ĆWICZENIA
E>Proszę odpowiedzieć na pytania dotyczące tekstu.
1. DlaczegoJola czyta tak dużo wieczorami?
2. Co Darek chciałby robić wieczorem?
3. Czyjola i Darek mają kota, czy papugę?
4. Czy Darek przeszkadzaJoli?
5. Dlaczego Darek nie chce iść sam spać?
6. Czy Darek pali papierosy?
7. Czyjola sprząta i gotuje?
8. Czyjola lubi pić herbatę?
9. Czyjola i Darek są zdenerwowani?
10. Co Darek proponuje Joli?
&
Proszę utworzyć formy trybu rozkazującego.
WZÓR: (ty) Jedź (jechać) ze mną!
1. (wy) (kupić) dla mnie litr mleka!
2. (ty) (zacząć) wreszcie myśleć!
3. (ty) (zapłacić) chociaż za siebie!
4. (ty) (mówić) do mnie jeszcze!
5. (wy) (zaprosić) nas kiedyś do siebie!
6. (wy) (spędzić) z nami ten wieczór!
7. (ty) (dać) mijeszczejedną szansę!
8. (wy) (przestać) sami siebie oszukiwać!
E>
Proszę przekształcić zdania według wzoru.
WZÓR: On dużo czyta. Ty też dużo czytaj]
1. Ona mówi mi same komplementy. Ty też..
2. Oni budują nowy dom. My też
3.Ja szanujęjego poglądy. Ty też
4. My ignorujemy dyletantów. Wy też
5. Ona często się modli. Ty też
6. Oni nie boją się konfrontacji. My też się nie
61
7. Adam pytał mnie o wszystko. Ty też
8.Już się nad tym zastanowiłem. Ty też
9. My zgadzamy się na wszystko. Ty też
10. Dzisiaj gramy w szachy. Ty też
|>
Proszę utworzyć zdania według wzoru.
WZÓR: Czy Adam majechać? - Niechjedzie!
1. Oni nie chcą iść do dentysty.
2. Czy Anna ma kupić bilet dla ciebie?
3. Czy oni mogąjeść tak późno?
4. Czy Adam może wejść?
5. One chcą spać
6. Czy również on może próbować?
7. Czy wszyscy muszą tego słuchać?
8. Oni nie chcą na to patrzeć
9. Rodzice chcą odpocząć
10. Adam chyba umiera z miłości do Anny.
&Proszę utworzyć zdania według wzoru.
WZÓR: Czytaj ten list! - (pan) Niech pan czyta ten list!
1. Daj mi spokój! (pan)
2. Zostań ze mną! (pani)
3. Wróćjutro! (pan)
4. Siadaj tutaj! (państwo)
5. Zjedz coś! (panie)
6. Czekajjeszcze! (panowie)
7. Zacznij sam! (pan)
8. Kończ wreszcie! (pani)
9. Myślcie o nas! (państwo)
10. Wstydź się! (pani)
&Proszę samodzielnie utworzyć zdania według wzoru.
WZÓR: Adamie, jesteś zmęczony? - To idź spać!
1. Czy masz za dwa dni egzamin?
62
2. Czyjesteście państwo głodni? !
3. Czy wiesz Marku, że palenie papierosówjest szkodliwe dla zdrowia?
t
4. Widzisz, Ewo, że potrzebuję twojej pomocy.
l
5. Już dawno powinieneś zrezygnować z tej brody.
!
6. Jestjuż prawie południe, a ty ciągle leżysz w łóżku.
i
7. Ta sukienka nie nadaje się na dzisiejszy wieczór.
!
8. Grałeś całe przedpołudnie w piłkę. Jesteś brudny i spocony.
t
9. Wiesz, że znowu czekałem na ciebie prawie godzinę?
i
10. Myślę, moja droga, że bylibyśmy świetnym małżeństwem
!
E>
Proszę uzupełnić zdania według wzoru.
WZÓR: Jeślijesteś śpiący, to śpij!
1 .Jeślijesteś za gruba, to !
2.Jeśli macie pytania, to !
3.Jeśli masz pragnienie, to !
4.Jeśli nie masz pieniędzy, to !
5.Jeśli macie coś do powiedzenia, to !
6.Jeśli lubisz taką muzykę, to !
7. Jeśli musisz iść, to !
8.Jeśli masz numerjej telefonu, to !
9.Jeśli nikt nie słyszy tego, co mówisz, to !
