Zadanie: Proszę zapoznać się z poniższymi materiałami, a następnie przygotować do dyskusji.
1) Czechofilia - dwa spojrzenia
> Mariusz Szczygieł o Czechach
https://www.youtube.com/watch?v=cZ9gN5-o0N0 [tu wystarczy obejrzeć fragment od 00:00 do
20:30]
> Aleksander Kaczorowski o Czechach
Sikając na Czechy, czyli krótka rozmowa o narodzie, który powstał z karpi [rozmowa Piotra
Ibrahima Kalwasa z Aleksandrem Kaczorowskim - fragment]
P.I.K.: Reżyser Petr Zelenka powiedział: „moim zdaniem Polacy to tak naprawdę Czesi plus papież”.
No, jaki grzeczny człowiek! Ale tak chyba nie jest, prawda? Czy stosunek do religii to coś co nas
najbardziej różni? Czesi są w absolutnej czołówce międzynarodówki ateistycznej świata, Szwejk
twierdził, że ludzie powstali z karpi…
A. K.: Z tym ateizmem Czechów to zawracanie głowy. Po prostu większość ludzi nigdy nie miała
kontaktu z jakąkolwiek zinstytucjonalizowaną religią, oczywiście poza nacjonalizmem, który jest ich
narodowym wyznaniem. Czeski nacjonalizm to jest coś nieprawdopodobnego. Może pan być faszystą
albo komunistą, liberałem czy chadekiem, ale jeśli jest pan Czechem, to wolno panu wszystko.
Rozumie pan? Dlatego Czesi są najbardziej tolerancyjni wobec związków homoseksualnych, a
jednocześnie najbardziej ksenofobiczni i najbardziej w Europie nienawidzą islamu. Bo szariat jest
całkowitym zaprzeczeniem pomysłu na życie tej zbiorowości, dlatego budzi taki strach [...].
P.I.K.: [...] „Pora już włączyć prąd, ostrzyć słuch, przemyć wzrok, czekać na czeski film” – śpiewała
Małgorzata Ostrowska z Lombardem. W komunie tak śpiewała. Co tam czeska muzyka, uwielbiamy
czeskie filmy! Te zrobione w komunie dawały nam, no, właśnie, czy aby czeskie kino to nie był to
powiew wolności? Jak oglądamy czeskie filmy i czeskie na nich życie, to czy przypadkiem skrycie nie
zazdrościmy Czechom luzu, beztroski, humoru, dystansu do świata i siebie samych, tej wesołej
hospody z piwem i knedlami?
A. K.: Czesi od lat nie robią dobrych filmów, wyjątki policzymy na palach jednej ręki. Czeskie kino po
1989 roku nie umywa się do polskiego. Za komuny mieli swoje atuty, przede wszystkim znakomity
system produkcyjny. Zaraz po wojnie znacjonalizowali świetnie wyposażone studia filmowe i po
śmierci Stalina wpuścili tam absolwentów szkoły filmowej, gdzie np. literaturę wykładał Milan
Kundera, to mówi samo za siebie. Ci piekielnie zdolni, ambitni młodzi ludzie najpierw robili filmy pod
festiwale we Francji, Włoszech, Niemczech i je wygrywali. A po inwazji sowieckiej w 1968 roku albo
emigrowali, jak Forman, albo poszli w rozrywkę, w komedię, jak Menzel. I byli w tym świetni.
P.I.K.: Czech śmieje się z innych rzeczy niż Polak?
A. K.: Polskie poczucie humoru jest albo knajacko-wieśniackie, jak w pańskim „Świecie według
Kiepskich”…
P.I.K.: Boszsz, panie Aleksandrze, litości…
A. K.: …albo elitarne, jak w „Kabarecie Starszych Panów”, nie ma nic pomiędzy. Bo takie jest polskie
społeczeństwo. Miota się między skrajnościami. Natomiast w Czechach to jest lepiej poukładane, niby
plebejskie, ale inteligentne. Czyli to jest tak naprawdę kultura mieszczańska, zresztą ze sporą
domieszką szmoncesu.
