2. Džwi$czna czy bezdžwi^czna?
Wjezyku po|skim wystepuje zjawisko upodabniania sie sa.siaduja.cych ze soba. giosek. Ježeli spótgtoska í (z wyj^tkiem m, n, ň, r, i,     które zawsze zachowujq džwiecznošc) sa_siaduje z innq spótgtoska., í niejednokrotnie zmienia si? jej wymowa pod wzgledem džwiecznošci. I    . Spófgtoski džwieczne wymawiamy bezdžwiecznie: I      - na koňcu wyrazu, np. chleb [chlep];
- oraz wewnqtrz wyrazu przed spótgloskami bezdžwiecznymi, np. torebka [torepka]. i   . Spóigioski bezdžwie czne wymawiamy džwiecznie przed spótgtoskq džwiecznq (udžwiecznienie wsteczne), np. prosba [prožba].
We wszystkich tych przypadkach pisownia jest inna niž wymowa!
Uwaga! Jedynie w Wielkopolsce w potaczeniach typu kw, tw, sw, čw, šw, czw wystepuje džwieczna wymowa spólgtoski w, w pozostalej czešci Polski wymawiamy w bezdžwiecznie jako [f].
Džwiecznošc gloski slychač wyražnie, kiedy znajduje siq przed samogloskaj  sS'§1 Aby uniknac bl^du w wyrazach, w ktorých nie jest sie pewnym džwiecznošci spóigioski, naležy sprawdzič, jaka gloska znajduje sie^ w tym miejscu w wyrazach pokrew nych lub innych formách tego wyrazu przed samogloska, np. chleb [chlep], ale wyražnie stychač b: chleba, chleby, chlebowy; obraz [obras], ale wyražnie slychač z: obrazu, obrazy.
Prosze uzasadnič, podajac wyrazy pokrewne lub inne formy tego wyrazu, dlaczego w pisowni ponižszych wyrazów znajduje sie spótgtoska džwieczna, choda        ymy jč) bezdžwiecznie.
1. glówka-.....................................
2. walizka -.................................................
3. paw-.......................................................
4. íyžka -.....................................................
5. sad -........................................................
6. brzózka -................................................
7. ksiažka -.................................................
8. blůzka - ..................................................
9. iawka -....................................................
10. szybka -..................................................
11. kawka -...................................................
12. babka - ...................................................
13. wiežcie -.................................................
14. grubszy - ...
15. akwarium -okrzywa -
YÍTKO
wi na!I
Prosze wysfuchac nagrania i wpisac w podaných wyrazach odpowiednia. spóíg*0sk bezdžwieczna. Nálezy spróbowač za pomoca. zásad (tam, gdziejest to možliWe) Wyjašn7c?    *lub
1. b/p
ie_á_ goia_
síu_
Ara_
bao_a_
za_
ry_ka
ža_ka
dró_
slu_
sru_ka
sposó_
skar_
tu_ tru
ka
6. ž/s
pro_ba
gaia-
trza_č
ugry-!
no_!
sia_č
_ródlo
wie_č
bii_niak
mi_
je_dzič
_džblo
jeste_my
K1Q
2. d/t
chló_
ogró-
sío_ki
bufe_
s a_
sasia_
zeszy_
bró_ka
bu_
ió_ka
mió_
bra_
mlo_szy
Szwe
7.   i, rz/sz
nó_
k_ew
k_tait
baga_
cie_ki
t_ask
dob_e
t_ysta
d_ewo
m^_
ko_
go_ki
p_ód
3. w/f	4- g/k
ró_	pró_
tra__ka	sni e
t_ardy	
ch_ast	Bó._
s_era	džwi^__
cz_órka	pieró_
c_iczenie	szere_
do_cip	ta_že
i_ój	ja_by
sta_	kru_
bar_a	gtó_
bit_a	_rób
s_inks	o_ladač
k_iat	brze_
8. dz/c
pienia_
ksiq._
pala_
wó_
ko
two
ry—
lotni_
re e
szwe__ki
v
9. dž/č
ló_
_wikla
-wig
pamie_
sie_
sie_!
