PISOWNIA Ą, ON, OM, Ę, EN, EM
Praktyczny kurs ortografii i fonetyki
Ą, Ę PISZEMY:
• w wyrazach rodzimych (lub za takie
uważanych), np. często, więc, wąsy, ręka,
➢ą pisze się w wyrazach rodzimych, gdy
wymienia się na ę:
np. błąd – błędy; mąż – mężny; rączka – ręka
PISOWNIA
ZGODNA Z
WYMOWĄ
• ą, ę piszemy zgodnie z wymową przed spółgłoskami: f, w,
s, z, ś, ź, sz, ż, ch, np. wąsy, gęś, wąż, ciężki, język, węch
• ę pisze się zgodnie z wymową:
➢w 3. os. l. mn.: powtarzają, tańczą, chcą, idą
➢w narzędniku rzeczowników l. poj. rodz. ż. i zakończonych
na -a: literaturą, kobietą
➢w bierniku i narzędniku przymiotników l. poj. rodz. ż.:
ciekawą, polską, zimną
➢w bierniku i narzędniku zaimków l. poj. rodz. ż.: moją,
naszą, waszą
PISOWNIA
NIEZGODNA
Z WYMOWĄ
• ą, ę niezgodnie z wymową piszemy przed spółgłoskami:
➢ p, b (słychać om, em): ząb, gołąb, bęben, głęboki
➢ t, d, c, dz, cz (słychać on, en): wątroba, kąt, błąd, sądzę
➢ ć, dź (słychać oń, eń): zamknąć, wziąć, będzie, pięć
➢ k, g (słychać on, en tylnojęzykowe): mąka, pociąg, ręka, Węgry
• ą pisze się niezgodnie z wymową (słychać o):
➢ w końcówkach czasowników na -ąć: zamknąć, zdjąć, płynąć, wziąć
➢ w formach czasu przeszłego tych czasowników: wziąłem, zapiąłeś,
minął, połknął
• ę pisze się (wymawia się e):
➢ w 1. osobie l. poj. czasowników koniugacji -ę, -esz i -ę -isz/-ysz: piszę,
piję, palę, mówię, tłumaczę, słyszę
➢ w niektórych formach czasu przeszłego czasowników na -ąć: wzięłam,
płynęliśmy,
➢ w mianowniku i bierniku l. poj. niektórych rzeczowników rodz. n.:
zwierzę, imię, ramię
➢ w bierniku l. poj. rzeczowników rodz. ż. i m. na -a: książkę, córkę,
kolegę
PISOWNIA
ON, OM, EN, EM
• on, om, en, em pisze się w wyrazach
obcego pochodzenia, np.
• on: konduktor, anons, kontrola,
kontrast;
• om: pompa, komplikować, plomba;
• en: recenzja, talent, dentysta, cenzura;
• em: temperatura, temperament.
UWAGA!
• em pisze się:
➢w 1. os. l. poj. czasowników typu
umieć, wiedzieć, rozumieć: umiem,
wiem, rozumiem
• em pisze się:
➢w celowniku l. mn. rzeczowników:
książkom, matkom, chłopcom, kotom,
zeszytom, dzieciom
• en, on pisze się:
➢przed przyrostkami (sufiksami) -ka, -ko:
okienko, słonko
PISOWNIA
ZGODNA
Z
WYMOWĄ
• om, em zgodnie z wymową pisze się przed
spółgłoskami:
• p, b: bomba, pompa, stempel;
• t, d, c: kontynent, akcent, blondyn, koncert
PISOWNIA
NIEZGODNA
Z WYMOWĄ
• on, om, en, em niezgodnie z wymową (słychać ą, ę)
pisze się przed:
• f, w, s, z, sz, ch: komfort, konstytucja, benzyna, sens
UWAGA!
• tępy – tempo
• skąpy – pompa
• więc – inteligencja
• kąt – konto
ĆWICZENIA
• https://wordwall.net/resource/7153597/polski/pisownia-%c4%85-%c4%99-w-
zako%c5%84czeniu
• https://wordwall.net/resource/1793128/polski/pisownia-wyraz%c3%b3w-z-
%c4%85-%c4%99-om-en
• https://learningapps.org/1734718
• Test końcowy:
• https://docs.google.com/document/d/1FJ427rVu0lw5bUE5ZfrMKhz9pUrCJWa
WKUHH2hyTR8w/edit