Wrocław 2010, s. 15.)
ćwiczenie 3. Proszę podkreślić usłyszany wyraz:
a) te, ty, to
b) bił, był, pił
c) mili, myły, miły
d) dobry, dobra, dobre
e) biały, biali, białe
f) kryły, kryli, kryła
g) mała, mały, mali
h) złoty, złoci, złote
i) pili, pyły, pile
Marta Szczepanowska, Polština pro začátečníky, podzim 2013 strona 2
Abeceda (Alfabet)
A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż
ch cz dz dź dzi dż rz sz
Výslovnost
„ CZ “ špička jazyka se opírá o horní patro hned za horními zuby a snažíme se vyslovit české „č“
„ Ć “ / „ CI “ vyslovujeme české „Ť“ s přidáním hlásky „Č“
„ SZ “ špička jazyka se opírá o horní patro hned za horními zuby a snažíme se vyslovit české „š“
„ Ś “ / „ SI “ prostřední část jazyka se snažíme vyklenout k hornímu patru a vyslovujeme české „Š“
Případně táhle „šeptáme“ české „š“ a roztáhneme koutky úst co nejdále od sebe.
„ Ż “ špička jazyka se opírá o horní patro hned za horními zuby a snažíme se vyslovit české „Ž“
Název písmene : zet z kropką
„ Ź “ / „ ZI “ prostřední část jazyka se snažíme vyklenout k hornímu patru a vyslovujeme české „Ž“
Případně táhle vyslovujeme české „ž“ a roztáhneme koutky úst co nejdále od sebe.
„ RZ “ něco mezi českým „Ž“ a „Ř“ – snažíme se vyslovit obě hlásky zároveň
Název spřežky: erzet
„ DZ “ př. bardzo, dzwonek
„ DŹ “ / „ DZI “ př. jeep(eng), dziwny
„ DŻ “ př. dżem, dżungla
„ Ł “ spojení českého „U“ a výsloveného anglického neurčitého členu „A“ , výslovnost anglického „W“ př.
wet, weekend
Název písmene: el z kreską
„ W “ české „V“, pozn. název písmene český : [VÉ] x polský : [VU]
„ Ń “ / „ NI “ české „Ň“
„ Ę “ nosové E [EN], shodné s francouzštinou (př. ręka)
[EM] – před B, P : zęby, postęp
[E] na konci slova – ztrácí nosovost (př. imię)
„ Ą “ nosové A [ON], shodné s francouzštinou : Le Monde, song (eng) (př.mądry)
[OM] – před B, P : trąbka, gąbka
na konci slova – zachovává nosovost (př. są)
„ Ó “ české krátké „U“
Název písmene : o kreskowane
„ I “ vždy měkká výslovnost, vždy palatalizuje předcházející hlásku, př. cicho
Poku je následováno vokálem, zachovává se pouze jeho palatalizační funkce a samotná výslovnost „I“
mizí, př. ciasto [ťasto]
„ Y “ vždy tvrdá výslovnost, tvrdší než české „Y“
„H“ [H/CH, CH] př. dach, hotel – prakticky stejná výslovnost
!!! Výslovnost hlásek může způsobit změnu významu !!!