wie_ma
cho_!
cho_
spowie_
nie_wie_
ka
;swóJwybór
5- z/s
mró___
^—kofei^
nazwi
ro-~sypaé
ró—ga ob
obra
-ja
Jka
10- dž/cz
klu_
ma_ka
móž_ek
drož_e
pala_
mie_
klu_y
desz_
przejaž_ka
Prosz? zwrócič uwagf na zestawione ze soba, w pary homofony. Naležy uzasadnič, dlaczego mimo rói pisowni wymawiamy te wyrazy podobnie. W razie wa.tpliwošci prosze, odshichač nagranie.
kot - kod mak - mag siec - siedž! buk - Bóg
mokl - mógl sciek - šcieg wies - wiež! mlóč! - mlódž
pas! - paž cho č - chodž! grat - grad jesz - jež
pot - pod smok - smog stuk - stóg spac - spadž
-®Cg -
Homofony to wyrazy, które wymawia >-sie podobnie, ale zapisuje inaczej.
3. z- czy s-?
Problémy w zapisie i wyborze gtoski džwiecznej i bezdžwi^cznej pojawiajq sie tež w pisowni czasowników (i utworzonych od nich innych czešci mowy) z prefiksami z- i s-. . z-piszemy:
- przed samogtosk^, np. zorganizowač, zirytowač, zužyč, zyskač,
- przed spótgtoska. džwieczna_, np. zwalič, zlamač, zhaňbič, zhomogenizowač;
- przed sz, s, š/si, np. zszyč, zsypač, zsiqšč. • 5- piszemy:
- przed spólgtoska_ bezdžwiecznq, np. spiynqč, sfotografowač, schroničsiq.
Prosze^ uzupeinič prefiksy z- lub s- w podaných czasownikach.
1.	j^dziwič SÍ£	9.	_czerstwieč	17.	_biednieč	25.	_urbanizowač
2.	_hierarchizowač	10.	_telefonizowac	18.	_szokowač	26.	_kiócič
3.	_charakteryzowač	11.	_terroryzowac	19.	_szargač	27.	_diagnozowač
4.	_finansowač	12.	grač	20.	_centralizowač	28.	_blednac
5.	_czesač	13.	_chudnac		____kíonic	29.	_piskowač
6.	_kaleczyč	14.	_matowiec		___________filcowač	30.	_biec
7.	_dzialač	15.	_niszczyc		______chlopieč	31.	_krzyžowac
8.	_ignorowač	16.	_siekač		________pierac si£	32.	_kserowač
4. wz- czy WS-, wez- czy wes-1
Podobna zásada rozstrzyga o wyborze prefiksu wz-lws- oraz wez-lwes-:
• wz- i wez- piszemy przed spótgtoskq džwiecznq, np. wzgórze, wezwač,
• ws- i wes- piszemy przed spóigtoskej bezdžwieczna., np. wschodzič, westchnienie.
0
Prosze^ uzupetnič w podaných wyrazach prefiksy:
A.
wz-/ws-
1.
2.
3.
4.
5.
6.
wz gardzié
_lecieč
_ruszyč si£
_pomniec
_pinac si£
mocnic
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
_nowic _bogacič si^ _chodzič _piač si£ _pomóc _rosnač Jtrzesič _bic si£
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
_budzic
Jrzymač
„burzyc
_móc
_niesč
_drygnac si£ Juchač si^
B.
1.
2.
3.
4.
5.
wez-fwes-wftfprzec
_brac
_sač
_tchnac
_wac
Proszq uzupefnič wyrazy wfašciwymi prefiksami z-/s~, wz-/ws- lub wez-/wes-.
genowskiego?
