Ukazovaci zajmena
1. T6mpora miitanturet n6s mutiImur in illis. 2. Varia est
hominum natUra: huius constans, illius mobilis. 3. Horum hominum
facta nobis numquam placabant..4. llli homini credere difficillimum
est.
5. Memoria minuetur, nisi eam exercebitis. 6. Parenteset
magi8t..o~ semper amate iisque pro beneficiis gratiiis agite! 7. Vir
sapiens daeiidem ra non tum hoc, tum illud, sed idem semper dicere
solet. 8. Cives eiusdem rei publicae iisdem legibus parent.
ag~, W, erehnat; konat, delat is, ea, id ten, ta, to; on, .ona, ·ono . 

ooueficium. il, n. dobrodini mobilis, e pohyblivY. vrtkavY, ne· 

eonstins, at}tiB vytrvaIy, sMIy sMIy 

gratia, ae, f. pHzen; vdMnost, vdek; placeo, es, ere Hbit se 

grafliil8 ago dekuji; odvdMuji se solei), e8, ere mit ve zvyku; soleo
hie, haec, hoctento, tato, toto dicere (mam ye zvyku Hkat) fika.·
Idem, eadem, idem (ten)tyz, ta(Mz), yam
(tQ)tez tum tehdy; tum·tum bned-hned
ilIe, ilia, illud onen, ona, Qno
124
,
't
~,>~ ') ~,
GRAMATIKA. 

Ukazovaci zAjmena
(PronOmina demon8trativaJ.
Nejcastejsi ukazovaci zajmena jsou:
..
ille, ilia, illud onen,ona,ono 

hie, haec, hoc tento, tato, toto 

is, ea,id ten, ta, to (on, ona, ono)­

idem, eadem, idem (ten)tyz, (ta)taz, (to)tez ' 

Pri skIoiiova?i ukazovacich zajmen je treba si pamatovat, ze
gen. sg. ma k'Oncovku -ius (-iusJ}' . )( hn t:t.! d
.( k k -('J pro vl!ec y n ro y.dat. sg.mu. oncov u -~ ~
V ostatnlch padech se ukazovaci zajmena v maskulinu a neutru
v zasada skloiiujf podle 2. deklinace, ve femininu podIe 1. deklinace.
Pravidia platna pro neutra Be dodrzuji i u zajmen.
1. ilie, ilia. illud hie, haec. hoc
sg. nom. ille illa illud hie haec hoc
gen. illius huius
(vyslov huj-jus)
dat.
ak.
abi.
ilium
ilia
illi
Wam
illii
illud
illo
hunc
hOc
huie
hanc
hac
hoc
hOc
pI. nom.
gen.
dat.
illi
illOrum
illae
illiirum
illis
illa
illOrum
hi
hOrum
hae
harum
his
haec
hOrum
ak.
abl.
ill68 illiis
illis
illa hOs has
his
. haec
125 

Zli.jmeno ,ilTe odkazuje na vzda,leny p~edm~t(osobu). 

Zajmeno hie ukazuje napi'edm~t (osobu),~ry (ktera) je mluvcimu 

nejbliUi. 

2. is, eaid 	 idem, eadem, idem
ag. nom.' is ea id idem eadem idem
rgen. \ eius 	 eiusdem.
,
(v~v ej-jus) (vys]ov ej-jusdem)
dat. .. ei (e,i) eidem (eidem)
ak. eum eam id eundem eandem' idem
abl. eo ea eo eOdem eadem eadem
pI. nom. ii (ei, i) eae ea iidem eadem eadem
(eidem, idem)
gen. earum earum earum earundem earundemeor1indem
dat. iis (eiS, is) iisdem
(eisdem, isdem)
"ak. eos eas ea eosdem easdem eadem
abI. iis (eis, is) iisdem
(eisdem, isdem)
Zajmeno is, ea, id ma tez vyznam an, ana, ana, jesUize zastu­

puje osobni zajmeno 3. os. sg. a pI. 

Zajmeno idem, eadem;' i,.dem vzniklo ze zajmena is, ea, id 

pripojenfm castiqe -demo V ak. sg. m. a. f. a v gen. pI. vsech rodu 

se m pred d meni na n. 

126
-'1'
-, '
,
\
_ C ' V ' I C E N f _ .
II
!~, .
a) Ureete pMy api'elolte: 

ei femi~ae, eae feminae, eius feminae, hae feminae; 

huic verM, hOc verbo, hoc animii.1i, huic animali; 

ille civis, ilUus civis, ilU civi, illi cives, illos cives, illo 

cive, illis, civibus, illorum civium! 

b) Utvofte I. os. sg. ve dech dosud yam zDlJ.mYch ~asech a zpuso­
:)
booh od sloves: miltare, placere, vincere,. minuere, dicere, esse! ):',:l~ \
c) Dejtedo singula,ru v~ty·~. I. 3, 8! Do pluralu v~ty ~. 2, 4, 7! 	 :d
:'jd) Dejte do indo imperfekta a futura I. v~ty ~. 1, 7, 8! ~, :'1.,e) 	Vysv~tlete pu:vod a ryznam achto cizich slov: 

konstanta, konstantni, mobilnf, mobilizace, mutace, mutator, 

mutovat, placet! 

