Quadragesimale Admontense
Audiens Cristus eius sermonem dicit: O mulier. Hec diccio ,o' significat admiracionem. Cristus non nominat earn suo nomine proprio, quamvis scivit; non dicit Katherzinko vel Maretko etc., que sunt nomina amasionum, id est fregerzska, sed dixit: O mulier, quomodo te ex aliis mulieribus wystrzelila, ego te 5 confudi et tu semper michi credis. Ego tibi nolui loqui et tu michi semper credis. Ista mulier diu mortua est et nescimus, ubi est eius sepulchrum, et tarnen bonam laudem post se reliquit, ubique hodie laudatur.
Dicit Fiat tibi etc., quasi diceret: O mulier, isto verbo ,fiať 10 omnia creavi. Dixi: Fiat sol, fuit. Fiat lux etc. Lucem, terrain, quando dixi ,fiat\ factum est. Ergo comitto tibi in tuam po-testatem istud. Tunc si vis, quod filia tua sanetur aut adhuc in-firmetur, in tua voluntate sit. Et quamcito Cristus edixit illud ver-92r bum, id est netahl wypowiedieti, | statim dyabolus exivit a filia 1$ sua sic, quod ista reddiens invenit earn salvam. Rogemus ergo Dominum etc.
11 creavi B ] creavit A-12 fiat, factum est B ] fiat A
1 Matth. 15,28 -10 Matth. 15,28 -11 gen. 1,3-14 cf. Matth. 15,28
84
XIII
5 Dicitis in Pater noster unam peticionem et non omnes intel-ligitis earn, scilicet illam: Sed libera nos a malo. Et nos dicimus, quod multe res sunt male, hoc malus homo, mala domus, mala
via, mala uxor et s^c ^e a^is- Que est erS° i^a mala res nisi iUa, que me separat, id est luczi, a Deo? Hoc est peccatum mortale,
10 ergo nec paupertas nec infirmitas me separat a Deo, nisi peccatum mortale. Ergo petimus Sed libera nos a malo, id est: Bone Deus, non des nec permittas nos mori in peccato mortali, per quod a te essemus separati. Et pro eo Daniel nolens mori in peccato diligenter oravit, prout hodie habemus in epištola, que
15 sic incipit: Oravit Daniel.
Ibi nota: Aliquando Iudei habuerunt tres horas deputatas, in quibus oraverunt, cogitantes de aliquibus beneficiis, que in illis horis dedit Deus antecessoribus eorum, ut hora tercia, in qua Deus dedit tabulas Moysi, hora sexta Moyses errexit serpen-
20 tem eneum, quem intuebantur Iudei, hora nona aquam de silice eduxit.
Modo in aliqua hora istarum horarum Daniel oravit dicens Domine, Deus noster (dicitur ,Deus noster', quia eum diligere debemus), qui eduxisti populum etc. et ilium diemfecisti nomini
25 luo magnum. Quid tunc Danieli nocuit vel abfuit, quod ita oravit? Vere fuit in Babilone in captivitate cum aliis et non libenter voluit ibi mori, sed in Ierusalem libenter voluit mori, et sic pe-tivit, ut educeret eum de Babilone. Babilon interpretatur ,confu-sio' et significat peccatum mortale; in illo qui moritur, non se-
30 pellietur in Ierusalem, id est in ,visione pacis'. Et tunc Deus exaudivit eum et redduxit eos econverso in Ierusalem, qui ve-nientes econverso reedificaverunt. De illo eciam Cristus maxime
13 nolens ] volens A - 24 fecisti ] festi A
5 Matth. 6,9-13 -6 Matth. 6,13-11 Matth. 6,13 - 15 c/ Dan. 9,4 - 19 cf. exod. 31,18 - cf. num. 21,9-20 c/. num. 20,11 - 23 Dan. 9,15
85
Quadragesimale Admontense
loquitur przikrze in euwangelio, quod malum est mori in peccato mortali. Ergo recurramus ad Virginem gloriosam.
Ego vado et queritis me. Iohannis. Beatus Ieronimus in una i littera missili sic loquitur: | Non estimo nec in memoria habeo, quod unquam mala morte posset mori, quis fuit misericors et pro 5 quo multi rogant. Ymmo Cristus propter opera misericordie mor-tuos resuscitavit. Sicut Thabita, que cum fuit mortua, pauperes venerunt ad sanctum Petrum. Ille ostendens sibi palium dixit: Ecce, istud michi ipsa sarsit et dedit. Alter ostendit tunicam aliis; et sic rogaverunt sanctum Petrum, ut resuscitaret earn, et sic 10 sanctus Petrus resuscitavit earn. Ideo bene dicit Ieronimus: Non possum memorari, quod misericors mala morte posset mori.
