FF:PJA301 Lexikologie a sémantika - Informace o předmětu

PJA301 Lexikologie a sémantika

Rozsah

1/1/0. 4 kr. Ukončení: zk.

Vyučující

Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (přednášející)
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (cvičící)

Garance

Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Kontaktní osoba: Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Dodavatelské pracoviště: Ústav slavistiky – Filozofická fakulta

Rozvrh

Pá 9:00–10:40 D51

Předpoklady

PJA206 Morfologie polštiny II

Omezení zápisu do předmětu

Předmět je určen pouze studentům mateřských oborů.

Mateřské obory/plány

• Polský jazyk a literatura (program FF, B-FI) (2)
• Polský jazyk a literatura (program FF, B-HS)
• Polština se zaměřením na oblast firemní praxe, služeb a cestovního ruchu (program FF, B-FI)

Cíle předmětu

Kurz posluchače seznámí se základními problémy lexikologie, lexikografie a sémantiky, a to včetně náplně, historie a budoucnosti těchto disciplín. V oblasti lexikologie je důraz kladen na strukturu polské slovní zásoby a základní lexikální vztahy mezi lexémy. V části lexikografické je pozornost věnována především problematice vzniku slovníkových děl (slovníkové heslo) a přehledu nejdůležitějších slovníkových děl polštiny. V části sémantické jsou posluchači seznamováni se základními pojetími významu v lingvistice a filozofii jazyka, druhy významů a základními sémantickými vztahy. Součástí výkladu je také přehled frazeologické problematiky. Výklad je dolněn praktickými cvičeními.

Osnova

• Leksykologia i semantyka
• (zestaw zagadnień)
• I. Podstawowe zagadnienia leksykologii
• a) przedmiot leksykologii
• b) pojęcie jednostki leksykalnej
• c) działy leksykologii
• d) stosunek leksykologii do innych dyscyplin językoznawczych
• e) metoda semazjologiczna i onomazjologiczna
• II. Wyraz jako jednostka języka
• a) wyraz jako znak
• b) wyraz a jednostka leksykalna
• c) wyraz a forma
• d) wyraz a zdanie
• III. Semantyka
• a) główne koncepcje znaczenia
• b) problematyka znaczenia (leksykalne, tekstowe, podstawowe i konotacyjne, składniki znaczenia)
• c) referencja i denotacja
• d) nazwy własne i pospolite
• e) monosemia, polisemia i homonimia
• f) pojęcie pola semantycznego
• g) podstawowe związki semantyczne między wyrazami
• - synonimia
• - antonimia
• - hiponimia, hiperonimia, kohiponimia
• h) rodzaje zmian znaczeniowych
• IV. Frazeologia
• a) pojęcie związku frazeologicznego
• b) klasyfikacja związków frazeologicznych
• c) problematyka łączliwości wyrazów
• d) źródła frazeologii polskiej
• V. Słownictwo
• a) zróżnicowanie słownictwa ogólnopolskiego
• b) słownictwo o zasięgu regionalnym i środowiskowo-zawodowym
• c) słownictwo ekspresywno-emocjonalne
• d) tendencje rozwojowe w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny literackiej
• e) onomastyka
• VI. Zagadnienia leksykologii historycznej
• a) archaizmy
• b) neologizmy
• c) zapożyczenia
• d) etymologia, etymologia ludowa
• VII. Leksykografia
• a) przedmiot leksykografii
• b) dzieje leksykografii polskiej, najważniejsze słowniki polszczyzny
• c) słownik i hasło słownikowe
• d) typy słowników

Literatura

• GRZEGORCZYKOWA, Renata. Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Wyd. 3., popr. i rozs. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, 182 s. ISBN 830113335X. info
• KANIA, Stanisław a Jan TOKARSKI. Zarys leksykologii i leksykografii polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984. ISBN 83-02-02354-X. info
• NAGÓRKO, Alicja. Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem). Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, 317 s. ISBN 830112721X. info
• LOTKO, Edvard. Synchronní konfrontace češtiny a polštiny : soubor statí. 1. vyd. Olomouc: Vydavatelství Univerzity Palackého, 1997, 152 s. ISBN 8070677392. info
• ŻMIGRODZKI, Piotr. Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Wyd. 1. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003, 269 s. ISBN 8322612672. info
• PIOTROWSKI, Tadeusz. Zrozumieć leksykografię. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, 244 s. ISBN 8301136936. info
• BĄBA, Stanisław a Jarosław LIBEREK. Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, 1096 s. ISBN 8301136979. info
• Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Edited by Andrzej Markowski. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, xxxix, 178. ISBN 8301136804. info

Výukové metody

Přednášky (teoretický výklad ilustrovaný konkrétními příklady), diskuse v hodinách, praktická cvičení, četba doporučené literatury, domácí úkoly.

Metody hodnocení

Aktivní účast ve výuce, semestrální práce (referát) - možnost výběru ze seznamu doporučených témat, ústní zkouška z teorie lexikologie a sémantiky.

Vyučovací jazyk

Polština

Další komentáře

Studijní materiály
Předmět je vyučován každoročně.

Informace k inovaci předmětu

Předmět byl inovován v rámci projektu „Filozofická fakulta jako pracoviště excelentního vzdělávání: Komplexní inovace studijních oborů a programů na FF MU s ohledem na požadavky znalostní ekonomiky (FIFA) – reg.č. CZ.1.07/2.2.00/28.0228, který je spolufinancován Evropským sociálním fondem a státním rozpočtem České republiky.

• Statistika zápisu (nejnovější)
  
• Permalink: https://is.muni.cz/predmet/phil/podzim2020/PJA301