..,
./'f
f;(ff;[,~.'t #.?i:)~(.('U~~··· ,f\( / .1,l' -", \I~.· .)V /':. :((~q~. '::,t~ ~/(7l\It0 '/>m
t;;:;-r{~ (('(~~ '.V
7.r~(:y.r;'~1~<;.J~ /1.,.c,J/ j \ ' ! '
'J L=:-'-/''\ (./~))
-'If: '~ ,/({ \ .. /,)
</I~V -----V.:::,'__~_' .. '() -'-~0
~ "~.'.-.---'l-./ lT~_//)-::.'~).",'\\\
"'<:~~~~:~f~:;~
Kamej z doby rfmskeho cfsafe Konstantina
127
I
Tazaci, vztafna a neurcita zajmena
Zajmenna adjektiva
1. Quid est dulcius quam nomen patriae1 2. Cui nostrum non
sunt nota carmina poetiirum nostrorum ~ 3. Bonis nocet, qui malis
par.cit.. 4. Gratus EZst.obis is, quocum .nos amicitia iungit.
5. Vetus est ro rbium: Nullum malum· est sinealiquo bono.
6. Sunt animalia aedam, quae Unum diem vivunt. 7. Non tibi
soli natus es, sed patriaeet tuis. 8. Calamitate alterius docemur et
monemur. 9. Nulla re ab officiis deterrebiimur neque deterrebimur.
10. Nullius amor taUs est quam matris.
aliquis, aZiquid nekdo, naco tunga, iii, erespojovat
allquis (aliqui), aliqua, aliquod ne· nomen Patriae (gen. vysvatlovaci)
k~ery, nejaky jmeno vlast
doceo, ii8, ere uCit, poucovat parco, iii, ere (8 dat.) setritj mali8
dulcis, e sladky (dat.) parco Setffm zlych
128
1
qui, quae, quod ktery! jaky! j ktery..
.. jem .
jakysi (gen. cuiusdam, dat. cuidam,
ak. quendam, quandam)
quidam, qUiddam kdosi, cosi
quidam, quaeaam, quoddam kterysi,
quis, quid kdo? co?
solus, a, um, sam, jediny
GRAMATIKA
I. Tazaci zajmena (pronornlna interrogiili,va) jsou tato:
a) QUi8? Quid1 kd01 c01 Ma platnost substantivni a ptamese
jim na o80bu (quis?) nebo na vec (quid?).
Qui8laudiitur? Kdo je chva.len1
Quid agi8~ Co delas?
b) Qui? Quae? Quod? ktery, -a, -e~ jaky, -Ii, -e1 Mil, platnost
adjektiyni a ptame Be jim na vlastnost osoby nebo veci:
QUi homiJ laudiUud Bonu8. Ktery (jaky) clovek je chvruen1
Dobry.
nom. quis quid
gen. CUiU8 (kuj-jus) cuius rei
dat. cui cui rei
ak. quem quid
abL quo . qua re
Pamatujte si: qUOcum1 s kym?
sg. pI.
nom. qui quae quod qui quae quae
gen. cuius quorum quarum quOrum
dat. cui quibus
ak. quem quam quod quOs quas quae
abl.
,
qua quO quwusquO
l i r
Pamatujte si:quocum? s ktery-m? ,is, qui ten, kdo
, (kterf) 

quiicum? s kterou? ea, quae ta, kdo 

(ktera) 

