SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. Cum idemptitas sit mater fastidie et pulcra alternacio delectat animum, ac lingua latina plus regulariter diktatur atque The work is to i o be in Latin as extensius, visum est quibusdam quod sentencia catholica«^ewideiy collecta fidelibus in vulgari reseretur communius in latino. 5 Veritas enim utilis de quanto diffusius dilatatur de tanto mentes fidelium plus illustrat. Et quia multi delectantur And in the form • 111 °'a dialogue in loquela dialogi, moventur a deo duas personas adducere, between Troth _ ° ť and Falsehood. scil. veritatem atque mendacium, que per modum disputa- cionis loquuntur in ista materia alternating Et quia Veritas Troth standing for Christ, False-John xiv. 6. est Christus, ut patet jo 140, et diabolus ipsum mendacium, hoo^for the John viii. ut patet j'o 8°, racionabile videtur veritatem proponere et 4** sermonem istum, mediante Christi gracia stabilire. Veritas. Cum ego sum deus conditor cuj'uslibet creature et j'udicabo quoscunque homines vel ad beatitudinem vel 15 ad eternum supplicium in finali judicio, racio exigit quod cuncti homines per meam legem, tarn in suis conscienciis Men must mie their live* by quam in operibus suis cunctis extrinsecis regulentur. Hec Truth, enim est racio quare Christus fuerat incarnatus et 30 annis For ^ cause came Christ. et amplius cum suis fratribus conversafus, ut sermonibus suis 2. et,/>ro ac, b, b', c. et pins, b1, c. regular!ter eorr. ex racionabiliter, b. racionabillter, bl. dílatata, b, bl. dilatata corr. ex dilatnra, c. 4. communiter, b1. communis; (us, in rasura) b. 5. dilatata, sed supra lin. reseratur in latino, b. dilatata, sed in margt al. man. reseratur in latino, b1. reseratur, sed in tnarg. al. man. dilatata, c. 7. moventur corr. ex moveor, b. moveor, b1. 8. et, fro atque, b, bl. 9. loquantur, b, c. loquentur, b1. ii. ergo racionabile, b, bl. preponere corr. ex proponere, b. preponere, c. 12. et cetera, add. b. rubr. 'Incipit Veritas suam ponere posicionem' add. c. 13. Veritas dicit, b. sim, b, c. 17. extrinsecis corr. ex extrinsecus, b, 18, fuerat corr. ex fuit, b. fuit, bl. B Digitized by Google 2 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. mansuetis Veritas catholica plus lucescat. Finis autem tain digni laboris et tam assidui est ut homines qui sunt Christi The church mill- ecclesia sint beati. Dividebam autem meam militantem tant is divided into three parts, ecclesiam in tres partes quarum prima foret clerus meus, (i.)The Clergy, qui vocantur sacerdotes * Christi; qui me instar apostolorums B. lb. who especially must follow propinquius in moribus sequerentur. Et sic ad animandum Christ't and must live by eos in humilitate, vrverent de elemosinis instar mei. Per alms, , . , hoc enim de me magis recolerent; cum sim deus qui vendico thanking God for partem decimam tanquam meam. Qui enim vivit de parte the tithes He , ... . ,., gives them. domini recoleret recencius dominum partem istam tam hbere 10 largientem. (ü.) The Lords Secunda pars mee militantis ecclesie forent domini tem-shwld represent porales, qui debent esse vicarii deitatis, Ideo sepe meminit the Divine power of Christ as the auirustinus quomodo rex est vicarius deitatis. Sacerdos autem clergy his human humility. qUj secundum humilitatem et pauperiem debet procedere est 15 These must de- vicarius humanitatis domini jhu Christi. Et sic secundum fend God's law, . , and hold their potentiam regulatam racione debent hn domini virtuose foods from Christ y this service, defendere legem dei. Nam titulo istius servicii tenent de (iü.) The People, Christo tanquam capitali domino quicquid habent. Tercia who must support coders!161 tw° autem Pars njilitantis ecclesie sunt vulgares qui in operarios, ao mercantes et iconomos multipliciter sunt divisi. Ista autem tercia pars et infima ut fundamentum sustinet duas partes alias in corporalibus necessariis vite. * Sed Caritas que est 0. lb. T. enim, pro autem, b, b1. tm. (= tantum) b1. tantum, b, c. a. sint, pro sunt, at. man. in marg. b1. 3. rubr. Divisio ecclesie militantis in tres partes in qua continue declarat officia parcium eiusdem ecclesie usque ad capituliyn. add. c. rubr. in marg. Ecclesia dividitur in tres partes, b. aut istam, pro autem, b1. ecc. mil., ord, inv. b. b1. 6. propinquius, om. b1. 8. magis de me, ord. inv. bl. 9. viveret, bl. 10. äexxm, pro dominum, b. d*m = deum, b1, c. 13. divinitatis, b. deitatis seu divinitatis, b1. Ideo .. . deitatis, om. b, b, cl. in marg.: Sacerdos vicarius Christi, Dominus vicarius divinitatis, b. 16. domini nostri, bl. Jes. Chr. dorn., ord. inv. c. 17. virtuose, om. b, b1. 18. Xri., pro dei, b\ rubr. Hie ponitur causa quare domini temporales debent defendere legem dei, c. 19. pars autem, ord. inv. b, c. a i. Sunt mult., ord, inv. b, bl. a a. ultima (add.) et infima corr. tx et ultima, b. et ultima (add.) infima, b1. ultima (add,) et infima, c. al. duas part., ord. inv. b, bl. 23. vite sue, b, bl. vite necessariis sue corr. tx sue vite necessariis, c. rubr. Officium sacerdotis principalis-simum est docere populum ex caritate per bonam vitam et sermonem, c. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 3 tercia persona in divinis debet connectere has tres partes. These three p*rt» x must be knit by Omnes enim iste tres debent sibi ipsis prodesse reciproceJove-B1.160 b. et juvare. Clems autem debet esse * vita aliis duabus The attgy must set a good 97b. partibus inferioribus, et vivere ipsis spiritualius ac quo * ade**™?1«-5 mores mundius; et sic tarn vita quam verbis docere eos viam ad beatitudinem promerendum. Media autem pars que est The temporal lords must pro- domini temporales debet quadam austeritate modesta juvare ^^hristian partes alterutras extremales, et specialiter secundum legem dei in his que promovent ad beatitudinem Fconselquendam. The people must serve clergy and B. l o. io Tercia vero * pars vulgarium debet ex animo secundum regu- lords, as members r ° ° all of one body. lam legis dei servire partibus duabus superioribus; cum omnes iste tres partes debent esse unum corpus ecclesie, currens hilariter in amore ad beatitudinem patrie consequendam. CAPITULUM 2*. J5 Veritas. Correspondenter ad vitas et officia istarum trium Each order has its own rule of parcium ordinavi illis regulas vivendi, ne in suis officiis con- Me. fundantur. Clerura autem, qui debet esse supremus et celo The clergy by n r their life of propinquissimus, ordinavi a causis mundialibus et mundi poverty and contemplation must sollicitudinibus maxime sequestratum, et sic non dominaret t«5*«1 the other ^ ' orders to forsake ao seculariter sed deberet esse pauper, similis statui innocencieth* world-instar mei. Et sic debuit docere duas partes alias mundum deserere tam opere quam sermone. Et ista vita similis aquiline est ad similitudinem vite angeüce contemplativa i. třes, al. manTin marg. B. 2. ipsis, al. man. inter litt. B. om. B1. 3. rubr. in Tnarg. Clerus, b, c. autem, om. c. 5. eos docere, ord. inv. c. 6. promerendam corr. al. man. ex promerendum, B. 7. in marg. rubr. Domini temporales, B, c. 8. personas sedal. man. partes, B. p*a = fiersenas, sed al. man. in marg. partes, B1. alternates, B. 9. conseqnendam, B, Bl, c. in marg. rubr. Volgares, B, c, 10. autem, pro véro, B, bl. 11, sup. du., ord. inv. B, Bl. 13. in am, bil., ord. inv. B'. 14. rubr. Veritas declarat materiam inceptam. In marg. Ca"». am. c. 15. Veritas declarat 3™. B. 17. in marg. rubr. Regula eleri, c. 19. sequitur rubr. ecce sacerdos Veritas, id est Christus, de te ordlnat ut sis in tuis conversacionibus abstrftctna a curis mundanis, et tu vis utique ad oppositum, c. sic ut noa dominaretur, ut al. man. B. sic non dominaretur, B1. sic ut non dominaretur, c. 33. est aquiline, «rd. inv. B. B 2 Digitized by Google 4 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. EUw they are no perfeccior quam activa. Et qui est indispositus hanc vitam true clergy. vivere est indispositus clericari. The temporal Secunda autem pars ecclesie debet dominari seculariter lords must be rich and powerful. et esse in temporalibus opulenta, quia hoc est instrumentum necessarium suo oflBcio quod isti parti ecclesie limitavi. s Sic enim deitas cohercet homines dando illis rerum affluen-ciam, et immiscet quodammodo potentiam coactivam. The people must Terciam autem partem et infimam volo in labore corporali vi- worlc for their living. vere et circa lucrum temporalium se cum moderamine ocupare; et sic omnes has tres partes ecclesie volo, tarn in spirituali 10 quam in temporali quantum racio exigit, ad suum officium habundare. Et sicut in trinitate increata est summa con- The three orders cordia, sic volo in hiis tribus partibus ecclesie esse amoris must hve in the harmonyofiove. concordiam, controversia expulsa secundum virtutis regulas, For the church cum ecclesia sit corpus liberi arbitrii quod per Christi capitis 15 is a body of free shouwlso dispose * in^"11611*^ reguletur. Disponat ergo se corpus ecclesie, et B. l d. open'tothe'to- ^pecialiter suprema pars que secundum augustinum debet headf0'11* esse montes, ut influenae hujus capitis coaptetur, et tunc bene regulabitur secundum graciam jhu Christi. Sicut enim The goodness of pars bassior. in qua viffent terre nascencia recipit influenciam *o the other orders r n ° r of the de^y1^' suam a lumine, sic pars inferior terrene ecclesie recipit influenciam suam derivatam per clerum a sole justicie. Nothing more * j)t nichil sensibilius conturbat ecclesiam vel inducit in earn 0.2 a. disturbs the one'Sder'to dor morhidam discrasiam quam quod una ejus pars accipiat min-l^other and isteria alterius, et correspondenter officia et per consequens 25 leave its own. duTiittat officia sibimet limitata. Nec est possibile Christum deficere officium et statum parti ecclesie limitare, nisi Uli 3. in marg. rubr. Secularium regula, b. Regula secularium, c. 4. in, al. man. b. om. b1. 