Praktyczny kurs
fonetyki i ortografii
Alfabet polski
Głoski dźwięczne i bezdźwięczne
– wymowa i zasady pisania
Czy to pamiętasz?
GŁOSKA LITERA
słyszę ją piszę ją (i widzę)
to znak dźwiękowy (słyszany) to znaj graficzny (pisany)
przykład:
A (a)
B (by)
C (cy)
G (gy)
J
Ł (ły)
W (wy)
V (vy)
Y
Z (zy)
przykład:
A (a)
B (be)
C (ce)
G (gie)
J (jot)
Ł (eł)
W (wu)
V (fau/fał)
Y (igrek)
Z (zet)
POLSKI ALFABET
składa się z 32 liter (+ znaki diakrytyczne)
Jak czytać polski alfabet?
https://www.youtube.com/watch?v=wKa1XH09Bzo&ab_channel=PrologLanguageSc
hool
ĆWICZENIE:
Proszę przeliterować.
wiosna
[wu-i-o-es-en-a]
wakacje
[wu-a-ka-a-ce-jot-e]
waga
[wu-a-gie-a]
ławka
[eł-a-wu-ka-a]
brzeg
[be-er-zet-e-gie]
mydło
[em-igrek-de-eł-o]
jajko
[jot-a-jot-ka-o]
mówią
[em-u-wu-i-ou]
ALFABET PISANY
UWAGA!
ł/Łto nie to samo, co t/T!!!
Łódź, ławka, łódka Toruń, tata, tekst
Ile głosek? Ile liter?
Uwaga!
Liczba liter nie zawsze jest taka sama jak liczba głosek
• SZKOŁA > 6 liter, 5 głosek
• CHŁOPAK > 7 liter, 6 głosek
• DZIADEK > 7 liter, 5 głosek
• ZIMA > 4 litery, 3 głoski
• CHRZĄSZCZ > 9 liter, 5 głosek
Jeśli nie jesteś pewien tego, ile jest głosek, podziel wyraz na sylaby:
• DZI -A - D - E- K - 5 głosek, 2 sylaby (dzia-dek)
Głoski dźwięczne i bezdźwięczne
Uwaga!
Dźwięczność i bezdźwięczność
zmienia znaczenie!
• KOZAVS. KOSA
• DOMVS. TOM
• GÓRAVS. KURA
• ŻYJEVS. SZYJE
• BIECVS. PIEC
• DATAVS. TATA
• BUŁKAVS. PÓŁKA
• DZIEŃVS. CIEŃ
Jak to przeczytać?
• UNIWERSYTET
• DYSKUSJA
• WIATR
• ŁÓDŹ
• PCHŁA
• ŁZA
• WYGLĄD
• SZCZĘŚCIE
• STUDIUJĘ
• PRZYJACIEL
• ŹDŹBŁO
• CHRZĄSZCZ
Ćwiczymy wymowę „ł”!
Proszę przeczytać:
WEEKEND
https://www.youtube.com/watch?v=m3Pi6YOljFM&ab_channel=Howtopronounceinenglish
HOLLYWOOD
WALL
WELLNESS
WINTER (… is coming)
TWITTER
https://www.youtube.com/watch?v=YyUG9ic_GPM&ab_channel=SpeechBook
Więcej przykładów znajdziesz tutaj: https://www.e-angielski.com/popularne-slowa/w
Proszę przeczytać:
• SKONCENTROWAĆ SIĘ, SKUPIĆ SIĘ, SPAĆ, SFOTOGRAFOWAĆ, SPÓŹNIĆ SIĘ,
SPRZĄTAĆ, SFILMOWAĆ, SPADAĆ, SPOWOLNIĆ, SPRZEDAĆ, SKSEROWAĆ
• SPOSÓB, SPÓŹNIENIE, SKUPIENIE, SPANIE, SPRZEDAŻ, SKOMPLIKOWANY,
SFOTOGRAFOWANY, SFILMOWANY, SKSEROWANY
Spółgłoski miękkie
W języku polskim spółgłoski
miękkie zapisujemy na dwa
sposoby:
Za pomocą znaku
diakrytycznego (kreska nad
spółgłoską), np. koń, ćma,
świt, wiedźmin, źle
Za pomocą litery „i”, np.
ciocia, dziadek, siano,
ziemia, niebo
ZADANIE
Czy słyszysz różnicę
(wymowa)?
ZIEMIAVS. ZIMA
DZIEŃVS. DZIŚ
NIEBOVS. NISKO
SIEBIEVS. SIWY
CIEMNOVS. CISZA
Różnica w pisowni. Najważniejsza zasada!
Ć, Ś, Ź, Ń, DŹ zapisujemy:
•przed spółgłoskami, np.
ćma, świeczka, źle, słoń,
dźwięk
•na końcu wyrazu, np. biegać
(bezokolicznik –ć)
•CI, SI, ZI, NI, DZI zapisujemy:
•przed samogłoskami, np.
cieszę się, ziemia, niebieski,
dzień
•na końcu wyrazu, np. kiedy
odmieniamy czasownik – [on]
chodzi, widzi
UWAGA!
Fonetyka ma znaczenie!
CI, SI, ZI, DZI, NI pojawia się w pisowni także przed samogłoską –
dzieje się tak wtedy, kiedy „i” tworzy sylabę (zapisuję „i”, ponieważ
wyraźnie je słychać), np.
• CICHY = CI – CHY (2 sylaby)
• SIWY = SI – WY (2 sylaby)
• ZIMNY = ZI – MNY (2 sylaby)
• DZIWNY = DZI –WNY (2 sylaby)
• NISKI = NI – SKI (2 sylaby)
Czy wiesz, jakie wyrazy kryją się pod
obrazkami?
ŚLIMAK
ĆMA
DZIK
ZIEMNIAK
KOŃ (TROJAŃSKI) CIASTKA
ĆWICZENIA I POMOCNE STRONY,
PODRĘCZNIKI
• wymowa Ł
https://www.youtube.com/watch?v=OUy5ltqRswc
• SI / Ś
https://www.youtube.com/watch?v=VtV4MRFWazY&ab_channel=PozdrowieniazPolski
• Ogólne informacje
http://polfon.upol.cz/index.php?page=home
https://mojawlasna.fandom.com/pl/wiki/Fonetyka_j%C4%99zyka_polskiego
E. Zarych, Ortografia polska w ćwiczeniach dla obcokrajowców, Kraków 2016.
E. Lipińska, Nie ma róży bez kolców. Ćwiczenia ortograficzne dla cudzoziemców (B1, B2),
Kraków 2014.