P.I.K.: [...] To wszystko jacyś wariaci są ci Czesi! Ludzie porodzeni z karpi! I do tego mówią takim
idiotycznym językiem. Całe dzieciństwo byłem święcie przekonany, że po czesku gołąb to „dachowy
obsraniec”. Dopiero, kiedy wpadł mi kiedyś, w siódmej czy ósmej klasie, słownik polsko-czeski, ze
zdumieniem wyczytałem, że gołąb po czesku to wcale nieśmieszny „holub”.
A. K.: Ja myślałem, że gołąb to „dachowy zasraniec”.
P.I.K.: Czesi leją na cały świat, a nawet na Polskę. Czy Czesi tak samo nabijają się z języka
polskiego?
A. K.: Tak, albo bardziej. Jesteśmy dla nich narodem sepleniących wieśniaków, wąsatych Januszów.
Wie pan, jak jest po polsku sekretarka według Czechów?
P.I.K.: Nie?
A. K.: Dotykowa asystentka.
P.I.K.: No, właśnie, jak Czesi nas widzą? Najpierw może na wesoło: z czego się nabijają przy piwie
gadając o Polsce i Polakach?
A. K.: Nie mam pojęcia. Moim zdaniem oni nie gadają o Polsce, nic ich to nie obchodzi. Musi pan
zrozumieć, to jest sprawa kluczowa, że Czesi są potwornie wsobnym narodem, świat ich wali, a co
dopiero Polska.
P.I.K.: Jak to? Leją na siebie samych i na cały świat, a nawet na Polskę! A na poważnie, czego u nas
nie lubią?
A. K.: Poczucia wyższości i braku kultury, bo z tym najczęściej mają do czynienia.
P.I.K.: Pamiętają bardziej polskie czołgi na czeskiej ziemi w 1968, czy zajęcie Zaolzia w 1938? Czy
może w ogóle już machnęli na to ręką? Wspomniany powyżej Petr Zelenka powiedział, że „W
Czechach, jeśli ktoś nie wie, co było w 1968 roku, to żaden wstyd. Wszystko wolno, u nas nie ma
żadnego tabu”. My od zarania nurzamy się sadomasochistycznie w przeszłości, a Czesi?
A. K.: Czesi nie mają do nas pretensji o historię. W 1968 roku spełniliśmy nasz internacjonalistyczny
obowiązek, oni zrobiliby to samo na naszym miejscu. A Zaolzie z ich perspektywy to szczegół. Zresztą
nie spodziewali się po nas niczego lepszego. Z tym brakiem tabu też był nie przesadzał. Jest ich bez
liku. Niech pan spróbuje powiedzieć Czechom w knajpie, że powinni przyjmować uchodźców albo
muzułmanów.