5. isti, corr. ex recti, b. 8. in marg. rubr. Laborancium regnla, b. Regula laborandum, C. et, om. b, b1, C. nolo, pro volo, b. 10, tarn temporalibus quam spiritnalibus, b, b1. tarn spiritnalibus quam temporalibus, C. 13. am. esse, ord. inv. c. 14. virtutum, b, b1, c. 18. montes, sed in marg. al. man. innocens, C. 19. regulam, pro graciam, b1. in marg. rubr. officia, b, c. 24. instrumenta, pro minist., b, b1, c. 35. consequenter, b, b1, C. et officia, om. b, bl, c. 36. nnum, sed at. man. Chriptum, b. 27. parti, om. b, b1, c. militantes, sed al. man. limitare b. al. man. sub limitare, militant!, b1, Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 5 Bl. 150 c. parti deficiat * influxa * gracia ex peccato proprio, que se e8' ad recipiendum dictam graciam indisponit. Nec omnia Not ail members of these orders membra istarum parcium eque perficiunt officium quod hav^thesame statui suo attinet, sed unum magis et aliud minus, secundum V0T*< 5 quod radius gracie cum ipso homine operatur. Alia autem But members of membra diaboli que seminantur in ecclesia non sunt proprie "> church are not members partes ejus, licet habeant carecterem sensibilem et nomenof Church, quoad famas hominum pupplicatum, quia verum officium quod deus requirit de persona status ecclesie est Signum io evidencius quam Signum humanitus introductum. Ideo dicit Th*« may be known by their John x. 38. Christus jo 10 'operibus credite.' w°rk*. CAPITULUM 3*. Veritas. Quia autem vellem quod ista lex et cleri speciality esset recencius memorata, feci illam scribi sepius in 15 duplici testamento. Et sicut nemo potest excusari quin mraa« bound noscat in gradum qui sibi pertineat legem dei, sic nemo potest l^JjJ^jjj? B.2a, excusari quin noscat quodammodo matrem suam. * SicutChurch enim oportet servire deo qui est caput ecclesie, sic oportet honoráre matrem ecclesiam, que est principaliter conjux sua. 20 Sed sicut habemus de Christo tam secundum divinitatem suam quam humanitatem hie parvam noticiam, sic habemus hie de ecclesia parvam noticiam et confusam. Unde igno- J^Tandth i. ecclesiaefost parti, al. man. add. 6. se, om. b, be, c. 2. indispo-nnnt, b. 3. in marg. rubr. mebra ecclesia, c. eque al. man., b, b1. secundum officium, b1, b. 4. magis aliquod minus, b. magis aliud minus, b1. maius aliquod minus, c 5. in,ýro cum, b. homine, al. man. b; om. b1. in marg. rubr. hie loquitur monachus, c 7. caracterum, b, b1, c. ii. 16, b, b*. ia. sequitur rubr. Veritas continuit in hoc capitulo vetus testamentům Num. 18 ponens quam vitam debent sacerdotes vivere probacio paupertatis. In marg. rubr, O. 3™. c. 13. Veritas, 4°. b. 14. michi,/ro in, b. 15. testimony, sed al. man. in. marg. testamento, bl. sic, pro sicut, bl. 15-17. quin . . . excusari, om. b1. 16. in gradum, om. b, c. quid,/rtf qui b,c. secundum legem, b, c; sed secundum al. man. b. dei int. lin.al. man., c. 18. serv. opor., ord, inv. c. caput est, ord. inv. c. 19. matrem suam, b, b1. a 1. suam, om. b, b\ secundum (add.) humanitatem suam (add.), b, b1, Digitized by Google 6 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. church causes rancia legis Christi et partis ecclesie que hie vivit facit com- rebellion. muniter membra diaboli et eciam.filios ecclesie contra ipsam The fifth com- culpabjliter rebellare. Cum tarnen ex primo mandato mandment shows that men must gecunde tabule omnis fidelis debet ad sanacionem hums support their J churchthe niatris modo quo deus voluerit laborare, nam numerorum 5 18 scribitur Dixit Dominus ad aaron in terra eorum nichil Numbers xviii 20 possidentis nec habetis partem inter eos ; ego pars ef hereditas SotheLevites in medio filiorum israel. Filiis auiem leroi dedi omnes had no lands, but Lnd^ffeHngsT &ctmas israelis in possessionem pro ministerio quo serviunt mihi in tabernaculo federis et sequitur legitimum sempiternum 19 erit in generacionibus vestn's. Nichil aliud possidehmt, decimarum oblacione contenti quas in usus eorum et necessaria separavi. Their example is Ex quibus verbis notaret fidelis quod hec non dicit im- to be followed as of divine ordin- perator vel papa sed hec dicit dominus tanquam fidem. 15 ance. Nec dubium quin verba ista dominus dirigat ad primam partem ecclesie, scilicet clerum suum, nec est color dicere And more closely quod hec verba directa fuerunt clero legis veteris et non under the new , law than the old. nobis ; cum debemus nunc vivere spintualius sicut Chnstua. But the clergy Quare ergo virtute istius legis vendicamus nunc decimas, et ao ft^L'anddis? primam partem negativam hums legis deserimus. Revera obey in holding lands. hoc testatur contra nos quod de*generamus a clero Christi ©8 b. in lege sua duplici terrenis possessionibus ocupati. Si ergo B. 2 b. illi sunt maledicti qui declinant a mandatis domini manifestum videtur quod clerus qui tarn pertinaciter in temporalis5 1. vincit, pro vivit, b, b1, c; in marg. at, man. vicit, b1. 2, membra vel filios, b, b1, c. 5. in marg. rubr. possessio, c. 6. deus, sed. int. tin, rubr. dominus, b. deus, bl. 7. habebitis, b, c. 9. sequitur rubr. Aaron fait sacerdos et sic dicitur ad omnes sacer-dotes, c. 9. israel, b, c. 10. et sequitur, rubr. c. 12. con-tentur, b. contententur, b1, c. 14. fid. not., ord, in%>. c. hoc, pro hec, b, b, c. 15. hoc, pro hec, b, bl, c. sequitur rubr. Verbum dei magis est pensandum quam pape vel imperatoris, c. 16. dens {pro dominus) verba ista, ord. ittv. b, b1, deus {pro dominus) ist» verba, ord. inv. c. 18. vet. leg., ord. inv. c. 19. viv. spir. nunc, ord. inv. c. 2 a. degiramus, b, b1, c. sed in marg. ah man, degeneramus, bl. 33. dupliciter (ter, at. man.), B. dupliciter, c. 24. maled. sunt, ord. inv. c. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 7 dominio obviat legi déi est hereticus maledictus. Et sic They arc thus guilty of heresy. creditur quod, si consencientes et agentes sunt pariter heretici maledicti, magna pars militancium est divíno j udici o hereticus As also are the temporal lords as maledictus. Et ex illo convincunt ulterius, cum talis apud consenters with them. 5 deum sit indisposirus ad convincendum alios super heretica John viii. pravitate juxta ilia jo 8 qui sine peccato est vestrum mittat in 1' Mam lapidem. curia romana est nimis indisposita ad convin- By it* guilt in this the Papal cendum alios super heretica pravitate. Istud tarnen presumit Court is incapable of judg- temere, quia est ad sensum misticum castellum quod est contra i»* heresy. Mat. hu. Christi apostolos ut dicitur M. 2. CAPITULUM 4m. Deut.xviii. Veritas. Secundum testimonium legis veteris scribitur z* deut i8Q sub hiis verbis Non habebunt sacerdotes et kvite Deut, xvül shows how plain- et omnes qui de eadem tribu sunt partem et hereditatem cum re- ly the clergy transgress. i&Iiquo populo israel, quia sacrificia domini et oblaciones comedent et nichil aliud accipient de possessione fratrum suorum. Dominus em'm ipse est hereditas eorum sicut locutus est Ulis. Ex ista lege cum interpretacione legislatoris domini Jhu Christi patet expresse fidelibus cum facto vocate romane ecclesie quam ao expresse sunt sacerdotes moderni contrarii legi dei. Nam ubi deus mandat negativam, quod non habebunt sacerdotes et They are for- 0 ' M bidden to hold levite partem et hereditatem cum reliquo populo, clerus cum Und, but by the 1 foolish con- papa ex concessione stulta cesaris stabilit sibi pro Wecession<;fthe * 1 r o temporal power i. sequitur rubr. Primus articulus, c Verba et .. . maledictus, at. man. int. tin. C. i. sequitur, sed in marg. al. man. creditur, b. sunt, in marg: b1, 5. est, sed al. man. sit, b. aliquos./ra alios, b, b1, c. 7. e&m,pro illam, b, b1. sequitur rubr. secundus articulus. c curia Romana, rubr. in marg. b. 8. aliquos, pro alios, b, b1, C. 10. Christi, om. b, b1, c, 2a0, bl. i a, Veritas prosequitur 5"»., b. Veritas continuat ulterius, c. 15. oblaciones eius, b, c. come- duntjC. 16. suorum corr.ex eorum, c 18. post domini in marg. al. man. nostri add. b. nostri add. c. expresse pate c, 19. vocato, c. 20. legi dei cont., ord. inv. c. domini, pro dei, B, bl. a i. deus ubi, ord. inv. c. sequitur rubr. Ecce quomodo sacerdotes obediunt domino dco, C. sacerd. et lev., om. b1. 