1. Wa^brana rzeka znowu wylala, podtapiajac okoliczne domy.
2. Czy ty naprawde nie potrafisz _trzymač oddechu podczas robienia zdjecia rent
3. Jacek znowu sie wczoraj spóžnil i mama _myta mu glowe-.
4. W lecie czesto jem na obiad _siadle mléko z ziemniakami.
5. Kiedy mama zobaczyia batagan, jaki zrobily blizniaki, _tchneja gteboko.
6. Rycerz _siadl z konia i podszedl do smoczej jamy.
7. Nauczyciele _póř z rodzicami zorganizowali dla dzieci niespodziank? z okazji ich šwiet
8. _suňcie prosze lawki!
9. Mój przyjaciel zawsze mnie _prze w každej sytuacji.
10. Ten lekarz _budzil moje zaufanie od pierwszej chwili.
11. Dlaczego tak _sinialeš? Jest ci zimno?
12. Znasz može kogos, kto móglby _filmowač nasz wystep?
13. Adam nie byl dzisiaj w dobrej formie i szybko _szedl z boiska.
14. Wychowawca _krzyczal ucznia i _wal na rozmow^ jego rodziców.
15. Widzialas, že nasz sasiad
_golii wasy?
5. -ski, -dzki, -ckil
Trudnošci pojawiaja^ sie. tež w pisowni przymiotników koňczaxych sie. na -ski, -dzki, -cki. Warto zapami?tač, že:
- przymiotniki utworzone od rzeczowników najcz?šciej koriczq si? na -ski, np. Norweg > norweski, lekarz> lekárski;
- sufiks -cki piszemy w przymiotnikach u two n      h od rzeczowników, ktorých temat koňczy si? na t, c, c, k, cz, np. literát > literacki, gotyk > got
- sufiks -dzki piszemy w przymiotnik-. dz, dž, dt, n p. Szwed > szwedzki, lu
od rzeczowników, ktorých temat koňczy si? na d,dz,
0
Od podaných rzeczowników prosz? utworzyc przymiotniki i wyjasnič wybór suŕiksów -ski, -dzki, -cki. Nale žy zwrócič uwag? na obocznosci samogtoskowe oraz spóigtoskowe i je wypisač.
1. sasiad- fAS^é^^S^:fU.éim?^t..
2. szewc -.........................................
3. kretyn - .......................................
4. dekarz - .......................................
5. producent -.................................
6. obywatel- ...................................
7. gotyk - .........................................
8. gród -...........................................
9. inteligent - ...........................
10. redaktor -....................................
11. asystent -.......................
12. posel -..........
13. chlop -........
14. tkacz -.........
15. prostak -.....
16. chuligán
17. jubiler - ......
18. pan - ...........
19. general -.....
20. Atlantyk - ...
21. inwalida
22. Slowianin -
10
Od podaných nazw kontynentów (A), krajów i regionów (B) oraz miast (C) prosz«? utworzyč nazwy ich mieszkaňców (w rodzaju m?skim) oraz przymiotniki. Naležy zwrócič uwag? na zakoňczenie tematu oraa wybór sufiksu -ski, -dzki, -c/c/.
f
Nazwy mieszkaňców Francúz/'Francúzka, Kirgtz/Kirgizka piszemy pxztzz, a przymiotniki francuski/francuska, kirgiski/kirgiska przez s, a wiec: mila Francúzka, ale: francuska bagietka.
Nazwy mieszkaňców kontynentów, regionów i krajów piszemy wielk^ litery. Nazwy mieszkaňców miast piszemy maia^ litery.
KONTYNENT	MIESZKANIEC	PRZYMIOTNIK
Europa	Burat>eiczx/k	
Azja	L   J /	r j
Afryka		
Australia		
Ameryka		
B.		
KRAJ, REGION	MIESZKANIEC	PRZYMIOTNIK
Francja		
Anglia		
Norwegia		
Szwecja		
Chiny		
W^g ry		
Wtochy		
Serbia		
Turcja		
totwa		
Bawaria		
Toskania		
Prowansja		
MIASTO	MIESZKANIEC	PRZYMIOTNIK
Rzym		
Berlin		
Warszawa		
Hamburg		
Praga		
Kraków		
Erfurt		
Moskwa		
Katowice		
Lwów		
tódž		
Wenecja		
J — Nowy S^cz		
Paryž