cały wywiad [dla zainteresowanych] dostępny tu: https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/sikajac-
na-czechy-czyli-krotka-rozmowa-o-narodzie-ktory-powstal-z-karpi/5ek6tzy
Aleksander Kaczorowski o Czechach [po czesku]
https://www.youtube.com/watch?v=0CxtM9xn2Z8&ab_channel=wydawnictwoCZARNEwydawnictw
oCZARNE
2) Stereotypy narodowe [Czesi, Polacy, Słowacy]
Polacy - stereotypy (kontekst historyczny)
https://www.youtube.com/watch?v=i6OgNpGft5I&ab_channel=EasyLanguages
utwór Marii Peszek "Sorry Polsko"
https://www.youtube.com/watch?v=MtDFT34JGN8&ab_channel=KayaxTVKayaxTVOv%C4%9B%C5%
99eno + [tekst] https://www.tekstowo.pl/piosenka,maria_peszek,sorry_polsko.html
Fragment serialu "Kosmo"
https://www.youtube.com/watch?v=ZhSpzRtUYDo&ab_channel=WirtualnaPolskaWirtualnaPolska
Lekko Stronniczy o reklamie T-Mobile
https://www.youtube.com/watch?v=ykHM_ubEErk&ab_channel=LekkoStronniczy
Cieszyn (zamknięcie granic)
https://www.youtube.com/watch?v=yWX9mg862tE&ab_channel=OnetNews
Język słowacki (sonda)
https://www.youtube.com/watch?v=GNqAqCi0t4k&ab_channel=DVTVDVTV
*materiały dodatkowe (nieobowiązkowe) dla zainteresowanych
O różnicach (kulturowych)
https://www.youtube.com/watch?v=VSRz35qsgtU&ab_channel=GrzegorzAmbroszkiewiczGrzegorzA
mbroszkiewicz
https://www.youtube.com/watch?v=iBwbJjAH_kY&ab_channel=WirtualnaPolska
Język polski w amerykańskich serialach
https://www.youtube.com/watch?v=9aC0ED3A2hU
Polandia: Słowaczka o Polsce
https://www.youtube.com/watch?v=RnSQe1nH4yg&t=105s&ab_channel=WirtualnaPolska
Polandia: Czech o Polsce
https://www.youtube.com/watch?v=utvefkPdOMg&t=174s&ab_channel=WirtualnaPolska
Ciekawostki o Polsce [po czesku]
https://www.youtube.com/watch?v=sowm51UoSUU&ab_channel=Radynacestu.cz%E2%80%93z%C3
%A1jezdyprocestovatele
PYTANIA DO DYSKUSJI
1. Czy słyszałeś/słyszałaś o zjawisku "czechofilii"? Czy uważasz, że sympatia Polaków wobec
Czechów (podobnie jak do Słowaków i Włochów) jest oparta na stereotypach? Skąd bierze się
zainteresowanie Czechami w Polsce? Jaki stosunek mają Czesi i Słowacy do Polaków?
2. Jak oceniasz wypowiedzi Mariusza Szczygła i Aleksandra Kaczorowskiego na temat Czechów? Czy
uważasz, że ci publicyści walczą ze stereotypami narodowymi? Czy ich wypowiedzi są podobne?
> pytania pomocnicze:
- Czy uważasz, że obraz zdystansowanych Czechów (którzy "wyssali dystans z mlekiem matki") to
stereotyp? [wypowiedź Mariusza Szczygła - reakcja czeskiego taksówkarza na żart dotyczący
historii]
- Co myślisz o twierdzeniu, że Czesi są zarówno narodem tolerancyjnym, jak i nacjonalistycznym?
[wypowiedź Aleksandra Kaczorowskiego]
- Co sądzisz o porównaniu Czechów do ryb? [wypowiedź Mariusza Szczygła]
3. Czy młodzi Czesi i Słowacy mają (według Ciebie) problemy komunikacyjne (rozumienie języka
sąsiada)?
3) Praca z tekstem
Proszę przeczytać teksty poniżej i odpowiedzieć na pytania:
 Czy coś Cię zdziwiło w tych historiach?
 Jak myślisz, z czego wynikają różnice kulturowe, o których piszą autorki obu blogów?
 Czy możesz wskazać jakieś inne różnice kulturowe (dotyczące Czechów, Słowaków, Polaków), z
którymi spotkałaś się/ spotkałeś się w życiu codziennym?
1) Blog "Czeszka w Polsce" [fragment]
[pisownia oryginalna]
#50 Drugi jadalny grzech
2 lipca 2020
Włoch przewróciłby się w grobie.
Od czego? Od serwowania pizzy w polskich
restauracjach. Nie będziemy teraz
#50 Druhý jídelní hřích
2. července 2020
Ital by se v hrobě obracel.
