PJA301 Lexikologie a sémantika

Filozofická fakulta
podzim 2015
Rozsah
1/1/0. 4 kr. Ukončení: zk.
Vyučující
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (přednášející)
Mgr. Bc. Magdalena Krzyżanek (cvičící)
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (cvičící)
Garance
Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Kontaktní osoba: Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Dodavatelské pracoviště: Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Rozvrh
Čt 12:30–14:05 B2.52
Předpoklady
PJA206 Morfologie polštiny II
Omezení zápisu do předmětu
Předmět je určen pouze studentům mateřských oborů.
Mateřské obory/plány
Cíle předmětu
Kurz posluchače seznámí se základními problémy lexikologie, lexikografie a sémantiky, a to včetně náplně, historie a budoucnosti těchto disciplín. V oblasti lexikologie je důraz kladen na strukturu polské slovní zásoby a základní lexikální vztahy mezi lexémy. V části lexikografické je pozornost věnována především problematice vzniku slovníkových děl (slovníkové heslo) a přehledu nejdůležitějších slovníkových děl polštiny. V části sémantické jsou posluchači seznamováni se základními pojetími významu v lingvistice a filozofii jazyka, druhy významů a základními sémantickými vztahy. Součástí výkladu je také přehled frazeologické problematiky. Výklad je dolněn praktickými cvičeními.
Osnova
  • Leksykologia i semantyka
  • (zestaw zagadnień)
  • I. Podstawowe zagadnienia leksykologii
  • a) przedmiot leksykologii
  • b) pojęcie jednostki leksykalnej
  • c) działy leksykologii
  • d) stosunek leksykologii do innych dyscyplin językoznawczych
  • e) metoda semazjologiczna i onomazjologiczna
  • II. Wyraz jako jednostka języka
  • a) wyraz jako znak
  • b) wyraz a jednostka leksykalna
  • c) wyraz a forma
  • d) wyraz a zdanie
  • III. Semantyka
  • a) główne koncepcje znaczenia
  • b) problematyka znaczenia (leksykalne, tekstowe, podstawowe i konotacyjne, składniki znaczenia)
  • c) referencja i denotacja
  • d) nazwy własne i pospolite
  • e) monosemia, polisemia i homonimia
  • f) pojęcie pola semantycznego
  • g) podstawowe związki semantyczne między wyrazami
  • - synonimia
  • - antonimia
  • - hiponimia, hiperonimia, kohiponimia
  • h) rodzaje zmian znaczeniowych
  • IV. Frazeologia
  • a) pojęcie związku frazeologicznego
  • b) klasyfikacja związków frazeologicznych
  • c) problematyka łączliwości wyrazów
  • d) źródła frazeologii polskiej
  • V. Słownictwo
  • a) zróżnicowanie słownictwa ogólnopolskiego
  • b) słownictwo o zasięgu regionalnym i środowiskowo-zawodowym
  • c) słownictwo ekspresywno-emocjonalne
  • d) tendencje rozwojowe w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny literackiej
  • e) onomastyka
  • VI. Zagadnienia leksykologii historycznej
  • a) archaizmy
  • b) neologizmy
  • c) zapożyczenia
  • d) etymologia, etymologia ludowa
  • VII. Leksykografia
  • a) przedmiot leksykografii
  • b) dzieje leksykografii polskiej, najważniejsze słowniki polszczyzny
  • c) słownik i hasło słownikowe
  • d) typy słowników
Literatura
  • GRZEGORCZYKOWA, Renata. Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Wyd. 3., popr. i rozs. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, 182 s. ISBN 830113335X. info
  • KANIA, Stanisław a Jan TOKARSKI. Zarys leksykologii i leksykografii polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984. ISBN 83-02-02354-X. info
  • NAGÓRKO, Alicja. Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem). Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, 317 s. ISBN 830112721X. info
  • LOTKO, Edvard. Synchronní konfrontace češtiny a polštiny : soubor statí. 1. vyd. Olomouc: Vydavatelství Univerzity Palackého, 1997, 152 s. ISBN 8070677392. info
  • ŻMIGRODZKI, Piotr. Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Wyd. 1. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003, 269 s. ISBN 8322612672. info
  • PIOTROWSKI, Tadeusz. Zrozumieć leksykografię. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, 244 s. ISBN 8301136936. info
  • BĄBA, Stanisław a Jarosław LIBEREK. Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, 1096 s. ISBN 8301136979. info
  • Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Edited by Andrzej Markowski. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, xxxix, 178. ISBN 8301136804. info
Výukové metody
Přednášky (teoretický výklad ilustrovaný konkrétními příklady), diskuse v hodinách, praktická cvičení, četba doporučené literatury, domácí úkoly.
Metody hodnocení
Aktivní účast ve výuce, semestrální práce (referát) - možnost výběru ze seznamu doporučených témat, ústní zkouška z teorie lexikologie a sémantiky.
Vyučovací jazyk
Polština
Další komentáře
Studijní materiály
Předmět je vyučován každoročně.
Informace k inovaci předmětu
Předmět byl inovován v rámci projektu „Filozofická fakulta jako pracoviště excelentního vzdělávání: Komplexní inovace studijních oborů a programů na FF MU s ohledem na požadavky znalostní ekonomiky (FIFA) – reg.č. CZ.1.07/2.2.00/28.0228, který je spolufinancován Evropským sociálním fondem a státním rozpočtem České republiky.

logo image
Předmět je zařazen také v obdobích podzim 2003, podzim 2004, podzim 2005, podzim 2006, podzim 2007, podzim 2008, podzim 2009, podzim 2010, podzim 2011, podzim 2012, podzim 2013, podzim 2014, podzim 2016, podzim 2017, podzim 2018, podzim 2019, podzim 2020.