1
Ο τύπος στην Ελλάδα της δικτατορίας
Περιοδικές εκδόσεις κατά τη διάρκεια της δικτατορίας
Η Χούντα στο εξωτερικό
Η λογοτεχνία της δικτατορίας
Ενδέκατο Μάθημα
Lecturer: Petros Marazopoulos
petrosmarazopoulos@gmail.gr
Jean Picart le Doux
2
Λογοκρισία και Δικτατορία
3
Τύπος, λογοκρισία και Χούντα
• Η σκληρή λογοκρισία των δύο πρώτων ετών
• Το παρόμοιο υλικό σε όλες τις εφημερίδες
• Οι δύο δρόμοι των δημοσιογράφων: συνεργασία με το καθεστώς ή προσπάθειες
να περάσουν ορισμένες ειδήσεις μέσω των εφημερίδων ‘στα κρυφά’
• Η κάλυψη των γεγονότων του Πολυτεχνείου από τον ελληνικό Τύπο και η
απαγόρευση κυκλοφορίας εφημερίδων στις 17 Νοεμβρίου
• Οι εφημερίδες ‘Νέα Πολιτεία’ και ‘Σημερινά’ που κυκλοφόρησαν επί Χούντας
4
Τύπος, λογοκρισία και Χούντα
• Το κλείσιμο των αριστερών εφημερίδων ‘Αυγή’ και ‘Δημοκρατική Αλλαγή’
• Η ‘Μεσημβρινή’ και η ‘Καθημερινή’ σταματούν να κυκλοφορούν
• Οι παράνομες εφημερίδες και ο τρόπος κυκλοφορίας τους
• ‘Νέα Ελλάδα’, ‘Ριζοσπάστης’, ‘Θούριος’ κ.α.
• Το περιοδικό ‘Τετράδια της φυλακής’
• Η συνεργασία με δημοσιογραφικούς κύκλους στο εξωτερικό
5
Τύπος, λογοκρισία και Χούντα
• Λογοκρισία και νόμιμες εκδόσεις
• Ο ελληνικός παράνομος αντικαθεστωτικός Τύπος
• Οι προκηρύξεις και η πρόβλεψη του καθεστώτος για τον ‘επικίνδυνο εξοπλισμό’
• Οι δυσκολίες στην εκτύπωση
• Ο παράνομος Τύπος ως μαρτυρία κατά του δικτατορικού καθεστώτος
• Στόχοι: ενημέρωση κοινού, αποδόμηση Χούντας, διάλυση προπαγάνδας,
ανύψωση ηθικού, οργάνωση αντιδικτατορικού αγώνα
• Μια άλλη παράμετρος: η μάχη για έναν μεταδικτατορικό ρόλο
6
Τύπος, λογοκρισία και Χούντα
• Η δυσκολία στην χρηματοδότηση
• Πηγές χρηματοδότησης: έρανοι, ιδιωτικά κεφάλαια, δωρεές, διεθνής βοήθεια,
πολιτικοί κύκλοι από το εξωτερικό
• Θεματολογία παράνομου Τύπου: πάλη κατά του καθεστώτος, καταγραφή των
συμπλοκών και των συλλήψεων, καταπιέσεις από το καθεστώς, αναφορά στην
χουντική προπαγάνδα, εσωτερικά προβλήματα του καθεστώτος, χουντικά
σκάνδαλα
• Έμφαση στα καθημερινά προβλήματα στην Ελλάδα της Χούντας
• Η συζήτηση των διεθνών εξελίξεων (Μάης 68’, Πόλεμος του Βιετνάμ κ.α.)
• Έντυπη αντίσταση στο εξωτερικό: Από την Αυστραλία, στη Δυτική Ευρώπη, στην
Σοβιετική Ένωση και στις σκανδιναβικές χώρες
• Οι δυσκολίες των Ελλήνων δημοσιογράφων του εξωτερικού να γράψουν για το
Ελληνικό καθεστώς (ανοχή εκδοτών, επιφυλακτικότητα και διεθνείς σχέσεις)
7
Η σημασία του αντιδικτατορικού Τύπου
• Προσφορά αντικειμενικής ενημέρωσης στον ελληνικό λαό
• Ενημέρωση στη διεθνή κοινότητα
• Ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης για το ελληνικό πρόβλημα
• Ψυχολογική βοήθεια στους πολίτες
• Αποδόμηση της χουντικής προπαγάνδας
• Συμπαράσταση στους αντιστασιακούς κρατούμενους
• Η δημιουργία ενός παράλληλου ‘μιντιακού συστήματος’
8
Τύπος, λογοκρισία και Χούντα
9
Τύπος, λογοκρισία και Χούντα
10
Τύπος, λογοκρισία και Χούντα
11
Οι περιοδικές εκδόσεις την περίοδο της Χούντας
• Το περιοδικό ‘Συνέχεια’
• Η περίπτωση της επαρχίας: Το περιοδικό ‘Δοκιμασία’ (πεζογραφία, μεταφράσεις,
λογοτεχνικοί προβληματισμοί και κριτική)
• Η σύντομη κυκλοφορία του ‘Αντί’
• Τα περιοδικά- υμνολόγια του καθεστώτος
• Τα παράνομα περιοδικά (πχ Κομμουνιστική Επιθεώρηση) και η κυκλοφορία τους
στην δικτατορική Ελλάδα
12
Οι περιοδικές εκδόσεις την περίοδο της Χούντας
• Τα περιοδικά που συντάχθηκαν με το καθεστώς
• Η έννοια της εθνικοφροσύνης
• Ο ρόλος των γυναικείων περιοδικών
• Χριστιανικά περιοδικά τον καιρό της δικτατορίας
• Εκκλησία και κοινωνική πειθαρχία
• Ο Τύπος ως μέσο προπαγάνδας
• Παράδοση, θρησκεία, οικογένεια, το ζήτημα της ισότητας των φύλων και ο ρόλος
του κράτους ως εγγυητή της ασφάλειας
13
Οι περιοδικές εκδόσεις την περίοδο της Χούντας
(Πέρα από το μητρικό ένστικτο) μια αληθινή μητέρα αισθάνεται χρέος της
και ανάγκη να μορφώνει και να αναμορφώνει συνεχώς τον εαυτό της και
το έργο της. Να κατέχει και να πλουτίζεται συνεχώς με τις στοιχειώδεις
τουλάχιστον παιδαγωγικές γνώσεις […] Δεν είναι να σπουδάζει, αλλά χωρίς
να βγει από το σπίτι της (εφόσον υπάρχουν βιβλία με καλύτερο αυτό της
Αγίας Γραφής’
Ο Κόσμος της Ελληνίδος, Νοέμβριος 1970, σ.280 κ.εξ.
14
Οι περιοδικές εκδόσεις την περίοδο της Χούντας
15
Όψεις της κουλτούρας την περίοδο της επταετίας: τα
‘διαφορετικά’ περιοδικά
• Το περιοδικό ‘Σύγχρονος Κινηματογράφος’
• Ο προοδευτικός λόγος στις ‘Δημιουργίες’
• ‘Σύγχρονα Θέματα’
• Η ‘Συνέχεια’ και οι ‘Νέοι Στόχοι’
16
Πέτρος Μαραζόπουλος
petrosmarazopoulos@gmail.com
Σεπτέμβριος 2022