10.Jeśli lubisz milczeć, to !
&Wyrazy w nawiasach proszę podać w odpowiednich formach trybu
rozkazującego.
WZÓR: (pisać) - pisz!
1. (ty) -Jolu nie (czytasz) już tych książek!
2. (ty) - (dajesz) mi spokój! Przecież muszę.
63
3. (my) -Wcale nie. Lepiej (chodzimy) gdzieś! (zrobimy) coś sympatycznego!
(poddajemy) się nastrojowi chwili!
4. (ty) -Jakiemu nastrojowi? Zwariowałeś? (włączysz) sobie telewizor!
5. (my) - Proszę Cię! (mamy) wreszcie trochę czasu dla siebie!
6. (ty) - (prosisz) sobie ile chcesz! Ja teraz się uczę. Więc nie (marnujesz)
mojego zapału! A najlepiej (zaparzysz) kawę!
7. (ty) -Taak! (zaparzasz) kawę! (idziesz) po zakupy! (sprzątasz)
mieszkanie! (ugotujesz) coś na obiad! Tylko to od ciebie
słyszę, odkąd zaczęłaś studiować.
8. (ty) - Nie (przesadzasz) Adamie! I (zajmujesz) się czymś ciekawym!
9. (ty) - Proszę, nie (mówisz) do mniejak do małego dziecka!
10. (ty) - A ja proszę - nie (palisz) tutaj! Inie (podnosisz) na mnie
głosu!
11. (ty) - Przepraszam! Nie (złościsz) się!Jestem trochę rozdrażniony.
12. (ty) - Może (weźmiesz) psa i (idziesz) na spacer! - Psa? Ja sam
czuję się jak pies!
13. (ty) - (przestajesz)! (robisz) sobie co chcesz, ale mi nie (przeszkadzasz)
! - Alejestjuż prawie noc.
14.(ona) - Niech (jest)!
15. (my) - (położymy) się!
16. (ty) - (kładziesz) się sam! - Sam? O nie! Mam żonę.
17. (ty) - (boisz) się Boga Adamie! (powiedziałeś), o co ci chodzi!
18. (ty) - (domyślisz) się!
19.(ty) - (poczekasz) chwilę!Już kończę.-Czy mogę włączyć muzykę?
20. (ty) - (zrobisz) to!
21. (my) - Nie, lepiej (zrobimy) to razem!
E>Proszę wyjaśnić znaczenie poniższych zwrotów i określeń.
1. Poddać się nastrojowi chwili.
2. Mówić do kogośjak do małego dziecka.
3. Podnosić na kogoś głos.
4. Czuć sięjak (zbity) pies.
5. Marnować zapał.
6. Bać się Boga.
7. Umierać z miłości do kogoś.
64
Tryb rozkazujący
* tworzenie
- tworzy się od tematu czasowników niedokonanych i dokonanych
- nie ma formy 1. osoby liczby pojedynczej
- formę 2. osoby liczby pojedynczej czasowników I i II koniugacji tworzymy
od tematu 3. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego (pisz-e,
mów-i, usłysz-y)
- formę 1. i 2. osoby liczby mnogiej czasowników I i II koniugacji tworzymy
jak wyżej, dodając odpowiednio końcówki -my, -cie (pisz-my, mów-cie)
- formę 2. osoby liczby pojedynczej czasowników III i IV koniugacji tworzymy
od tematu 3. osoby liczby mnogiej czasu teraźniejszego (graj-ą,
śpiewaj-ą)
- formę 1. i 2. osoby liczby mnogiej czasowników III i IV koniugacji
tworzymyjak wyżej, dodając odpowiednio końcówki -my, -cie (grajmy,
zrozumiej-cie)
- w 1. i 2. osobie liczby mnogiej oraz 2. osobie liczby pojedynczej występuje
prosta forma trybu rozkazującego
- w 3. osobie obu liczb występują formy opisowe złożone z partykuły
niech i form trybu oznajmującego czasu teraźniejszego (niech pisze,
niech grają)
* odmiana
koniugacja I i II
liczba pojedyncza liczba mnoga
- piszmy mówmy
pisz mów piszcie mówcie
niech pisze niech mówi niech piszą niech mówią
koniugacja III i IV
liczba pojedyncza liczba mnoga
- śpiewajmy zrozumiejmy
śpiewaj zrozum śpiewajcie zrozumiejcie
niech śpiewa niech zrozumie niech śpiewają niech zrozumieją
65