23. cesaris, om. b1. stabiliunt, b, c. Digitized by Google 8 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. would how it in perpetua quod sacerdotes et levite habebunt capitaliter he- perpetual lord- , , , ship. reditatem perpetuam, que per totum Chnstianismum a suis b,3o. fratribus et dominis debeat ocupari. Unde cum hoc vio-lentum et tam innaturale, a deo proibitum, sit abhominabile deo et angelis ac ecclesie militanti, non minim si conversantes 5 Their temporal cum illis de isto dominio tarn abhominabili dedignantur. Et the^^°bear ideo non mirum necessitantur dicti clerici arma crudelius arms, usurping _ . _ . the duties of the macabeis ampere et pugnare. Et sic officium prime partis second order. The Papal Court et secunde ecclesie simpliciter est subversum. Ideo si officium is thus heretical . in deed as in heretici, in quantum talis, sit false dogmatizare scripture 10 word. sacre contrarie, etiam in sermone, patet ex hoc facto quod ipsa curia dogmatizans in opere tam pertinaciter et false dicte scripture contrarie sit hereticus manifestos, et eo patencius quo pupplicat dietám heresim tam manifeste per ecclesiam is not this syna- militantem. Quomodo rogo non verecundaretur hec sina-15 Ifi^^to claim goga sathane pupplicare populo quod sit immediatus et proxi-vicar and yet rnus vicarius Christi et * suorum apostolorum. Et tamen in 99. transgress his commands? vfta ipsis tarn notorie adversantur. Frons quidem meretricis facta est illi et ideo est signum evidens quod sit diabolus in-The flagrancy of duratus. Nec valet excusacio antichrist! quod non sunt ao their heresy ' makes a judicial heretici nisi probatum fuerit iudicialiter quod sunt tales, et declaration of it r -r -» ' needless. non superest homo super terram qui de ipsis summis partibus ecclesie potent hoc probare; nam facta eorum cum vita hoc satis innuunt esse verum, Et per consequens apud Christum summum judicem deum nostrum, qui intuetur singula opera 25 humana antequam fiant est luce clarius hoc probatum. Et 2. post, perpetuum, cum reliquo populo, add. b, b1, c, sed b. al. man. in marg. 5. cam, pro si, b1, b. 6. in marg. al. man. scilicet qui aufugiunt dominacionem secularem, b. 7. post miruro, quod, al, man. add. b. quod, add. c. 8. sequitur rubr. Ecce quanta mala inducunt divicie aput clením, c. 9. ecclesie, om. b. subversum corr. ex submersum, b. 10. talis est, b. in marg. rubr. Curia Romana, b. sac. scrip., ord. inv. b, c. 12. Curia Romana, b. dictis, b, b\c. 16. pop. pub., ord. inv. c. 17. sequitur rubr. 30 articulus, c. 18. aďversatur, b, b1, c. 20. flint, pro sunt, bl, c. 23« boc, corr. ex hec, b. satis boc, ord. inv. c. 25. supremum corr. al. man. ex summum, b. 26. clarius hoc, in marg. al. man. b1. Digitized by Google w SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 9 probacioni sue atque judicio oportet fidelem stare plusquam John x. 37, judicio pilativo. Christus enim ex fide dixit jo 10 judeis B8.*2 d. perfidis Si non facto opera pain's * met nolite mihi credere* Si B1.151 a. autem facio etsi michi non vultis credere operibus credite. Si 5 autem Christus deus et homo ex fide reliquit judeis judicium ex suis operibus judicandum, quis est iste antichristus qui non vult ex operibus in malicia tarn patentibus ab hominibus judi-cari. Non enim requiritur nobis processus in foro cesario They are con- . . . demned by the sed processus in foro consciencie, ad sic quomodo Christus tribunal of conscience, io exigit operandům. CAPITULUM 5«. Veritas. Tercia autem lex veteris testamenti sequitur Ezekiel Ezekiel 44° cap° in hiis verbis. Ait dominus deus, non eritTemporal xliv. a 8. . . _ possessions are sacerdottbus heredt'ias ; ego hereditas eorum. Et possessionem agafo condemned iS non dabilis eis in israel; ego enim possessio eorum. Victimam et pro peccato et pro delicto ipsi comedent et omne votum in israel ipsorum erit, et primitiva omnium pecorum progenitorum et omnia libamenta ex omnibus que offeruntur sacerdotum eruni et primitiva ciborum vestrorum dabitis sacerdoti,ut reponat benedic-ao cionem domuisue. Omne mor Heinum et captum a bestia de avibus et de pecoribus non comedent sacerdotes. Talia sunt multa man-data domini, ut patet illi qui in hiis tribus voluerit fideliter quietari. In istis autem tanguntur multe ceremonie, sed • omnes ipse sunt cum basali prevaricancia ad sensum alium a5 duplicate. Et cum Christus ex fide sit optimus legis inter- i. probacionis, b. iudicem, pro indido, b. a. pilatino, b1, c. vii°., bl. 3. si autem . .. credite, om. b, b1, c. 6. iudicandi, b1, c. 7. tantum, pro tam b, b1, c. 8. requiritur in marg. at. man. Bl. processio at. man. b. ii. Veritas iterum vim, rubr. b. Sequitur Veritas, b1. i 2. cap°, om. b. in marg. rubr. Possessio, b. 14. ego at. man. b. 15. et post victimam, om. b, b1, c. pro ante de- licto, om. c. 16. primogenitorum, b. 17. libamina, b, b1, c. 19. morticinium, b, b1, c. et captum, om. b1. captum, at. man. b. ai. fid. vol., ord. inv. b. 22. sequitur rubr. Ecce qui dicit ego nes-cio quomodo debeo legem Christi tenere hie discat, c. 23. in, pro cum, b, b1, c. al. sens., ord. inv. b. 24. sit ex fide, ord. inv. b. scripture post fide, add. b1. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. And Christ said pres, patet quod sicut ipse qui non venit legem solvere sed He had not come to destroy the implere docuit ipsam debere servari tam opere quam sermone, law but to fulfil r ^ sic servanda est a sacerdotibus legis grácie, nec capit dictum istud excusacionem, nisi istam nephariam, quod sacerdotes isti quos vides in mandátům istud dei offendere non sunt sacer- 5 The clergy can dotes Christi vel pars ejus : ideo ipsis non attinent * iste leeres, B. 3 a. only plead that r J r \ Chnst^epnriists pocius sunt sacerdotes baal vel belial; ideo * debent sequi 80 b. but Baals. antichristum et per consequens in vita adversari domino if Christ's law is jhu Christo. Et sic, si lex domini debet credi, patet quod tales to be believed, J > r ~i those who tamper prevaricatores cum suis fautoribus sunt heretici manifesti. 10 with it are here- r tics- Nec credimus [quod] antichristus dispensavit cum istis legibus it is incredible Vel suspendit ipsas quamdiu sibi libuerat. Patet quod ista verba that the law IS ^ suspended now sunt frivola et in die finalis judicii cohdempnanda. Cum enim when the need of J r jMs greater than tanta s\t racio vel major observancie harum legum, modo in- valescente cupidine sicut fuit tempore veteris testamenti, patet 15 quod necesse foret sacerdotes modo servare has leges contra avariciam tarn sui quam populi, sicut fuit tempore quo non tantum candebat cupiditas. Et videtur peccatum istud in-valescere ex cautela spectali * diaboli invidentis Christo, qui 0.3 b. Witness the in- jn temptacione tercia renuit taliter dominari. Ex hoc enim ao crease of simony, * etc- symonia forcius est intrata, parsimonia est suspensa, et evan- gelizacio cum aliis ministeriis injunctis a Christo est a diabolo istis sacerdotibus interdicta. Per hoc autem inhabiles aspi- So, too, avaric rant ad superiores gradus sacerdocii et impediunt verbum dei lous priests ° . menttfanddv^e P^icari in populo; et anelantes ad illud tanquam hereticos 35 preachiS!^ persecuntur, et ista persecucio est heresis sue manifestum in- 2. adimplere, b, c. servare, b. 6. sub ideo al. man. ubi, b. 7. quin, fro qui, b, ba, c. 10. Numquid,pro nec, b, b1, c ii. credimus quod, b, bl, c. dispensabit, b, b1, c. suspendet, b, b1, c. i a. sunt verba, ord. inv. b, c. 14. racio sit, ord. inv. c. maior, om. b1, c. observancia, c. legum, om. b, bl, c, sed al. man. in marg. scilicet legum, c. 15. tempore, al. man. b. 16. necessario,/ta necesse, b, b1. observaje, b, b1. 17. non, om. b1. 19. ex spec, caut., erd. inv. b. to. in marg. rubr. Dorainacio cleri causat tria mala, b, c. 21. nutrita, b, b1, c. 34. hos,/r0 ad, b, b1, c. stquitur rubr. Ecce causa quare ydiote gradu su sant (suscipiunt sacer-dotalem?), c, 35. in populo, al. man. in marg. b1. 26. sive,ýra sue, b, Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS, dicium; nec sufficiunt pauperes et pauci fideles sacerdptes resistere, nisi deus per seculare brachium vel aliunde cicius manus apposuerit adjutrices. 4 CAPITULUM 6m. Bl. 151 b. Veritas. Ex multiplici * testimonio legis gracie patet quo- Christ, then, . , , taught this duty B.Sb, modo Christus prima Veritas autonzavit istam sentenciam * of poverty, tam opere quam sermone. Et cum ex fide ipse sit autor primus, quia deus et homo, patet quomodo ista sententia sit fides elaborata vivacius. Et sic omnis catholicus debet credere, io predicare et defendere istam fidem. Ex hoc enim Christus ip- And gave examples in Him- sam sic docuit ut foret exemplar suis sacerdotibus, ut patet J^J^e^His de apostolis, ad vivendum ; ymmo cunctis fidelibus ad mun-danam superbiam deserendum, Et hec racio quare fides To this the gospels con tin u- evangelica tarn crebro in ecclesia est edocta; quia totum 15 evangelium redundat in istam sentenciam tanquam finem. Pauca autem testimonia sufficit hic adducere, particulariterad Matt. xx. istam fidem vigilancius memorandum. Nam M. 10 post-quam jacobus et Johannes aspiraverant ad excellenciam super alios, dicit Christus. Scitis quia hii qui videntur principari iogenlibusdominaniur eis el principes eomm polestatem habent ipso-rutn. Non est autem i la in vobis,sed quicunque volueritfieri major erit minister vester, et quicunque primus voluerit esse vobis erit omnium servus. Nam etfilius hominis non venil ut ministraretur 1, seqvitur Nota finem 3" articuli, c. paup. pauci et 64., ord. inv. b. pauci paup. et fid., ord. inv. c. 5. Veritas respondet 7m. rubr. b. Ex multiplici, al. man. b1. 6. auctorisat, B. 9. viv. elab., ord. inv. C sequitur rubr. Aperias oculos si vis sane intelligere, c. 10. et predicare, bl. 1st. fid. defensare {pro defendere), ord. inv. c, 11. in, pro de, b, b1, c. 13. sup. deserendum, al. man, docet, B. hec est, b, b1, c. 16. al. man. in marg. pertinenter, pro particu-lariter, b1. 