A z čeho? Ze servírování pizzy v polských
restauracích. Nebudeme teď diskutovat o
dyskutować, że prawdziwa pizza to sztuka i
że w Czechach i Polsce często podaje się
bułkę z leczem. Pyszne? Pyszne. Grzech tutaj
tkwi w czymś innym, zrozumiesz po krótkiej
rozmowie między mną, moim mężem i
matką, która odbyła się w Czechach
Ja: Zamówiłam pizzę na wieczór.
Mąż: Jaki sos wzięłaś?
Ja: Żaden.
Mąż: Dlaczego? Czy jest do tego jakiś sos w
cenie?
Ja: Nie jest.
Mąż: Nie jest w cenie? Więc kup go.
Ja: W Czechach do pizzy nie podaje się sosu.
Mąż: Jak to? Więc po prostu go zamów.
Ja: Nie ma czegoś takiego. Masz pizzę i nie
zepsujesz jej smaku keczupem.
Moja mama: Ja ci ten sos przygotuję…
Dokładnie. Nie rozumiem, dlaczego gdy
wybieram wyrafinowany smak pizzy,
zrównoważoną porcję przypraw, a następnie
polewam ją jednosmakowym keczupem lub
dipem czosnkowym. Jeszcze zrozumiałabym,
gdyby Polacy zanurzyli w nim tylko te suche
krawędzie. Ale większość moich polskich
przyjaciół ukrywa pod sosem całą pizzę.
Wyjątki potwierdzają regułę.
tom, že opravdová pizza je kumšt a že v
Česku i Polsku se podává často spíš buchta s
lečem. Chutná? Chutná. Hřích tady tkví v
něčem jiném, pochopíte z krátkého
rozhovoru mezi mnou, mým mužem a mou
mamkou, který se odehrál v Čechách.
Já: Objednala jsem pizzu na večer.
Manžel: Jakou jsi k tomu vzala omáčku?
Já: Žádnou.
Manžel: Proč? Je k tomu zdarma nějaká
omáčka?
Já: Není.
Manžel: Není zdarma? Tak ji dokup.
Já: V Česku se k pizze žádná omáčka nedává.
Manžel: Jakto? Tak ji zkrátka objednej.
Já: Nic takového neexistuje. Máš pizzu a
nebudeš přebíjet její chuť kečupem.
Moje mamka: Já ti nějakou tu omáčku
připravím…
Přesně tak. Nechápu, proč vybírat
sofistikovanou chuť pizzy, vyváženou porci
koření a potom ji zapatlat unifikovaným
kečupem nebo dipem česnekovým. Ještě
bych to pochopila, kdyby si do toho Poláci
máčeli jen ty suché okraje. Ale většina mých
polských přátel pizzu schová pod omáčkou
celou. Čest výjimkám.
#6 Flaga na fladze
31 grudnia 2015
8 maja to w Czechach święto państwowe. A
w tym roku w ten sam weekend wypadł finał
hokeja. Czesi oczywiście przystroili swoje
samochody flagami. Ci odważniejsi nie
wahali się i wyruszyli na rynek, gdzie odbyła
się publiczna projekcja, uzbrojeni w dużą
flagę na ramionach niczym płaszcz. Ponieważ
przecież „Kdo neskáče, není Čech!” – „Kto
nie skacze, nie jest Czechem!”
„To wspaniałe, jak młodzi ludzie pamiętają
historię,” pisał pewien zachwycony starszy
mężczyzna w dyskusji internetowej,
„popatrzcie tylko, z jaką dumą oni wieszają
flagi na samochodach!”
Było mi smutno. I ten smutek mieszał się z
litością i wstydem.
#6 Vlajka na vlajce
31. prosince 2015
8. května je v Česku státní svátek. A zrovna
ten rok to vyšlo tak, že se ten samý víkend
hrálo finále v hokeji. A Češi samozřejmě
oděli svá auta do vlaječek. Ti odvážnější
neváhali vydat se na náměstí s veřejným
promítáním vyzbrojeni velkou vlajkou coby
pláštěm. Protože přece „Kdo neskáče, není
Čech!”
