PJN206 Normativní mluvnice polštiny II (lexikologie a sémantika)

Filozofická fakulta
jaro 2025
Rozsah
1/1/0. 3 kr. Ukončení: z.
Vyučováno kontaktně
Vyučující
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (přednášející)
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (cvičící)
Garance
Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Kontaktní osoba: Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Dodavatelské pracoviště: Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Předpoklady
PJN201 Normativní mluvnice polštiny 1
Omezení zápisu do předmětu
Předmět je nabízen i studentům mimo mateřské obory.
Mateřské obory/plány
Cíle předmětu
Kurz posluchače seznámí se základními problémy lexikologie, lexikografie a sémantiky, a to včetně náplně, historie a budoucnosti těchto disciplín. V oblasti lexikologie je důraz kladen na strukturu polské slovní zásoby a základní lexikální vztahy mezi lexémy. V části lexikografické je pozornost věnována především problematice vzniku slovníkových děl (slovníkové heslo) a přehledu nejdůležitějších slovníkových děl polštiny. V části sémantické jsou posluchači seznamováni se základními pojetími významu v lingvistice a filozofii jazyka, druhy významů a základními sémantickými vztahy. Součástí výkladu je také přehled frazeologické problematiky. Výklad je dolněn praktickými cvičeními.
Výstupy z učení
Student bude po absolvování předmětu schopen:
- vysvětlit základní pojmy z oblasti lexikologie a sémantiky;
- charaterizovat lexikální rovinu současné polštiny;
- charakterizovat sémantickou rovinu současné polštiny;
- provést lexikální a sémantickou analýzu testu;
- připravit prezentaci z lexikologie a sémantiky současné polštiny;
- aplikovat teoretické poznatky z lexikologie a sématiky v praxi.
Osnova
  • Leksykologia i semantyka
  • (zestaw zagadnień)
  • I. Podstawowe zagadnienia leksykologii
  • a) przedmiot leksykologii
  • b) pojęcie jednostki leksykalnej
  • c) działy leksykologii
  • d) stosunek leksykologii do innych dyscyplin językoznawczych
  • e) metoda semazjologiczna i onomazjologiczna
  • II. Wyraz jako jednostka języka
  • a) wyraz jako znak
  • b) wyraz a jednostka leksykalna
  • c) wyraz a forma
  • d) wyraz a zdanie
  • III. Semantyka
  • a) główne koncepcje znaczenia
  • b) problematyka znaczenia (leksykalne, tekstowe, podstawowe i konotacyjne, składniki znaczenia)
  • c) referencja i denotacja
  • d) nazwy własne i pospolite
  • e) monosemia, polisemia i homonimia
  • f) pojęcie pola semantycznego
  • g) podstawowe związki semantyczne między wyrazami
  • - synonimia
  • - antonimia
  • - hiponimia, hiperonimia, kohiponimia
  • h) rodzaje zmian znaczeniowych
  • IV. Frazeologia
  • a) pojęcie związku frazeologicznego
  • b) klasyfikacja związków frazeologicznych
  • c) problematyka łączliwości wyrazów
  • d) źródła frazeologii polskiej
  • V. Słownictwo
  • a) zróżnicowanie słownictwa ogólnopolskiego
  • b) słownictwo o zasięgu regionalnym i środowiskowo-zawodowym
  • c) słownictwo ekspresywno-emocjonalne
  • d) tendencje rozwojowe w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny literackiej
  • e) onomastyka
  • VI. Zagadnienia leksykologii historycznej
  • a) archaizmy
  • b) neologizmy
  • c) zapożyczenia
  • d) etymologia, etymologia ludowa
  • VII. Leksykografia
  • a) przedmiot leksykografii
  • b) dzieje leksykografii polskiej, najważniejsze słowniki polszczyzny
  • c) słownik i hasło słownikowe
  • d) typy słowników
Literatura
    povinná literatura
  • Markowski, Andrzej. Wykłady z leksykologii. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2012. 199 s. ISBN 978-83-01-16874-2.
  • Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Edited by Andrzej Markowski. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, xxxix, 178. ISBN 8301136804. info
  • GRZEGORCZYKOWA, Renata. Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Wyd. 3., popr. i rozs. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, 182 s. ISBN 830113335X. info
  • KANIA, Stanisław a Jan TOKARSKI. Zarys leksykologii i leksykografii polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984. ISBN 83-02-02354-X. info
    doporučená literatura
  • ŻMIGRODZKI, Piotr. Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Wyd. 1. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003, 269 s. ISBN 8322612672. info
  • BĄBA, Stanisław a Jarosław LIBEREK. Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, 1096 s. ISBN 8301136979. info
  • BĄBA, Stanisław a Jarosław LIBEREK. Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, 1096 s. ISBN 8301136979. info
  • PIOTROWSKI, Tadeusz. Zrozumieć leksykografię. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, 244 s. ISBN 8301136936. info
  • NAGÓRKO, Alicja. Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem). Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, 317 s. ISBN 830112721X. info
  • LOTKO, Edvard. Synchronní konfrontace češtiny a polštiny : soubor statí. 1. vyd. Olomouc: Vydavatelství Univerzity Palackého, 1997, 152 s. ISBN 8070677392. info
  • SKORUPKA, Stanisław. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1985. ISBN 83-214-0432-4. info
    neurčeno
  • Słownik poprawnej polszczyzny. Edited by Witold Doroszewski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980. ISBN 83-01-03811-X. info
Výukové metody
Přednášky (teoretický výklad ilustrovaný konkrétními příklady), diskuse v hodinách, praktická cvičení, četba doporučené literatury, domácí úkoly.
Metody hodnocení
Aktivní účast ve výuce, semestrální práce (prezentace) - možnost výběru ze seznamu doporučených témat, závěrečný písemný test (obvykle 20 otázek, 100 bodů, hranice úspěšnosti 60 %) nebo ústní zkouška.
Vyučovací jazyk
Polština
Další komentáře
Předmět je vyučován každoročně.
Výuka probíhá každý týden.
Nachází se v prerekvizitách jiných předmětů
Předmět je zařazen také v obdobích jaro 2021, jaro 2022, jaro 2023, jaro 2024.