17. ao, b1, c. 18. supra, c. 19. aliis, b, b1, c. dicit, corr. ex dixit, b. scio,/«> scitis, b, c. quod, pro quia, b, b1, c. sequitur rubr. in marg. Possessio, c. in gentibus, b, b1, c; sed in at. man. in marg. b. ai. voluit, b1. 2a. vol. prim., ord. inv. b, b1, c. in vobis, b1, c. in vobis al. man. in marg. b. 23. omnium al. man. b. 35 Digitized by Google 12 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. eit sed ut ministraret et daret animam suam redemp*cionem pro 100. multis. ■ Ex ista fide patet luce clarius quomodo Christus tam Christ taught opere quam sermone docuit apostolus- et suos vicarios priori- that worldly ť ^ ť ť primacy must be tatem atque majoritatem mundanam relinquere. Patet 2 abandoned for ^ * pn^fy ofhu*1 Quom0^0 Christus magister optimus distinxit inter has duas 5 patience?*1 prioritates, scilicet mundanam et evangelicam, et ipsam primam a suis sacerdotibus separavit. Non est, inquit, ita in vobis. Et patet tercio penes quid prioritas sive ma*joritas Bi.3o. evangeUca debeat mensurari. Hie autem qui est humilior servitivior et paciencior est prior vel major coram domino jhu 10 Christo. Talis enim fuit ipse coram deo et propterea fuit primus. Et istam fidem notarent preláti ecclesie et papa precipue; Their perversion quia pervertentes illam ad sensum contrarium * et affectantes o. 4 a. of this doctrine andkthethbishops maJ°"tatem mundanam more gencium, forent preláti heretici hereti^íiousIy *n *sto Perverso dogmate principales. Cum ergo Christus do-15 cet tam expresse in verbis istam sentenciam, et tam laboriose atque diutine exemplat in opere, nullus prelatus est anti-christus pocior quam ille qui huic fidei est contrarius opere et sermone. Nec solum isti preláti antichristiani sed mundani domini consencientes isti facinori sunt, ut sunt, capitales 20 inimici domini jhu Christi quia faciunt partem perfidam contra Christum. i. ei, at. man. b. redempcionem, om. b, b1, c. 4. ac, pro atque, b, b1, c. sequitur rubr. Nos vero volumus habere contrarium, vel nos mentimur vel Christum, c. rubr. in marg. prioritas 20. b. Prioritas duplex, c. 6. ipsam, om. c. 7. ut in text, sed corr. in ab ipsis sacerdotis suis, b. enim, pro est, bl. erit ita, b1. 10. est, om. b1. servitivior corr. ex serviencior, b. servitor, et al. man. in marg. servitivior, b\ servilior, c. et,/n» vel, b, C. ji. est pro fuit, bl, C ipse fuit, ord. inv. b. 18. ille, om. b, b1, c. in opere, c. 20. ut al. man, b. inimici al. man. in marg. c. 21. domini nostri, b, c. sed nostri al. man. b. fidem post faciunt add. b, c; sed b. al. man. in marg. etc, add. b. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. CAPITULUM VII. Veritas. Iterum Christus docet in verbis suam pauperiem Matt. viii. Mat, 8° cuidam fingenti se velle sequi Christum, dum tarnen 20. terrenorum cupiditas fuit causa. Vulpes, inqwt, foveas habent, 5 et volucres celi m'dos, filius autem hominis non habet ubi capud suutn reclinet; quasi diceret: noli sequi me propter spem lucri Christ's poverty a warning to terreni, cum sim pauperrimus homo mundi, sicut dicit in suothose **« follow Him for gain. 2 Cor.viii. apostolo 2 Cor. 8° Scitis enim graciam domini nostri jhu B. 1610. Christi qui propter vos egenus/actus est, ut illius inopia vos di-jo vites essetis. Et ad idem sonát evangelium totum concorditer a nativitate Christi que facta est in diversorio usque ad mortem penálem et pauperem que facta est in cruce. Ubi ergo major infidelitas quam prelatos et sacerdotes alios tarn How grossly then . do prelates and B. 3 d. cece deserere * sanctam fidem. Nec solum dotati presbiteri priests desert the v faith. 15 ipsam deserunt, sed exproprietarii imponentes Christo blas- As also friars feme quod ab ipso edocti sunt talker mendicare. Christus have leamt beg. ging from Christ enim fuit homo pauperrimus, cum pauperies sua sonuit in per- Wh° was poorest r of the poor, but feccionem virtutum, et in qualibet perfeccione hujusmodi fuit n*ver «gged. 100 b. summus ; et tarnen citra istam mendicacionem tenebat se in Prov. xxx. medio, juxta illud quod docet sapienciam * salomonis prov. 30 Solomon and s. 8 Paul both preach mendicitatem et divicias ne dederis michi, tribue tantum victuicontentment with little. i Tim. vi. 7. meo necessaria. Et hoc movebat apoštolům pft thymo 6°traden- 3. rubr. Veritas sequitur C*m. vüim., b. Veritas dicit ulterius, c. docet Christus, ord. inv. b, b1. 4. cup. terr., ord. inv. c. rubr. in marg. Pauperies Christi, b, c. 6. dicat, c. me sequi, ord. inv. b, 9. nos, pro vos, b, b1, c. factus est egenus, ord. inv. b, bl, c. nos, pro vos, b, b1, c, sed b. at. man. 10. essemus, b, b1, c. tot. ewang., ord. inv. b, b1. 12. pauperiem, b, c. sequitur rubr. paupertas Christi, c. 13. tarn, at. man. b. 14. istam, pro sanctam, b1, c. post fidem add. rubr. Tangit claustrales blasfemias, c. 15. sed et, c. blasfeme, sed in marg. at. man. blasfemiam, c. 17. paupertas, b1. 18. fuit, am. b, b\ c. 19. cam,pro tarnen, b1, c. 20, sapiencia, b, c . 26 vel 36. tunc rubr. hie habetur quod Christus non mendicavit ab homine, c, 21. mendicitatem, sed supra citátem, al. man. cacionem, b, mendicacionem, b1. sed tribue, c. 22. per apoštolům, b, bl, c. Digitized by Google 14 SPECULUM ECCLÉSIÉ MILITANTIS. tem generaliter sacerdotibus pro regula istam fidem: Nichil, inquit intulimus in hune mundum, haul dttbium nec aliguid t'nde auferre possumus. Hpbenles igiiur ahmenta el quibus iegamur hit's contenti simus. Et hie videtur fideKbus si His temporal auderent depromere, quod papa et tota secta sua dotatas possessions thus make the Pope temporali dominio sit hereticus induratus, quia scripture que non potest solvi pertinaciter cotitrarius; sed quis est hereticus nisi talis ř Unde petrus pa petri 50 precipit: pascite qui in 1 Pet.v. a. For he clearly vobis est gregem dei, providentes non coacte sed sponianee secun- disobeys S. , ' Peter. dum deum, neque turpts lucri gract'a sea voluntarie. Neque ui 10 dominantes in clero, sed forma facti gregis ex animo, ui cum apparuerit princeps pastorům percipiatis immarccssibilem As popes stultify glorie coronam. Sed sicut vita pape et cleri sui cesarii sopo- the truth by their6 . . . r r ť lives so papal ravit islam petn sentenciam, sic decretales epištole soporave- decretals stultify the doctrine. rant istam fidem. Idep videtur evidens * quod preláti 15 0.4 b. ignorantes istam fidem tam opere quam sermone sunt perfidi antichristL * Et cum ex fide claret fidelibus quod in isto B. 4 a. But this verse unico verbo petri sit salubrior sentencia quam in omnibus from S. Peter is worth more^than epistolis decretalibus vel bullis papalibus, patet quod stulte clerici deserunt discere hanc fidem salubrem et student ista 20 apocrifa que seducunt. 1. pro al. matt. b. istam pro reg.» ord. ittv. C. rubr. in marg. Mendicacionem, C. 2. inquit, al. man. b. om. b1. quicquid corr.ex aliquid, b1. 3. pro igitur, sibi, sed al. man. inquit, b. inquit, b1, C 4. contentemur, pro contenti simus, C 5. exprimere, pro depromere, b, bl, c. rubr. in marg. Papa, b. sua, b, c. 6. scripture sacre, c. 7. est corr. al. man. ex sit. 8. stquitur rubr. hahahanezzadng (Boh.«- maledicti) preláti, c. petrus, om. b1. inquit, add. post pascite, b. 13. glorie, om. b, b1, c. sui cleri, ord. inv. b. 14. sopora-verunt corr. ex soporaverant, b, b1. 19. rubr. in marg. Decretales, b. supra vel al. man. et, b. quam, pro quod, b, b1. stolide, sed al. man. in marg. stulte, b. 20. deser. cler., ord. inv. b. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. *5 CAPITULUM VIII.1 Mkndacium. * Nimis patenter reseras conversacionem, .w>w. objects: quam increpas prelatorum; sed audi partem alteram in re-sponsionibus et repplicacionibas, et tunc potes magis evi-5 denter procedere. Concedo quidem tibi quod Christus vixit et docuit vitam Christ preached . , poverty but not pauperem sed noluit ipsam esse perpetuam, cum dicat in apo- a permanent stolo allegato quod Christus sic egenus factus est ut illis inopia vos divites essetis. Superbia autem et cupiditas sacerdotum io legis veteris qui Christum occiderant requirebant Christum sic vivere et docere. Sed postquam repressa sunt ista peccataTheneed for it is passed, and the dignitas sacerdotum exigit quod clerus ad priorem gloriam re- f/^0^^ ^ vertatur; in cujus signum predia quibus dotatur ecclesia vo- cantur Patrimonium crucifixi. Christus enim virtute passionis Their domains are held in the 15 sue et meriti adquisivit sue ecclesie omnia ista dominia, et, si,nameof Chnst ^ cruafied and B1.151 d. justicia posset pro*cedere, ampliora; et cum ista sentenciashouIdbe*re*ten concordant concessiones dominorum temporalium et vite papales patule atque leges. Veritas. Video quod fraudulenter misceas quedam vera Ver. answers .-so cum falsis. Concipis quidem veritatem fidei quod Christus tam in vita quam doctrina docuit pauperiem observari. Sed B.4b. quod consequenter addis, hanc * Christi sentenciam durare ad tempus modicum et postea clerum suum redire ad seculum Can Christ who reproved avarice amplius quam vixerunt legis veteris sacerdotes, infideliter in priests of the r 0 old law permit it 101. 