quibUBCum? s kterymi? id, qood
, (n. sg.) t '
ea, quae
o
'
co
(n. pI.)
II. Vztazne zajtp.eno (prOnOmen reliitivum):
qui, quae, qood ktery, -a, -e, sklonuje se stejne jako tazaci zajmeno
adjektivni qui, quae, qood.
U vztazneho zajmena se klade predloika cum (8 abl.) obycejne
zaablativ (quOcum, quiicum, atd.), mtize vsak stat i pred mm
(cum quO atd.).
m. Neuroita zajmena (prOnfYmina indefinita)
Nejeasteji se vyskytuji tato:
aliquis (aliqui), aliquid nekdo,necQ
aliqui (aliquis), aliqua, aliqood nektery, nejaky
Sklonuje se jen druhli, cast, tj. -qui(-quis): alicuiUB, aUcui
atd.
IV. Zajmenna adjektiva (adiectiva prOnOminiilia)
Podobne jako zajmen~ maji i lat. zajmenmi adjektiva
v gen. sg. koncovku -iUB} x h t·v. 'd
· pro vtlec ny n ro v.d t koncovku,-~. "­va. sg.
V ostatnich pa.dech se skloiiuji jako adjektiva 1. a 2. deklinace.
Viz skloiiovani unUB, una, unum na str. 88.
Nejcastej{ se vyskytuji takto:
alter, a, urn druhy gen. alteriu8 dat. alteri
nullUB, a, urn zadny gen.'nulliu8 dat. nulli
801UB, a, um· sam, jediny gen. soliUB dat. soli
130
'.
./.'-,)
"
K latinskym,zajmennYm adjektivtim rovnez patff:
nemo nikdo (z ne-hema :...- homo ani clovek)
nihil nic (z. ne-kilum = fi~um ani nit).
nom. nema nihil
gen. nullius nUlliUB rei
dat. nemini nulli rei
ak. neminem ,nihil
abl. nullo nulla re
_ C V I C E N i _
a) Ur(!ete pady:
cuius poetae? cui poetae1 quo carmine? soli homini, soli homines,
solo homine, nullo amore, nulli amori, niilli amores!
b) Utvofte 1. os. sg. ve dech dosud vam znamych ~ch a zptisobech
od sloves: nocere, iungere, vivere, detelTere, esse!
c) Dejte do singularu v~ty (!. 2,'61 Do pluralu v~ty (!. 4. 7 1
d) Dejte do indo imperfekta a futura I. v~ty (!. 2, 3, 4, 8!
e) Vysv~tlete puvod a vjmam ~chto cizich slov:
bonifikace, docent, nomeklatura, poetika, poeticky, vivat!
DE GALLIA
Gallia est omnis divis~ in partes tree, quarum iinam incolunt
Belgae, aliam Aquitani, tertiam, qui ipsorum lingua Celtae, nostra
Galli appellantur. IIi omnes lingua, institutis, legibus inter se
differunt. Gallo§ ab Aquitanis Garumna fiumen, aBelgis Matrona et
Sequan:a dividit: Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea
,quod it cultu atque hiimanitate provinciae longissime absunt,
proxitilique sunt Germani~ qui trans Rhenum incolunt, quibuscum
continenter bellum gerunt.
(Caesar. Commentarii de bello GallieD I, 1)
131
GaJlia, ae, f. Galie; tizemi mezi Rynem a Pyrenejemi, zhruba "dnesni Francie
a Belgia - Gallia omnis cela Galie, Galie jako celek - divisus. a, urn rozdeleny
- incolo, is, ere obyvat Belgae, arum, m. Bolgove; ohyvate16
severni ctl.sti Galie - alius, alia, aliud (gen. alterius, dat. alii) druhy, jiny
,~~, m. Akyitanove; keltskj (galsky) kmen sidliei.v Akvitanii,
v krarjine lezie! v jihozapadni Galii - ipse, ipsa, ipsurn (gen. ipsius, dat. ipsi
atq.) sam ~ ipsorurn linguA (jazykem jieh samyeh =) vlastnim jazykem _
CeItae, arum, r:t;l. Keltove - nostri, tj. lingua - Galli, orurn, m. Galove _
appello, is, ire nazyvat - institfiturn, i, n. zrizeni, zvyk _ int,er se differunt
(od differo) navzajem liIe liBi - Garurnna, ae, m. Garmnna; reka v jibozapadni
GaIii (nynejBi Garonne) -lIfimen, inis, n. reka - Matrona, ae, f. Matrona;
pNtok 8ekvany (nynejSi Marna) -Siiquana, se, m. Sekvana (nynejSf Seina)divido,
is, ere rozdelovat propterei quod protoZe - (lultus; Us, m.zpUsob
zivota hiiminitis, atis, f. lidskost, vzdelanost; cultus atque 'hfiminitas
(hendiadys) jemna vzdeIanost - provincia, ae, f. provincie longissime
ahaunt jsou nejvice vzdaleni - proximus, a, urn (s dat.) nejblizsi; soused _
Gerrnini, orum,' m. Germani; nazev· kmenu sidlicich na uzemi severne od
Dunajo a vychodne od RYua az po Severnfmore - trins (prod!. s ak.) za,
pres - Rhenus" i, m. RYu - continens, entis neprotrzity, ustavicny
Rimska spona
132
j. '
t
Indikativ pcrfckta aktiva
I,
1. Lauda.vi te, quod industrius eras. 2. Saepe vos monuimus,·
ut magistris pareretis, sed vos non paruistis. 3. Quod non tacuiati,
multis displicuisti. 4. Romani cum hostibus confiixerunt et celeri
impetu eos pepu~erunt. 5. Caesar victoriam suam his verbis senatui
Romano nuntiavit: Veni, vidi, vicil
, 6. Parentibus magistdsque nostris semper grati fuimus.· 7.
Nonnulla maria populis antiquis ignota fuerunt. 8. Homines hominibus
multuin et prOfuerunt et obfuerunt. 9. F(}lix, qut potuit
rerum cogn6scere causas. 10. Multis civitatibus discordia plus
obfuit quam gravissima bella. .
causa, ae,f. pficina discordia, ae, f. nesvornost
civitas, lUis, f. oboe. stat displiceo, 138, ere, displicui nelibit se
cognOsco, is, ere, cOgnovi poznavat gravis, e tezky
confligo, is, ere, conflixi srazit se ignotus, a, ttm neznamy
(v boji) impetus, '128, m. utok
~"
133
l'!
""