Pro eo dixi, quia hodie est stacio ad sanctum Clementem, qui ,misericors' et ,pius' interpretatur. Quam pietatem Deus ostendit in uno eius miraculo, ut legitur de vita sua, de illo puero, quem 15 mater reliquit in ecclesia in mari; dicitur ibi miraculum illud magnum. Certe miraculum fuit, quod ille puer non est submer-sus. Ecce, iste puer non est mortuus.
In euwangelio de illo Cristus loquitur, quod sic incipit: Dixit Ihesus turbis Iudeorum. Ubi ibi turbe receperunt se et quid vo- 20 luerunt, dicit Glosa: Venerant volentes eum capere, et sic propter malum venerant. Fuerant maxime succensi in malicia semper volentes eum capere. Ad illos ergo est locutus dicens: Ego vado. Mirabile est hoc, tamen quando est locutus, tunc stetit et pre-dicavit. Augustinus exponit sic: Ego vado, id est hoc totum, quod 25
8 dixit ] dicens A - 16 dicitur ] dicit A
3 Ioh. 8,21 - apud Hieronymum non invenimus, sed ea, quae in Quadragesimal! leguntur, apud plures medii aevi auctores, e. g. apud Augustinům, De disc. Christ. 12,13 (CCL 46,221), Serm. temp. 249,2 (PL 38,1162), Adamum Scotum, Serm. 18,11 (PL 198J99C), inveniri possunt -7 cf. act. 9,36-42 - 11 apud Hieronymum non invenimus, sed ea, quae in Quadra-gesimali leguntur, apud plures medii aevi auctores, e. g. apud Augustinům, De disc. Christ. 12,13 (CCL 46,221), Serm. temp. 249,2 (PL 38,1162), Adamum Scotum, Serm. 18,11 (PL 198.199C), inveniri possunt - 19 Ioh. 8,21 - 21 nec in Glossa ordinaria nec in interlineari haec verba invenimus - 23 Ioh. 8,21 - 25 non invenimus - Ioh. 8,21
Sermo XIII
prophete de me scripserunt (...) Post hec: Ego vadam. Propheta unus de me scripsit, quia debetis me potare felle. Modo primo, nisi capietis me, hoc implere non possetis. Igitur ego vado et implebo omnia, que prophete de me scripserunt. Subdit: Et que-
5 ritis me et in peccatis vestris moriemini. Vere mala quesicio in peccatis querere et mori.
Dicit Symon: Alia res est propter peccatum mori et alia peccato mori et alia res est in peccato mori. De primo: Propter pec-cata mori, sicut Cristus mortuus est propter peccata nostra, et
10 illud fuit bonum. Mori peccato est, quod facis, sicut iam esses mortuus debilitans corpus | tuum, ista mundana non curas. Sed in peccato mori, hoc non est Cristiane religionis, quia malum est.
Pro eo David nolens mori in peccato, quando Nathaan propheta venit ad eum, ut eligeret sibi unum ex tribus, David stans
15 dixit: Reus sum, peccavi. Et ista sunt omnia mala. Attamen elegit pestilenciam et propter peccatum suum multa milia mortui sunt. Postea David dixit: Domine, ego peccavi, obsecro, revertatur gladius super domum meam, iste oves nichil fecerunt. Ecce, nolens mori in peccato, elegit sibi hie pati.
20 Vere, si aliquis veniret et diceret tibi: Hodie debes mori in peccatis, alle by zwrsowal, non esset tibi do smyechu. Sic ille Ezechias, cui propheta dixit nisi hoc: Morieris. Non dixit ,in peccatis', tamen ipse amare flevit, quia quid est in peccato mori nisi a Deo separari.
25 Pro quo nota: Invenio quintuplices homines, qui moriuntur in peccatis non habentes ad cognicionem tempus, signati per quin-que reges, quos Iosue, dum expugnavit Iericho, zawalil gest w
geskyny.
Primi sunt blasfemi, qui blasphemant Deum et sanctos, id est 30 poruhagi sie, qui intelliguntur per primum regem. Illud peccatum maxime Deus punit. Pro eo Moyses in suis iuribus talem bla-sphemum mandavit lapidare.