35gar*rulas et contrarie racioni. Si enim Christus tam diu etinthiM*ofth* 1 Jam hinc ea glossemata easque lectiones quae mihl ad vera verba auctoris restituenda inutilia videantar, omittam, 8. sit,pro sic b. est, om. b, b1, c. nos, fro vos, b, b1, c. 9. esse-mus, b, b1, c. i a. priorem, sed patrimonii al. man. in marg. b. priorem sed patrimonii in marg. B1. patrimonii, c 15. et, sed al. man. ut, B. ut, b', c. sic, pro si, B, b', c, 16. in sciencia, pro justicia Bj b1, c. possit, b, c. ampliori, b, c. aa. Christi, om. b, b', c. 33. per, pro ad, b, b1, c. mod. temp., ord. inv. b, b1, c. 35. et contra Christum, add, post racioni, b. Digitized by Google i6 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS.. tam dure reprobavit hoc peccatum in sacerdotibus legis veteris, quomodo sacerdotem legis gracie nove movet redire Priests are more ad dictam avariciam sicut canis redit ad vomitum ? Jam enim avaricious now , , than ever. plus ditantur et gloriantur in seculo clenci et precipui sacer-dotes quam ditabantur vel gloriabantur in seculo scribe 5 pharisei vel principes sacerdotum. Ideo, cum tanta sit racio perpetuacionis hujus legis Christi ut patet de statu innocencie . There is thus the et statu glorie, patet quod ista lex Christi debet precipue in that the law of novissimis temporibus observari; tunc enim diabolus plus poverty should be observed. temptat homines ad avariciam. Ideo est magis necessarium 10 in clero, qui debet esse speculum populi, apponere medi-cinam. Que ergo racio, cum hodie tantum dominatur cupir ditas quare Christi pauperies tantum deprimitur et antichristi rabies tantum extollitur ? Numquid racio concordat quod hec is Christ's law to lex Christi in racione exemplari eterna sit per trecentos annos 15 last three centuries, Anti- tantummodo observata et lex antichristiana contraria in tem- chnst s for ever t To maintain this poribus tam periculosis sit perpetuata. Idem enim est sic is to put the Devit above dicere et extollere diabolum supra Christum, ac si infidelis Christ. r annueret quod lex Christi tam necessaria et salubris durabit ad horam sub colore * divini beneplaciti, sed lex antichristi 20 0.5 a. plena veneno atque mortifera duret perpetuo ut excitet homines ad peccandum. Sed quis Christianus talem blas- femam responsiunculam tolleraret ? * Ulterius novit catholicus B. 4 0. There are two quomodo sunt due diviciarum maneries, scilicet divicie tern-sons of riches, earthly and porales et divide celestes et spirituales. Et prime divicie 25 heavenly, which * sort ill together. vjx cum virtutibus moderate ducunt ad celestes divicias, que sunt vere, de quibus loquitur apostolus Christi supra. Ideo haberes conscienciam super ista loquela heretica, quam By contemning innuis super fide scripture apostoli. Oportet enim per pena- the earthly, men should win the Utatem et pauperiem hie in via mereri celestes divicias et 30 heavenly. * beatitudinem in patria. 2. sacerdotes, b, bl, c. nove, om. b, bl, c. moveret, b, b1, c. 3. dictam, om. b, bl, c, 4. clerici, om. b, b1, c. 6. et pharisei, b, b1. racio sit, ord. inv. b, bl, c. 18. fldelis, pro infidelis, b, bl, c. 24. due, om. b, b1, c. sunt, enim, pro scilicet, b, c; sed enim al. man. b. sunt corr. ex scilicet, b. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 17 CAPITULUM 9m. Adhuc pro declaracione ulteriori objectus heretici quern inculcas, notandum est quod sicut avari principes sacerdotum et pharisei legis - veteris humanitatem Christi occiderant As the rich .... ,. ,. . Pharisees killed 5 propter timorem amissioms bonorum temporalium, sic diciores Christ's manhood for fear of losing principes sacerdotum pro tempore legis grade divinitatem their wealth, Christi, quia veritatem legis evangelice quantum suffecerant so our richer priesthood would extinxerunt. Ideo ut multis videtur postquam majorem His godhead by trying to Christi gratitudinem perceperant tanquam plus ingrati magis crush gospel John xi. 47. peccaverant. Undejon°sic scribitur: collegeruntpontifices et pharisei concilium adversus jhm et dicebant, quid facimus B1.152 a, Quia * hie homo multa signafacit? Si dimittimus eum sic omnes credent in eum, el venienl Romani et tollent locum nostrum et gentem. Sed principes sacerdotum et Pharisei 15 tempore legis gracie habent scriptas bullas et cartas, que Their bulls and charters aim at omnes sonant in suam avariciam et veritatem evangelicam this, nituntur extinguere, et promulgantes earn licet trepide per- 101 b. secuntur : * et sic ut videtur multis nostri principes sacerdotum et pharisei multipliciter magis peccant, quia sunt B.4d. ao sub majori ipocrisi * plus ingrati, et non solum cum majori multitudine Christum persecuntur in membris, sed tanquam So also they hate gospel truth to eis summum odibile contempnunt predicacionem evangelice be preached, veritatis. Cujus causa videtur quia sciunt ex fide catholica quod debent Christum sequi in moribus. Et evangelium as docet cum vita eorum quod sunt vite et doctrine Christi nimis Knowing that their lives con- contrarii. Ideo odiunt quod istud populo declaretur. Et sic "adict it. quantum ad gloriam quam fingis Christi sacerdotibus debere modo competere, patet quod ignominiam vocas gloriam, cum As for the'glory of the clergy' it in statu plus periculoso hortaris quod clerus relinquat arma ^^iiy their 30 spiritualia, in quibus debet diabolum, carnem et seculum 3. sacerdotum, om. b, b1, c. 10. peccaverant, b, b1, c. 18. et, om. b, b1, c. sacerdotum, om. b, b', c. 30. mundum,/^ seculum, b, b1, c. Digitized by Google i8 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. superare; et preter hec imponis Christo manifestam blas-Andth«argu-# femiam: quod ipse tanquam reditus istius ignarus, vel ment imputes ig- Christ"t0 conversacionem ecclesie sue necgligens, istum reditum dereliquit. Et quantum ad nominacionem patrimonii crucifixi, Even worse is patet quod multiplicas blasfemias contra clerum; quia 5 the blasphemy in speaking of the magnum peccatum est prevaricari sic in mandátům domini, •patrimony of Christ crucified.' sed major * blasfemia est imponere Christo quod ipse C.6 b. approbat et necessitat clericos sic peccare. Sic enim, For this shifts tanquam alter adam, nititur clerus suam culpam in dominum upon Christ the blame of the retorquere : mulier ingw'f, quam dedisti michi sociam «flrtfzVGen.1u.12. clergy's sin. michi de ligno et comedi ut patet gen 30. Clerus autem mentitur innuitive longe abjeccius cum dicat quod Christus in ligno fuerat crucifixus ut clerus suus postmodum tauter dominetur. Sed que major blasfemia quam Christo imponere talem culpam? Et per consequens est summa 15 blasfemia quod clerus Christi virtute hujus passionis pauperis As vain is the et humilis debet sic toto seculo dominari. Et quantum plea of concessions from t«m. ad cartas et concessiones secularium dominorum patet quod poral lords. clerus * erubesceret inniti tarn culpabili fundamento. Nam B. 5 a. imperator et domini alii in hoc per regem superbie sunt 20 seducti. Ideo expergiscant sompno istius criminis soporati, For no human et cognoscant hoc principium clare demonstrabile apud concession holds . ... good wcept by catholicos quod m nullo valet humana concessio, msi pre- leave of the superior lord, habita licencia a domino capitali. Cum ergo non possunt docere quod ad hoc dominium habebant a Christo licenciam, 25 And no such patet quod tarn lege humana quam divina est ista stulta leave run be shown from donacio irritanda. Vel ergo oportet ipsos negare blasfeme Christ. Theymust either Christi capitale dominium supra césarem, vel concedere lordship, own the donacionem istius dominii esse illicitam et per consequens concessions in- valid, or show a catholicis respuendam, vel 3 ad hoc ostendere Christi 3° His leave. licenciam specialem. Et de quanto clerus vel seculares 9. deum, pro dominum, b, b1, c. 11. de ligno, om, B, b1, c. 14-16. quam . .. blasfemia, om. B, B1, c. 23. contraria, sed in marg. humana, b. 25. habeant, b, b1, c. 27. sup. irritanda at. man. evitanda, b. evitanda, sed. al. man. in marg. irritanda, b1, c. 30. 2»., b, b1, c. Ost. ad hoc, ord, inv. b, b\ C. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. »9 domini in isto crimine diucius immorantur, de tanto in peccato maximo diabolice se indurant. Et quantum ad leges et vitas papales patet quod est confirmacio criminis sicut prius. Quid enim valent iste evidencie nisi probate fuerint racio- Th« example of popes is vain un- 102. tnibus vel scriptura. Sed. cum non sunt in Christo * est et i*** supported by reason or non, patet quod impossibile est istorum alterutro tradiciones doef . istas papales vel leges hominum stabilire. Et vellem quod, H^jf^J^1 clerus contra expropriacionem istam remurmurans, etiam P^jj^im" papa ad istam racionem efficaciter responderet. Et certum lo est quod non superest fructuosa responsio, nisi reddicio rei tarn diu injuste detente, et istud cum contricione, potest per The only tme answer for the dei graciam capitali domino complacere. clergy is contrite ° r ť restitution. CAPITULUM lo"*. Mendacium. Videtur stulta presům pcio istam materiam if end. objects L 1 that the author- 15 in novissimis temporibus attemptare. Multi quidem fuerunt °*th* »wntB 1 * 1 is on the side of B. 5 b. sancti canonizati in ecclesia, qui istam dotacionem * cleri endowment, multipliciter approbarunt. Et si testimonium vel consciencia ponderatur haberi possunt mille fideles recte consciencie contra paucos hereticos. Cui ergo parti pocius Aest creden-ao dum. Consuetudo ergo tot sanctorum veterum approbata in ecclesia sancta concorditer daret fidem. Veritas. Ista non sunt verba racionis sed contencionis et Ver- answers: the authority of exprobracionis: ideo sunt humiliter, sapienter et pacienter a saints, none free r ' from sin, cannot fidelibus transcurrenda. Cum autem ex fide omnes sancti Qlri^ttagainst ajcitra Christum, ut Johannes confitetur, multipliciter pecca-verunt, patet quod omnes citra Christum habuerunt valde 0.6 a. antiquam consuetudinem * ad peccandum. Ideo si Christi 2. diabolico, B, B1, c. 5. nisi At est et non, pro est et, B*. 