1 Νέα Κείμενα 2 (1971) Η λογοτεχνία της δικτατορίας Όγδοο Μάθημα Lecturer: Petros Marazopoulos petrosmarazopoulos@gmail.gr Jean Picart le Doux 2 Νέα Κείμενα 2 • Η προβολή της δήλωσης Σεφέρη • Ο δεύτερος τόμος είναι πολύ πλούσιος (πεζογραφία, ποίηση, λογοτεχνικές μελέτες και δοκίμια) • Τα περιεχόμενα του τόμου • Οι συγγραφείς και το έργο τους 3 Νέα Κείμενα 2 • Τα πεζογραφικά κείμενα: η πλειοψηφία του τόμου • Η θεματική της δικτατορικής Ελλάδας: ιστορικό γεγονός και λογοτεχνία • Λογοτεχνία, άμεση καταγραφή της ιστορικής πραγματικότητας και αναπαράσταση • Οι ιστορικές θεματικές: η Ελλάδα του Εμφύλιου Πολέμου • Η μετεμφυλιακή Ελλάδα ως αφηγηματικό πλαίσιο • Η στήλη ‘Πρόσωπα και πράγματα’ και οι πρακτικές της Χούντας • Η παρακολούθηση των διεθνών εξελίξεων και των διεθνών πολιτικών σχέσεων (πχ η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ σε σχέση με τα δικτατορικά καθεστώτα ανά τον κόσμο) • Το δοκίμιο ‘Ο πολιτικός Καβάφης’ του Στρατή Τσίρκα 4 Τατιάνα Γκρίτση- Μιλλιέξ: ‘Χρονικό 1966-1971’ • Λογοτεχνία και κοσμοπολιτισμός: η γυναίκα- κεντρικός χαρακτήρας του κειμένου και το ταξίδι της σε Γαλλία (Παρίσι) και Αγγλία (Λονδίνο) • Ψυχολογική ρευστότητα, έντονος ψυχισμός και διαφορετικές πτυχές του χαρακτήρα • Η ελλειπτική γραφή του κειμένου • Ενδιάμεσες καταγραφές του παρελθόντος και εναλλαγές του χρόνου (από το παρελθόν στο παρόν) • Η εθνική γιορτή της Γαλλίας (14 Ιουλίου) και η Επανάσταση της Βαστίλης (1789) • Η αναφορά στη δολοφονία του Τζον Κένεντι και οι λόγοι ύπαρξης της αναφοράς αυτής • Κένεντι, παγκόσμια ιστορία, προοδευτικές δυνάμεις και ελληνική δικτατορία • Η υπαινικτική αναφορά στις δολοφονίες του Ρόμπερτ Κένεντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ • Ελληνική πολιτική πραγματικότητα και διεθνείς εξελίξεις 5 Μάριος Χάκκας: τα τρία διηγήματά του στο δεύτερο τόμο των ‘Νέων Κειμένων’ • Ο Χάκκας ως μέλος και εκπρόσωπος της γενιάς του 1960 • Η λογοτεχνική γενιά του 1960: πολιτική ιδεολογία, προσωπικά βιώματα και αμφισβήτηση • ‘Ένα κορίτσι’: η πρωταγωνίστρια προτιμά την φυλάκιση παρά να βρεθεί πρόσωπο με πρόσωπο με όσους γυρίζουν από την εξορία • Η δήλωση μετάνοιας • Η γραφή της οργής • Κοινωνική αγωνιστικότητα και λογοτεχνία 6 Μάριος Χάκκας: τα τρία διηγήματά του στο δεύτερο τόμο των ‘Νέων Κειμένων’ • ‘Το ψαράκι της γυάλας’: ένα δημοφιλές διήγημα • Η 21η Απριλίου 1967 ως αφηγηματικό πλαίσιο • Το κέντρο της Αθήνας ως κύριος χώρος του διηγήματος • Ο χαρακτήρας του κειμένου: ένας πρώην αγωνιστής που μετατρέπεται σε ‘φιλήσυχο πολίτη’ • Εξορία και φυλακή: το παρελθόν του ήρωα • Η βελτίωση των συνθηκών της ζωής του επί Χούντας: Ελληνική Δικτατορία και υλικά αγαθά • Η τριτοπρόσωπη αφήγηση του κειμένου 7 Μάριος Χάκκας: τα τρία διηγήματά του στο δεύτερο τόμο των ‘Νέων Κειμένων’ • ‘Το ψαράκι της γυάλας’: η αναπόληση του