Pokud se před či za hláskou neznělou vyskytne znělá, dochází ke spodobě znělosti:
př. W [F] kwiat, wschód, wczoraj
hlásky znělé: b d w z ź ż g dz dź dż
hlásky neznělé: p t f s ś sz k c ć cz
(Mgr. Veronika Neničková, Polština pro začátečníky, FfMU)
Marta Szczepanowska, Polština pro začátečníky, podzim 2013 strona 3
ćwiczenie 4. Proszę porównać wymowę polskich i czeskich słów:
a) zima – zima
b) krajina – kraina
c) ticho – cicho
d) štěstí – szczęście
e) štědrý – szczodry
f) jméno – imię
g) jdete – idziecie
h) teplý – ciepły
i) těžko – ciężko
j) řeka – rzeka
k) moře – morze
l) může – może
m) šla – szła
n) šedý – siwy
o) pes-pies
p) jezero – jezioro
q) jsou-są
r) káva-kawa
s) las-les
(Mgr. Veronika Neničková, Polština pro začátečníky,FfMU)
ćwiczenie 5. Proszę czytać słowa:
a) lekki – leki
panna – pana
wanna – wana
winny – winy
ranny – rany
ceny – cenny
poddany – podany
b) męża - mąż
węża - wąż
wzięła - wziął
zapięła - zapiął
zdjęła - zdjął
męki - mąki
pęki - pąki
(na podstawie: Mgr. Michal Przybylski, Polština pro začátečníky)
AKCENT W JĘZYKU POLSKIM (přízvuk)
pada najczęściej na przedostatnią sylabę ( drugą od końca), np:
WAR-SZA-WA
POL-SKA
BA-NA-NY
ćwiczenie 6. Proszę czytać za lektorem i zaznaczyć akcent zgodnie z przykładem:
1. do-bry, 2. ma-leń-ki, 3. ro-dzi-na, 4. pa-ni, 5.dzień, 6. za-sło-na, 7. u-bra-nie, 8. ko-lo-ro-wy, 9. her-ba-ta,
10. czy-tać, 11.pi-sa-nie, 12. po-dró-żo-wać, 13. po-ciąg, 14. Cze-chy, 15. zwie-rzę-ta, 16. lo-dów-ka,
17.bu-tel-ka, 18. sło-ne-czny, 19. nie-bo
Marta Szczepanowska, Polština pro začátečníky, podzim 2013 strona 4
(A. Szymkiewicz, M. Małolepsza, Hurra!!! Po polsku 1, s. 10)
Marta Szczepanowska, Polština pro začátečníky, podzim 2013 strona 5
ćwiczenie 7. Proszę zapytać kolegi lub koleżanki, jak się nazywa oraz jak się ma. Proszę zastosować oficjalną
i nieoficjalną formę pytania.
ćwiczenie 8. Proszę dopasować poprawne rekacje do sformułowań zgodnie z przykładem:
Dzień dobry.
Dobry wieczór.
Cześć!
Hej!
Do widzenia.
Dobranoc.
Do zobaczenia później.
Na razie.
Pa pa!
Do jutra.
Jak się nazywasz?
Nazywam się...
Jak masz na imię?
Mam na imię...
Miło mi.
Miło mi cię poznać.
Miło mi pana /
panią poznać.
Powitania i pożegnania. Przedstawianie się. Jak leci? Co słychać? Co u ciebie?
(A. Szymkiewicz, M. Małolepsza, Hurra!!! Po polsku 1, s. 10)
TY PAN / PANI
IMIĘ
JAK SIĘ MA?
a) Dzień dobry.
b) Dziękuję.
c) Przepraszam.
d) Na razie!
e) Jak się masz?
f) Jak się nazywasz?
g) Miło mi pana poznać.
h) Miłego wieczoru.
1. Nazywam się Tomek.
2. Mnie także miło pana poznać.
3. Do zobaczenia.
4. Proszę.
5. Dzień dobry.
6. Nawzajem.
7. Nic się nie stało./Nic nie szkodzi.
8. Dobrze, a ty?
GRZECZNOŚĆ PO POLSKU
Dziękuję / Dzięki.
Proszę.
Proszę bardzo.
Przepraszam.
Bardzo przepraszam.
Marta Szczepanowska, Polština pro začátečníky, podzim 2013 strona 6
ćwiczenie 9. Proszę posłuchać nagrania i uzupełnić:
ćwiczenie 10 . Proszę przeczytać na głos zdania:
W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie.
Cesarz często czesał cesarzową.
Czarny dzięcioł z chęcią pień ciął.
Czarna krowa w kropki bordo gryzła trawę kręcąc mordą.
Czy rak trzyma w szczypcach strzęp szczawiu, czy trzy części trzciny?
Jeż Jerzy leży na wieży i nie wierzy, że leży.
Strzyga strzygła szczygła skrzydła.
Całe Wdzydze jedzą rydze.
Gdzie drzewo rąbią, tam się drzazgi kłąbią.
W trzęsawisku trzeszczą trzciny.