8. contra, om. B, B1, c. exprobracionem, sed int. tin. correpcionem, B. expropriacionem, sed al. man. in marg. exprobracionem, B1. 10. frivola,/rw fructuosa, B, B1, c. 15. sunt, sed al. man. in marg. fuerunt, B. firňt (=firmant), B1. 25. fidem vel Christum corr. al. man. in deum, B. deum, B1, C. 26. deum, pro Xtum, B. c 2 Digitized by Google SO SPECULUM ECCLESIE MIL1TANTIS. autoritas sit infinitum prestancior quam consuetudo eorum, quis fidelis non crederet autoritati domini eorum consuetudine pretermissa. Cum ex fide capimus quod nullus sanctorum quantacunque sanctitate prepolleat est in dicto vel consuetu-Conformity to dine credendus, nisi de quanto illud consonat cum Christo 5 Whose life is the n standard of hoji- qUj est prima Veritas. Et per consequens, habita a Christo Christ's witness vivaciori evidencia ad credendum contrarium, istud est ex is thus decisive against endow- fifa forcjorj evidencia dimittendum. Et sic posset esse hon stulta presumpcio sed veritatis instigacio quod ista sentencia And these, under nunc taliter est temptata: quia ista dotacio sicut in prin- 10 the guise of chanty, have cipio sonuit in peccatum, sic continue plus et plus * a b. 152 a. been increasingly mischievous. religione domini declinavit Et error imprimis insensibilis, ymmo qui videbatur esse elemosyna, ex cremento malicie jam Some men piously patule est perceptus. Ideo ad reprimendum presumpcionem ask belief not be-r r r r r r cause of their own superbam homines pie rogant quod non credatur ipsis in isto ic erring wisdom, 1 •> decia^e^hrisťs^ ^u'a *PS* ve^ mendaces hoc asserunt, sed quia est lex domini law- jhu Christi, et ut dich Augustinus 'Si Christus hoc asserit And their self- ve illi qui non credit.' Et ut advocacio ista pro lege Christi b. 5 0. denial gives weight to their sit clarior, homines promulgantes istam sentenciám non condemnation of ° endowments. querunt lucrum mundanum nec humanam amiciciam set 20 contrarium paciuntur. Et sic amor dei et legis sue, cum honore suo rependendo, preponderari debet a fidelibus in 102 b. J^^ese matters hoc actu j et principium in isto puncto et aliis debet esse Opinion must be fidelibus quod discrete distinguant inter fidem et opinionem, distinguished. 1 ° * sic quod nichil accipiant tanquam fidem nisi ex lege veritatis 25 doctum fuerit. Ideo canonizaciones et quecunque operaciones papales, consuetudines vel asserciones sanctorum dant That ail saints opinionem illis in quibus est evidencia cum fide. Ut fides have sinned is of faith. est quod petrus et paulus cum ceteris Sanctis multociens graviter peccaverunt, et opinio est quod posteriores canonizati 30 That the saints a romano pontifici erant sancti, licet ad sanctitatem eorum of papal creation are holy is of , opinion. 3. cum autem, b, c. 13. incremento, b. 16. hec, b, b1, c. 17. hec, b, b1, c. 20, humanum,/fi> mundanum, b1, c. vel, pro nec, b, b1, c. mundanam, pro humanam, b1, c. 22. ubi, pro suo, b. impendendo, bl. 25. veritate,/ri» lege veritatis, b, b1, c. 28. citra fidem, pro cum fide, b, b1, c. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 21 quos seriptura sacra canonizat non in proporcione que deo * placet attigerant. Et sic non est major evidencia, si isti sancti canonizati a romana ecclesia istam consuetudinem To hold these , , . last sinless as to habuerunt, ergo non in hoc contra Christum et suam ecclesiam endowments is ° to hold Peter 5 peccaverunt, quam sequitur, si petrus et paulus contra ?inle(^jpdeny-dominum blasľemarunt, ergo non in hoc contra Christum aut suam ecclesiam peccaverunt. Videamus ergo quid dicit infallibilis racio vel lex dei et illud tanquam (idem vel infalli-bilem in animum imprimamus. Turpe quidem est senten- it is shameful to uphold vain iociam et ventatem tanquam fide in animo stabilire et fidem opinion, and set aside the faith fundatam in seriptura dimittere. founded in the scriptures. CAPITULUM ii». Veritas. * Lapsus autem a fide,et specialiter quia capitur probabile tanquam fides, facit errores innumerabiles in ecclesia ic militante. Qui autem credit ut fidem communitati vel populo The scriptures 3 show the folly of 0.6 b. est in januis ut stolid e seducatur, quia * ecclesiaste * p° scribitur, taking the popu- ■p i ■ lar voice as B 6 d stuliorum infinitus est numerus. Et sapiens daniel cum po- authoritative, pulus dampnasset Susannam ex falso testimonio sacerdotum, si generaliter multitudo testium approbetur, cujus contrarium Bl. 162 b. * patet daniel ult°, et helias foret per quadringentos sacerdotes Dragon ^ kaa' m causa domini superatus, cujus contrarium patet i Kings 3 Reg. 18°. Ideo prudentes habent hanc consuetudinem xvin* quando difficultas circa veritatem aliquam ventilatur. In in a difficulty wise men first přimis considerant quid fides scripture loquitur in hoc puncto »hat scrip- 1 ' ture says. 35 et quicquid hec fides in ilia materia diffinierit credunt stabilster tanquam fidem. Si autem fides Scripture neutram partem if it is silent they dismiss the ejus expresserit, dimittunt illud tanquam eis impertinens, et question, non litigant vel contendunt que pars habeat veritatem, Et ista est magna prudencia sapientium. Ideo est stulta evidencia 6. deum, ssd int. litt. Christum, b. deum, b1. Christum, c. io. et veritatem, std al. man. inanem, b. inanem, b1, c. fidem, b, b1, c. 13. autem, om. b, bs, c. 39. Et ergo, std al. man. ideo, b. Et ideo, b1. Digitized by Google 22 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. The majority u si major pars militantům sic assent, ergo verum, cum sit generally wrong. argumentům topicum ad contrarium concludendum, quia deus scit si nunc militant plures filii patris mendacii quam filii veritatis. Et quantum ad imposicionem heresis, fideles armarent se humiliter cum factis domini; ipsi enfm imposita 5 As for the out- est sepe heresis, quia blasfemia, et persecutes fuit tanquam Christ *»»*> hereticus lapidandus, ut patet jo 8°. Et causa potissima quam jomi víjí. false finxerant in dampnando Christum rait falsa imposicio59' heresis : jo 190 scribitur nos legem habemus * et secundum J0*"17« People °™ ^ legem debet morů Sic enimpossent hodie populi papam colere I0 d«on as authori-tanquam Christum sic quod si quicquid diffinierit in causa terrena sive celesti illud defendant et sustineant tanquam And if two popes legem. Et si duo pape ex seminacione sathane electi fuerint, are elected some hold one election, populi diversi elecciones illas approbant tanquam * fidem. B. 6 a. others the other, r r rr ^ as divine. Et ex tali scismate oriri possent inconveniencia infinita. Que, 15 rogo, major infidelitas quam approbare elecciones cardinalium The cardinals qui ex nobis dubio sunt diaboli incarnati, quod si elegerint may be devils whSvei'he*' q^l^cunque personam in papam, tunc ipse est pater elect is Christ's sanctissimus et immediatus Christi vicarius. Hec autem vicar 1 heresis, loco sortis apostolorum qua eligerunt Mathiam per 20 ořeiertioníy °n diabolum intfoducta, potest esse zizania ad catholičos in fide íoTt^edeviř* discordandum. Medicína ergo foret catholicum tales elecciones device. cum nQn gjnt apostolice refutare, et operibus persone viantis credere, et omnino dubium vel non fidem tanquam fidem catholicam refutare. Et sic concordet fidelis cum lege 25 domini, et armet se cum paciencia et caritate, et ponat humiliter in manu domini vitam suam, quia discenciones originate ex divisionibus sectarum parturiunt istis periculosis temporibus multa mala. 1. militancium, b, b1, c. 3. pukrius corr. ex plures, b. pulcrius, c. 5. fideliter, pro humiliter, b, b1, c. 9. Nam Jo. b1. 10. hodie possent, ord. inv. b, b1, c. 11. quicquam, b, b1, c. 16. ergo, pro rogo, b, b1, C 20. Mathiam, em. B, C 21. Katholica at. man. in marg, add. b. Katholica add. c. 23. et operibus . . . refutare, om. b, bl, c. 26. ponet, b, b1, c Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTTS. 23 CAPITULUM i2«*>. Mendacium. * Video quod implicas multa inconveniencia Mend, objects: in deliramentis stolidis que effaris; quia si in tali materia 0.7 a. solum debet fidelis * credere scripture sacre non crederet To accept scripture proof only sbullis papalibus vel diffinicioni curie romane, et sic omnis w««id destroy " r r belief in papal fides adhibenda sociis fidelibus conversantibus deperiret et^kandded- r uons. multo magis non crederetur indulgenciis, Uteris episcopalibus And in indui-vel Uteris fraternitatum de suffragio spiritali. Sed quis vivens vitam communem hominum non tunc de sua beatitudine de-iosperaret. Ymmo contractus humani qui fiunt communiter As questions of * oaths or pater- juramentis et testificacionibus deperirent, et quod plus est B1.152 0. hereditates secundum leges humanas, * cum nemo crederet ^roW* quod juvenis habuit talem patrem. Sed hoc nimis perturbaret rempublicam et legem politicam. 