„To je úžasné, že mladí lidé pamatují na
historii,” psal nadšeně jakýsi postraší muž v
internetové diskuzi, „jen se podívejte, s
jakou hrdostí věsí vlaječky na auta!”
Bylo mi smutno. A ten smutek se mísil s
lítostí a stydem.
„Panie, jakieś święto państwowe jest
Czechom zupełnie obojętne. To wszystko
przecież z powodu hokeja…”
11 listopada to w Polsce święto państwowe.
A Polacy oczywiście wieszają flagi w oknach.
Wystarczy obejrzeć się i człowiek widzi całą
ulicę ubraną na czerwiono-biało. Ci
odważniejsi wieszają flagi na samochodach.
W tym tygodniu nie odbywał się żaden mecz.
„Pane, Čechům je nějaký státní svátek úplně
ukradený. To kvůli hokjei přece…”
11. listopadu je v Polsku státní svátek. A
Poláci samozřejmě vyvěšují vlajky do oken.
Stačí se ohlédnout a člověk vidí celou ulici
oděnou do červeno-bílé. Ti odvážnější
vlaječky vyvěsí i na auta.
Ten týden se žádný sportovní zápas
neodehrával.
źródło: http://czeszkawpolsce.pl/
2) Blog "Czerwona walizka" [fragment]
18 STYCZNIA 2019
Paniska, “vy” i kij od szczotki
Tradycja szlachecka i wielkopańska wtłoczona do głów każe nam, Polakom, tytułować się
“Państwem”. O ile ta forma grzecznościowa jest na tyle spowszechniała, że wydaje się
normalna, na Czechach, nienawykłych do takiego traktowania, wrażenie robi.
Prawdopodobnie może się to przyczyniać do postrzegania nas jako “paniska”, które połknęły
kij od szczotki. Jednak to tylko forma grzecznościowa, która, owszem, pochodzi
prawdopodobnie od panów i pań z rodów szlacheckich, ale dziś ze szlachtą niewiele ma
wspólnego. Czesi używają prostej i wygodnej formy “vy”, która faktycznie życie ułatwia i
nadęta nie jest. Natomiast to, co mnie w Czechach zszokowało i szokuje do dziś, związane
jest właśnie z takim lekkim (?) nadęciem. Czesi mianowicie przywiązują bardzo dużą wagę do
tytułów naukowych. I nie trzeba do tego być profesorem czy doktorem. Wystarczy licencjat.
Te tytuły wpisują we wszystkie, nawet najbardziej absurdalne miejsca, w których pojawiają
się ich nazwiska, a więc: adres na kopercie, nazwisko na skrzynce pocztowej, nazwie
jednoosobowej DG, fakturze, ofercie wynajmu domku na wakacje, stopce w mailu, etc. Serio.
Dlatego jeśli zamieszkacie albo pojedziecie do Czech i poznacie jakiegoś tubylca, a on z
jakiegoś powodu da wam swoją wizytówkę albo zaprosi do domu, nie zdziwcie się, że przed
imieniem i nazwiskiem na tejże wizytówce albo, dajmy na to, skrzynce pocztowej, zobaczycie
tytuł naukowy. Choćby nawet był to tylko licencjat. Z życia wzięty i dla mnie przezabawny
przykład tego zwyczaju: wynajmując pokoje w pensjonacie na kilka dni, komunikowaliśmy się
z właścicielem, który każdy mail, w którym odpowiadał na banalne pytania o liczbę łóżek i
obecność pościeli, podpisywał: “inżynier Novak”. (Nazwisko zmieniłam, ale forma pozostała
taka sama:). Co najmniej jakby do policzenia łóżek potrzebował aż tytułu inżyniera…
[...]*Wszystkie powyższe spostrzeżenia są subiektywne, a wpis w dużej mierze
humorystyczny. Proszę go nie rozumieć jako krytyki totalnej Czech.
źródło:
https://czerwonawalizka.com/index.php/2019/01/18/co-mnie-w-czechach-denerwuje/