3 nisi ] si A
1 Ioh. 16,7 - 2 cf. Ier. 9,15 - 4 Ioh. 9,21 - 7 non invenimus - 13 cf. II reg. 12,1-13-15 II reg. 12,13-17 II reg. 12,13 - 22 IV reg. 20,1-3-27 cf. Iosue 10,16-18-31 cf. lev. 24,16
86
87
Quadragesimale Admontense
Scribit Vincencius in Speculo, quod ante Bononiam com-patres simul convenerunt, qui interfecerunt sibi unum caponem et assaverunt eum et fecerunt sibi unam salsam. Tandem se-dentes unus dixit alteri: Rozberz ty, alter, ne, tu, et sic unus ex eis divisit ilium caponem. Tunc unus dixit: O compater, dobrze 5 si rozebral! Si veniret sanctus Petrus, non posset eum compo-nere, ut evolaret. Alter dixit: Quid sanctus Petrus, ba, si veniret solus Filius Dei, non potest hoc facere, ut evolaret. Tandem ex Dei disposicione kdes sie ale receperunt in isto capone et illis alis cum ilia salsa omnes aspersit et evolavit. Et statim omnes leprosi 10 93v sunt effecti et post cum pueris mala morte morierunt. | Ergo caveatis vobis de illo!
Secundi homines sunt, qui na krziwdie przisehagi. Thomas de Aquino dicit, quod talis magis peccat quam ille, qui náhodu et indeliberate aliquem occidit. Sic iuravit Herodes Herodiadi, 15 quod daret ei caput Iohannis Baptisté, et post Deus eum punivit, quod vermibus scaturivit.
Tercii sunt spoliatores ecclesiarum et pauperum et qui ad-inveniunt, id est zamysslegi, poplatky super pauperes, ut ille Anthiochus, qui dixit: Ibo in Ierusalem et destruam templům et 20 auferam omnia. In ilia via Deus punivit eum, permisit super eum infirmitatem ita fetidam, quod omnibus in turba fetuit. Qui vi-dens clamavit: O Domine, miserere, iam ulterius non faciam! Glosa: Dicit hoc in dolore, ideo non est exauditus. Canes san-gwinem suum linxerunt. 25
Quarti, qui moriuntur in peccatis a newyznawagi sie, sunt avari, ex quibus fuit Iudas. Et propter illud peccatum multa mala fiunt, aliqui cum depauperabuntur vel iurantes super eucaristiam post suspendunt se.
16 daret ei ] daret A - 22 quod ] qui A - 28 iurantes ] servantes A
1 cf. Vincentius Bellovacensis, Spec. hist. XXIV.64 (1024a) - 13 cf. Thomas Aquinas, Summa theol. II/2, 89,7 - 15 cf. Matth. 14,6-8; Marc. 6,21-25 - 17 cf. act. 12,23 - 20 cf. II Mace. 5,15-16 - 21 cf. II Mace. 9,5,9 - 24 nec in Glossa ordinaria nec in interlineari haec verba invenimus, sed cf. Nicolaus Liranus, Postilla, IV, fol. 471v - cf. III reg. 22,38
Sermo XIII
Quinti morientes in peccatis suis sunt peccantes contra náturám, de quo non est opus multum loqui. Propter quod quinque civitates Deus combussit, ad quod ocium et saturitas eos induxit, ubi nisi Loth cum pueris suis et uxore exivit et omnes alii cum 5 pueris et cunabulis subversi sunt. In quo loco est iam Mare mor-tuum, quia ibi nichil potest vivere et vivum manere. Quod volens experiri imperator Vespesianus duos latrones abiudicatos ligavit dorso ad dorsum et proiecit eos in illud mare et fuerunt eiecti in littus. Nichil potest ibi vivum fieri. Eciam ibi poma curialia crescunt, et quando capis unum, statim fit favilla.
Et quis in illud peccatum zayde, raro confitetur, quia vere-cundatur. Et sic moriuntur in peccato. Illis omnibus dicit Ihesus: Ego vado in celum et vos moriemini in peccatis vestris. Ergo rogemus Deum omnipotentem, ut nobis etc.
10
5 subversi ] submersi A - 6 manere ] mare A
2 cf. sap. 10,6 -4 cf. gen. 19,15-25 - 13 Ioh. 8,21
88
89