15 Veritas. * Video quod a patre mendacii didicisti v*r. answer*: B. 6 b. distincciones et equivocaciones * subterfugere, et inconveniencia saltem tibi apparencia concludere videaris. Est This fails to distinguish credence autem credere equivocum ad cum hesitacione date sen- ™ matters of 1 opinion from tencie adherere, vel sine hesitacione, opiniative tamen, j?j£ittrev*1** ao adherere date sentencie, vel 3° adherere sentencia tanquam fidei que dicatur a veritate prima cum tamen aliunde non humanitus demonstretur. Et sic supponimus in toto isto colloquio credere fide sumi, non autem loquimur tarn laxe in ' proposito sicut boicius, quod quecunque opinio quam quis 35 habuerit sit sibi fides; sed loquimur de fide catholica, quoniam necesse est opinionem transcendere, cum facit certitudinem infallibilem, pro qua fidelis debet mortis periculo exponere 3. afikris, b, b1, c. 4. fides corr.ex fidelis, b. fides, c. 8. spiritali corr. ex spirituali, b. speciali, sed al. man. in marg. spiritali, b1. spirituali, c. 13. cuius ilia hereditas extiterat, add. post patrem, b, c, sed b, al. man. in marg. cuius ilia hereditas existeret, add. b1. 18. aliud,/r vero, b, b1, c. aliqua, b, b1, c. 14. sciunlur, b, c. sciuntur, b, c. 15. aliqua, b, b1, C. 19. quod, pro qui, b, b1, C. 20. dicitur, pro debet, b, b', C 21. an,pro si, b1. 25. proposito, pro proposicio, b, b1, c. 27. spero corr. al. man. ex suppono; b. spero, b1, C Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 25 licet non loquatur contra Christum et suam ecclesiam; quia non est fides quod ilia curia sit militans ecclesia, licet quan-doque acciderit quod fuit ecclesia hie in via. CAPITULUM 13m. B1.162 d. Veritas. * Ex istis dictis est medium inductivum ad respondendum ad alia que postmodum sunt illata. Non enim debemus accipere bulks papales vel generaliter dicta illius Thus papal bulls are not to be re- curie tanquam fidem; cum sunt viatores peccabiles et non ceivedasoffaith. generaliter inspirati, et ocularis experiencia docet quod sepe 10 sunt decepti et contra veritatis regulám sepe errant. Et sic debemus ex sufíicienti evidencia credere sociis cum *quibus communiter conversamur, sed non habemus ex fide credere omni spiritui quern audimus, nec indulgenciis debemus credere, Nor are indui- , » . - . ... . gences to be be- B. 6 d. sicut nec papa vel sua cuiia, cum nescit * si ilia persona cui ifeved in. 15 concedit dictam indulgenciam sit dampnanda, sicut nec scit si sit voluntatis dei concedere quod ipse annuit sic in bullis. Ideo non relucet magna discrecio vel sapiencia in hiis indulgenciis, specialiter si non fundantur in factis Christi vel verbis, nec in alicujus pape sapiencia antequam satanas est solutus; que in these the .. . .1..J.1 bishops ignor- 104. ao ergo evidencia movet hos satrapas sic voluntati domini * ad- antiy set them- ... . ,. . , . selves against versanŕ Aut que cupiditas urgeret istum prelátům sic God. scribere et sigillare sibi ambiguum, ubi verisimile est quod sit mendaciura presumptivum ř Ideo est multis evidens quod ista presumpcio sit peccatum ; quia pari evidencia posset As much as if til they consigned a 25 lilium dei predesnnatum dampnare ad tartarům. Ideo dicunt child of God to perdition. quidam viantes quod propter tale judicium temerarium nec magis nec minus, sed propter meritum vel demeritum quo ad deum. Et de multis literis episcopalibus concedentibus 40 So with episcopal letters. dies venie est idem probabiliter senciendum. Et quantum 3. vita, B, c. via, sed al. man. in marg. vita, b1. 5. ad respondendum, om. b, B1, c. 6. ea, pro alia, b, b1, c. 9. a domino, ante inspirati, add. b, c, sed b, al. man. 12. debemus, pro habemus, c. 19. sapiencia, pro evidencia, B1. 20. moveret, b, b1, c. 26. viatores, b, b1, c. 29. Et, om. B, b1, c. Digitized by Google 26 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. And with letters ad litem fraternitatum, cum certum videtur quod ipsimet of fraternity. nesciunt si sint globus reprobus prescitorum, quid ergo valet Ulis vendere suffragiorum suorum participium ? cum nesciunt si aliqua merita illis remaneant ad beatitudinem consequen-dam. Nec ex istis infertur quod aliquis de militante ecclesia 5 ah our hope desperaret: sed quod non confideret in istis apocrifis et incertis: should be in ^ r Christ ymmo quod totam spem suam in gracia Christi colligeret. * Et ad percipiendum fructum illius spei in bono meriti 0.8*. secundum doctrinam legis domini laboraret. Et istud evacuaret * desperacionem finalem multorum qui in istis suf-IO B« 7 a. As to contracts, fragiis sunt decepti. Et quantum ad contractus humanos vel they are usually S^Toathsf by C^v^'a commercia patet quod fiunt communiter cum peccato, quia cum juramentis et testificacionibus illicitis. Ideo donate viro apostolico injuriam qui propter periculum hoc evitat. As to inherit- Et quantum ad hereditates descendentes ex datis patribus, 15 ances, paternity * 1 should not be dis- sacerdotes non debent circa talia esse soliciti: sicut nulli puted except at r ' God's will, debent presumere imponere dato heredi quod non descendit ab istis parentibus, nisi a spiritu sancto motus fuerit descen-sum hujusmodi impugnare. Et sic bene concluditur quod multa sunt vera in actibus humanis tarn presentibus quam 30 preteritis circa que viatores non debent esse soliciti. Ideo magis foret prudencia hominem renuere sibi neutrum aut im-pertinens sue beatitudini, in quo * devio tarn speculative B1.153 a. tvdgíit wolíid" Quam Practice multi peccant; ut patet de arte obligacionis bebetter to care et contencionibus circa temporalia hereditarie et temporaliter 35 possidenda. CAPITULUM 14™. Mend, objects: Mendacium. Iterum manifeste innuis non esse ut fidem 7. dei, pro Xti, b, b\ c. 8. concipiendum, pro perdpiendnm, b^1, c. istius, pro illius, b, b1, c. 14. hec, pro hoc, b, b1. 15. patmm corr. ex patribus, b, bl. patrnm, c. 22. magna, pro magis, b, b1, c. 33. speculativi, b, b1, c. 24. practici, b, b1, c. multum, pro multi, b, b1, c. 35. contencionis, b7 b^j C» Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 47 credendum illos esse sanctos qui in missis, in letaniis, et alils ecclesie serviciis inserantur; ad quid ergo diceremus de illis You thus deny that the sanctity nisi crederemus quod in patria sunt beati ? cum spes meriti of saints to whom we address super fide stabili in credentibus est fundanda. Faith?"* ** °f 5 Veritas. * Hie dictum est sepius quod de Sanctis quos ver. answers: canonizat ecclesia supponimus, sed non ut fidem credimus, We do not hold . . . . . ,, , . , as of faith the quod sunt beati in patria. Undecim tamen apostolos cum sanctity of any but Scripture paulo, magdalene et ceteris quos fides scripture implicat esse sai^s. B. 7 b. sanctos, credendum est ut fidem esse beatos, * et alios, quan-104 b. iotumcunque magna sanctitate in celis prepolleant, * credimus esse in beatitudine, verumtamen citra fidem. Et ideo ordi- Prayers are ad- dressed me- navit ecclesia quod quecumque oracio porrecta ad sanctum ad uj^m^y'tj1"*' deum principaliter dirigatur. Et sic quelibet talis oracio im- God-plicat tacite condicionem, si et quatenus placet deo per talis 15 sancti meritum nobis miseris sufFragari. Et ut videtur multis nulla oracio porrecta specialiter sancto Christi est Iaudabilis, nisi de quanto acuit devocionem in Christum, sic ^ only good, if at all, in quod si omnes intenciones et oraciones uniri possentso.fa*as'hey. * quicken devotion in Christum, sincerius directe unite in Christum, esset utilius10 Christ" aoChristiano omnes oraciones specialiter Christo potrigere. Nec valet false credere quod Christus propter celsitudinem sui dominii non potest a nobis miseris faciliter exorari; ideo est necessarium habere alias personas mediantes; Christus enim assistens pontifex immediate illabitur viatori et cum hoc as immediate conjungitur deitati. Ideo nullus sanctus est who is more misericordius aut facilius auditivus miseri quam est Christus. than any saint, Nec valent oraciones aliorum sanctorum, nisi de quanto C. 8b. Christus prius ex sua gracia has acceptat. * Ideo dicunt Prayers to saints are often harmful. quidam quod porrecciones oracionum ad istos sanctos sepe 1. in, ante letaniis, om. b1, c. 2. horarum officia,/*^ diceremus, add. b, c, sed b, al. man. in marg. 8. Magdalena, b, c. 9. qua-cunque corr. ex quantumcunque, b. quacunque, c. 14. et si, erd. inv. b, b1, c. placeat, b, b1, c. 19. sup. Xtum al. man. scilicet sanctum, b ; ipsum corr. ex Xtum, b1 ; ipsum, et int. lin. al. man. sanctum, c. est, pro esset, b1, c. 20. ad Christum, pro Xto, b, bl, c. 23. pers. al., ord. inv. b, b1, c. 25. sanctus, om. b, bl, c. 26, aut audacius, pro auditivus, b, bl, c. misereri, b, c. miserere, b1. 28. At,pro ex, b, b1, c. Digitized by Google 28 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. stint superflue vel nocive. Concedítur ergo quod non est articulus fidei appropriare cuilibet sancto de quo dicimus The sanctity 0f specialem articulum fidei sed beatitudinem illorum supponi- saints is to be believed or not mus secundum majorem evidenciam vel minorem. Unde absit according to the Thei>ni^ends °iUod omnes legende sanctorum in ecclesiam introducte sint 5 are not of faith, g^es catholica, cum in festo corporis Christi de sancto In primo just as the ex- sanctorum scribitur quod accidencia sunt in eucaristia sine Lectio^n. istence of accidents without a subjecto, quod non fuit fides tempore aueustini. Ideo dicit in substance in the J ^ Eucharist is a de sermone * Domini in monte quod multa vera, licet in le- B. 7 o. doctrinal accre- Aug. De tion. gendis talibus inserantur non sunt fides catholica; sicut Semi. Dei So are many of exemplificat de ministro convivii cuius unum brachium a cane P Monte, these legends. r J 1. 