ιστορικού, αγωνιστικού παρελθόντος από την ασφάλεια της οικείας του πρωταγωνιστή • Υλικά αγαθά και αλλοτρίωση του ατόμου (ιδεολογία Vs άνεση) • Η επιστροφή στο σπίτι, η αποφυγή του κέντρου της Αθήνας και το σπίτι ως χώρος ασφαλής • Ο ρόλος του αφηγητή και η γνώμη του για την στάση του ήρωα • Η λογοτεχνία ως στρατευμένη τέχνη: κάλεσμα προς αγώνες • Η έννοια της ατομικής και συλλογικής ευθύνης 8 Μάριος Χάκκας: τα τρία διηγήματά του στο δεύτερο τόμο των ‘Νέων Κειμένων’ • ‘Ο Γιάννης το θεριό- μυρμήγκι’ και μια ιδιαίτερη επιλογή του συγγραφέα • Τα γεγονότα μέσα από το πρίσμα ενός χαφιέ • Το ιστορικό πλαίσιο: χούντα, χαφιεδισμός και αστυνομοκρατία • Το φακέλωμα και οι πολιτικοί κρατούμενοι • Η υπόθεση του έργου: αφηγηματικός τόπος το Αστυνομικό Τμήμα Παγκρατίου, ο αφηγητής βρίσκεται μέσα στο κρατητήριο • Η συλλογή πληροφοριών από τους πολιτικούς κρατούμενους • Η υπόθεση του κειμένου: ο διάλογος μεταξύ των δύο συγκρατούμενων 9 Μάριος Χάκκας: τα τρία διηγήματά του στο δεύτερο τόμο των ‘Νέων Κειμένων’ • Η γραφή του Χάκκα ως ιστορική καταγραφή όψεων του δικτατορικού καθεστώτος • Η επιλογή των απλών, καθημερινών ηρώων • Αγωνιστικό παρελθόν και στρατευμένη λογοτεχνία • Οι λογοτεχνικοί ήρωες και η σχέση τους με τον χώρο της Αριστεράς • Η εξορία και οι φυλακίσεις ως αφηγηματικό πλαίσιο • Παρελθόν και παρόν: ιδεολογική μεταστροφή και ο ρόλος της δικτατορίας • Υλικά αγαθά ή ιδεολογικοί, πολιτικοί αγώνες; • Η περιγραφή της αστυνομίας • Πολιτική κινητοποίηση και σύγχρονη ελληνική κοινωνία • Προστασία Δημοκρατίας και προσωπική ευθύνη • Καταγραφή όψεων της ελληνικής κοινωνίας 10 Αντώνης Σαμαράκης- ‘Το διαβατήριο’ • Ο Αντώνης Σαμαράκης ως συγγραφέας • Λογοτεχνία και κοινωνική καταγγελία • Οι πολιτικές δραστηριότητές του • Οι μεταφράσεις του στο εξωτερικό και η απλή γλώσσα των κειμένων του • ‘Το διαβατήριο’: η αφύπνιση της πολιτικής συνείδησης του πρωταγωνιστή • Χουντική προπαγάνδα, στέρηση προσωπικών ιδεολογιών και αυταρχισμός • Αναλογία Χούντας και άλλων δικτατορικών καθεστώτων • Το βασικό ζήτημα της προσωπικής ευθύνης • Το άτομο και η κοινωνία: προσωπική και συλλογική ευθύνη 11 Τα άλλα κείμενα των ‘Νέων Κειμένων’ • ‘Τα Χρυσόψαρα’ του Πλασκοβίτη: ο μεγάλος σε ηλικία ήρωας του έργου και οι καταδίκες του για ‘ανατρεπτική δράση’ • Η νουβέλα ‘Μακάριοι οι ελεήμονες ότι αυτοί ελεηθήσονται’: ο Κάσδαγλης ως συγγραφέας • Η σχέση του Κάσδαγλη με την Αριστερά και το επεισόδιο από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Μακρόνησο • Οι διαφορετικές ιδεολογίες των συμμετεχόντων συγγραφέων • Λογοτεχνία και εξορία: η εξαθλίωση του ανθρώπινου παράγοντα και οι μηχανισμοί του κράτους • Η ιστορία (ακόμα μια φορά) ως θεματική: Ο Γενναίος Τηλέμαχος του Αλέξανδρου Κοτζιά (Εμφύλιος και Δεκεμβριανά) 12 Πέτρος Μαραζόπουλος petrosmarazopoulos@gmail.com Νοέμβριος 2023