65, rapido est abstractura. Sufficit ergo ad tales oraciones it is enough to secundarias habere probabilem supposicionem, et de Christo believe tentatively in prayers qui fiindamentafiter oratur habere cum aliis virtutibus firmam to saints, absolutely in Christ, fidem; et patet solucio. In ista tamen materia dicunt sco-*5 ^fic! ďff re f^m kstlC1 Q110^ aliqua est fides explicita vel expressa et aliqua est d^nfiteVfaith1." ^es imP^c^ta s*ve tacita. Fidem autem implicitam * dicunt B1. iss b. esse quamcunque veritatem juxta illud apostoli prima cor. 13°* Cor.xiii. Caritas omnia credit, et tamen infinite sunt veritates de quibus ^* non oportet nos hic habere fidem explicitam; cum sufficit 20 fideli quod credat quamcunque veritatem secundum gradům We must believe et formám qua deus vult ipsum hanc credere. Ut carnis in the resurrec- * don of the body, resurreccionis est articulus fidei cuilibet Christiano, et tamen but not separ- SSu orlha** °f non °P°rtet Qualibet persona hominis habere expressům man's body. articulum fidei quod resurget. Sed deus vult quod per istam «5 fidem generálem sua militans ecclesia excusetur. Non enim vult quod sua ecclesia cum veritatibus * inutiliter oneretur. 105. Communis autem carnis resurreccio erit tempore sempiterno adhuc futura, et postmodum tempore suo presens ; sed post diem judicii est elapsa, 30 i. sunt, om. b, b1, c. nocive fiunt, b, b1, c. 3. appropriate, b, b1, c. oras dicimus, b, b1, c 3. adaptare quod in patria sit beatus, post fidei, add. b, b1, c. 6. facto, pro festo, b, c. 12. rabido, pro rapido, b, b1, c. enim, pro ergo, b, b1. raciones corr. ex oraciones, b, b1. 13. contrarias,/« secundarias, b", c. 18. esse, om. b, b1, c. 23. resurreccionem et alios, articulos, b, bl. 28. est in, pro erit, b, bl, c. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 29 CAPITULUM 15». Mendacium. Adhuc tota multitudo ecclesie militat contra Mend, objects: tuam sentenciám, cum ecclesia acceptat curiam romanam, sanctos episcopos et abbates, ex sanctitate vite preterite, in The sanctity of the saints is held 5 sanctitate et oracionis efficacia sacerdotes vulgares et popu- ty the church u i i and confirmed by lum excellentes, et hoc idem confirmant miracula adhuc miracles. B. 7 d. recencia et miracula in cronicis satis publicis * memorata. Quis ergo crederit tue sentencie nisi qui non habet fidem quod We may as weil ^ 0 n ^ lack faith in deus peccatum suum préteritum quandocunque confessum ^ ^ c-od's forgiveness. 10 fuerit non delebit. Veritas. Percipio quod calliditatem ut innatam habeas Ver. answers: quod falsitatem reseres prope verum, ut ex cautela diaboli commisceas facilius falsitatem, sic enim diabolus maliciose This is the fallacy of accident. temptando evam cur deus proibuit datum fructum, per-15 cipiendo quod eva per adverbium' forte ' in fide domini trepi- C. 9 a. davit, statim miscebat mendacium ' nequaquam,' inquit, 'moriemini.' Supponit autem catholicus citra fidem quod multi pape, episcopi et abbates ex gracia Christi et contricione sua finali sunt in celestibus nunc beati. Sed numquid ista 20 opinio citra fidem iustificat nunc papas, episcopos et abbates The sanctity of ŕ J r t ' 1 saints cannot qui a lege domini hodie plus declinant? Constat quod si justify the laxity Oi popes* petrus, stephanus et magdalene ex fide scripture nunc in celestibus sunt beati, non propterea quilibet de pura secta Christi, sive vir sive femina, esse in vita approbata a domino est 25 censendus. Ergo homines de quibus est vulgaris opinio, licet [vijdentur esse beati a domino non faciunt evidenciám quod illi de secta sua hodie sunt beati; cum sancü ex fide scripture 7. publice, b1. 9. quantumcunque, b, b1, c, 12. veritatem, pro falsitatem, b, b1, c. i4. dixit, post evam, add. b, b1, c. deus, pro dominus, b, c. ne comederetis, post fructum, add. b, b1, c. 15. addicionem adverbii, b, b1. 19. notandum qaod,pro numquid, b, b1, c. 22. sanetus Petrus, b. Petrus sanetus (Stephanus om.), b, c. Magdalena, B, b1, c. 23. pura, sed al. man. in marg. corr, in privata, b. privata, b1, c. 24. Christi, om. b, b1, c. 25. Homines ergo, ord, inv. b, b!, c. 26. videntur, pro dentur, b, b1, viderentur, c. Digitized by Google 30 SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. docti esse modo beato non faciunt quod homines de pura secta Christi, sicut ipsi fuerant, suit nunc sancti. Verum quidem est quod isti tres modi hominum si modo, sicut if saints are in probabiliter creditur, sunt beati, non propter talem dotacionem, heaven, it is not took"endowy nec ProPter ^oc ílu0^ a paupene et vita domini declinarunt, 5 ments. sed propter hoc quod, defective tenentes pauperiem et legem Christi, fructuose finaliter penitebant. Que ergo evidencia quod isti tres * preláti plus peccantes hodie observant ideo B.8a. stamm sanctum. Observemus * ergo solam vitam Christi B'.iesb. pro regula infallibili, vel vitam aliorum de quanto secutiio Nor are they to fuerint dominum ihm Christum. Ut licet petrus ihm secutus be followed in their sins. fuerat non tamen propterea debemus Christum negare et men-ciendo anatematizare et jurare quod Christum non novimus, licet in evangelio legimus petrum apoštolům sic fecisse. Se-quamur ergo papas episcopos et abba tes de quanto ipsi secuti 15 fuerant dominum jhm Christum. Et ad istum sensum dicit Ciprian. ciprianus 8 a d, c 0 [decimo], si solus Christus, quod solum de-bemus de apostolis vel Sanctis aliis audire dominum jhm Christum. Christus enim in ipsis loquitur quando dicunt veri-tatem catholicam; et precise de tanto christianos alios audia- ao mus. Doce ergo * si sciveris quod iste persone de tanto sunt de 105 b. ecclesia de quanto extollunt ad beatitudinem istum papam istos episcopos vel abbates. Sed constat mihi quod nec vel But the lives of perfunctoria evidencia scis istud probare. Quomodo ergo non saints do not really sanction erubesceret infidelis, deserendo fundacionem in lege domini 25 endowments. que non potest deficere, et preeligendo vitas peccatrices apocrifas, secundum illud in quo non docetur quod secuti fuerint dominum jhm Christum. Et speciaüter dimittendo i. pro verbis esse modo beato . . . sint, leg. tunc (om. C) non modo seiverant si sunt, b, bl, C. 8. triplices, pro tres, b, bl, C. hoc, pro hodie, B, b1, c. 9. status sanctus, b, c. 11. Petrus licet, ord. inv. b, bl. 15, ergo, om. b, b1, c. 17. Ciprianus, ut patet 8 d ( = distinctione) decimo capitulo, b, b1, C. audiendus, post Xtus, add. b1. 20. precipue, pro precise, b, b1, C. 22. ilium, pro istum, b, Bl, C. 23. vel, om. b, bl, c. 24. per fictoriam evidenciam, B. per fictas evidencias, C 25. embescit, b, b1, c, sed b, corr. ex erubesceret. Digitized by Google SPECULUM ECCLESIE MILITANTIS. 3T illud perfectum in vitis eorum in quo secuti fuerant dominum jhm Christum. Ut beatus possidonius narrat de Augustino ^j^?^ quando voluit cives iponenses illas possessiones quas sibi Jerome, dederant rehabere. Beatus jeronimus nullo modo voluit ß possessiones tales accipere, nec extraclaustraliter vivere nec clericorum predia approbare. Et sic de beatis benedicto, 9 b, gregorio et bernardo; pauca * temporalia in pauperie posside-8 b. bant et tarnen, * ut creditur, de ilia possessione finaliter Those who took endowments we penitebant. of1them.repented io CAPITULUM 16m. Veritas. * Si autem sanctitatem vite et securitatem ejus pre- why take example from ponderas, qua fronte meretricia tantum acceptas vitam ^J-^^jf^ istorum prelatorum qui multociens et graviter peccaverunt, etthan of ChrisL 1 dimittis vitam Christi infinitum sanctiorem, infinitum secu-15 riorem, plus facüem et communem. Nemo autem potest subterfugere quin sic faciens non mediocriter peccas et in diaboli volutabro te immergis. Et sic si obicis quod fingo istos sanctos de ista declinacione a lege domini finaliter penitere, doce tu quod sint sancti et docebo quod sic finaliter if you prove that they are 20 penituerant communiter. Evangelista quidem, qui fuit longe sain^»J(a^ul sanctior istis tribus, dicit quod si dixerimus quod peccatum thfy repented * r taking endow- nO n habemus, nos ipsos seducimus. Quomodo ergo nonments* honorát istos sanctos qui imponit eis quod sic fructuose finaliter penitebant; cum patet. luce clarius quod dimittentes 25hanc stratam regiam et eligentes viam ambiguam apostolis prioribus incognitam non mediocriter peccaverunt. Et sic non contendimus circa istud quod iste tres persone sunt in *. lös d. sanctitate et oracionis eflicacia sacerdotes vulgares * et popu- lum excellentes; quia de istis tribus, de sacerdotibus vul- 2. beato angustino, b, b1, c. 3. quod,pro quando, b, b!, c. 7. qui pauca, b, b1, C 14. in, post Xti, add. b, b'. securiorem, sanctiorem, ord. inv. (infinitum om.), b, c. 16. peccans, b. 19. consequenter, post docebo, add. c. 20. penitebant, b, b1, c. con-sequenter, pro communiter, b, bl, om. c. 22. nosmet, b, b1. 26. cum, pro et, b, bl, c. Digitized by Google