PJN301 Normativní mluvnice polštiny III (syntax)

Filozofická fakulta
podzim 2021
Rozsah
1/1/0. 5 kr. Ukončení: zk.
Vyučující
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (přednášející)
Mgr. Roman Madecki, Ph.D. (cvičící)
Garance
Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Kontaktní osoba: Mgr. Roman Madecki, Ph.D.
Dodavatelské pracoviště: Ústav slavistiky – Filozofická fakulta
Rozvrh
Čt 18:00–19:40 D41
Předpoklady
PJN206 Normativní mluvnice polštiny 2
Omezení zápisu do předmětu
Předmět je nabízen i studentům mimo mateřské obory.
Mateřské obory/plány
Cíle předmětu
Charakteristika syntaktické roviny současné polštiny. Výklad základních syntaktických pojmů: syntagmatický vztah, věta a výpověď, typy výpovědí a větných struktur, predikace, konotace, valence, akomodace, modalita, syntax školská a vědecká atd. Detailní charakteristika jednotlivých typů parataktických a hypotaktických struktur z hlediska syntaktického a sémantického. Principy polských syntaktických teorií, hlavní díla (Klemensiewicz, Jodłowski, Saloni -Świdziński). Výklad je doplněn praktickými cvičeními. Na konci kursu by měl být student schopen používat syntaktickou terminologie, měl by rozumět syntaktické teorii, umět ji vysvětlit a aplikovat ji v praxi (analýza větných struktur a textů).
Výstupy z učení
Student bude po absolvování předmětu schopen:
- vysvětlit a používat základní syntaktické pojmy;
- charakterizovat syntaktickou rovinu současné polštiny;
- provést analýzu a klasifikaci polských syntaktických struktur;
- aktivně používat syntaktickou terminologii;
- aplikovat syntaktické poznatky v praxi.
Osnova
  • Zestaw zagadnień:
  • 1. Przedmiot składni, jej miejsce w systemie językowym
  • 2. Wypowiedzenie: wypowiedź - wypowiedzenie - zdanie, formy wypowiedzenia: zdanie, oznajmienie, wypowiedzenie
  • 3. Predykacja
  • 4. Grupa składniowa, typy grup, pojęcie składnika
  • 5. Związki strukturalne i linearne w wypowiedzeniu
  • 6. Semantyczna struktura wypowiedzenia - problematyka referencji
  • 7. Semantyczna struktura wypowiedzenia - problematyka modalności
  • 8. Pojęcie schematu zdaniowego, podstawowy zestaw schematów zdaniowych języka polskiego
  • 9. Pojęcie konotacji, typy konotacyjne polskich leksemów
  • 10. Konstrukcje bezmianownikowe (zdania bezpodmiotowe)
  • 11. Pojęcie akomodacji, własności akomodacyjne polskich leksemów
  • 12. Problematyka rozbudowywania zdań pojedynczych (konstrukcje będące ściągniętymi zdaniami)
  • 13. Problematyka zdań złożonych - charakterystyka ogólna
  • 14. Pojęcie parataksy i hipotaksy
  • 15. Zdania złożone parataktycznie:
  • a) łączne
  • b) przeciwstawne
  • c) rozłączne
  • d) wynikowe
  • e) uściślające
  • 16. Zdania złożone hipotaktycznie:
  • 1) tradycyjna klasyfikacja struktur hipotaktycznych (Z. Klemensiewicz):
  • a) zdania podmiotowe
  • b) zdania orzecznikowe
  • c) zdania dopełnieniowe
  • d) zdania przydawkowe
  • e) zdania okolicznikowe (miejscowe, czasowe, sposobowe, stopnia i miary, celowe, przyczynowe, warunkowe, przyzwalające)
  • f) zdania rozwijające
  • 2) klasyfikacja Z. Polańskiego:
  • a) zdania dopełniające (intensjonalne)
  • b) zdania względne (relatywne)
  • c) zdania okolicznikowe (ekstensjonalne)
  • 17. Struktury niezdaniowe
  • 18. Tendencje rozwojowe w zakresie składni współczesnego języka polskiego
Literatura
    povinná literatura
  • Topolińska, Zuzanna. Gramatyka współczesnego języka polskiego. [1], Składnia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984. 396 s. ISBN 83-01-03602-8.
  • GRZEGORCZYKOWA, Renata. Wykłady z polskiej składni. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, 159 s. ISBN 8301126310. info
  • KLEMENSIEWICZ, Zenon. Zarys składni polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969. info
    doporučená literatura
  • SALONI, Zygmunt a Marek ŚWIDZIŃSKI. Składnia współczesnego języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. ISBN 8301056290. info
  • Encyklopedia wiedzy o języku polskim. Wrocław: Zakład narodowy imienia Ossolińskich, 1978. info
  • JODŁOWSKI, Stanisław. Podstawy polskiej składni. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, 249 s. info
Výukové metody
Přednášky (teoretický výklad ilustrovaný konkrétními příklady), diskuse v hodinách, praktická cvičení, četba doporučené literatury, domácí úkoly.
Metody hodnocení
Aktivní účast ve výuce (max. 3 asence), ústní zkouška z teorie - součástí zkoušky je také praktická analýza syntaktických struktur.
Vyučovací jazyk
Polština
Informace učitele
Zalecana literatura/Recomended literature:
Grzegorczykowa, Renata: Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1996 Topolińska, Zuzanna (red.): Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia; Warszawa 1984 Jodłowski, Stanisław: Podstawy składni polskiej, Warszawa 1976 Klemensiewicz, Zenon: Zarys składni polskiej, Warszawa 1954 Saloni, Zygmunt; Świdziński, Marek: Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1981 Nagórko, Alicja: Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 1996 Damborský, Jiří; Lotko, Edvard: Studia nad współczesnym językiem polskim, Olomouc 1992 - pytanie nr 18
Grzegorczykowa, Renata - Wykłady z polskiej składni
- opis książki:
Współczesne językoznawstwo polskie wymaga nowych ujęć i opisów. Dobrym tego przykładem jest podręcznik Renaty Grzegorczykowej. Zaprezentowane są w nim dyskusyjne problemy współczesnej składni polskiej i przedstawiony jest na ten temat nowy punkt widzenia. Znalazła się tu usystematyzowana wiedza o polskiej składni, którą autorka wykłada od kilkunastu lat studentom polonistyki warszawskiej. Jasno i przystępnie zostały omówione m. in.: przedmiot składni, pojęcie zdania, grupy i składniki, struktura syntaktyczna, struktura semantyczna, wypowiedzenia, schematy zdaniowe współczesnej polszczyzny, zdania pojedyncze i złożone.
Bibliografia przedmiotu
A. Bańkowski, Jeszcze o zdaniach bezpodmiotowych, JP 1967, s. 294-296. * J. Bartmiński, Czy język polski staje się językiem pozycyjnymi JP 1973, s. 81-95. * B. Bartnicka, "Funkcje semantyczno-składniowe bezokolicznika we współczesnej polszczyźnie", Wrocław 1982. * L. Bednarczuk, "Polskie spójniki parataktyczne", Wrocław 1967. * A. Bogusławski, O rozczłonkowaniu treściowym wypowiedzenia (w:) "Semiotyka i struktura tekstu", pod red. M. R. Mayenowej, Wrocław 1973. * A. Bogusławski, "Problems of the Thematic-Rhematic Structura of Sentences", Warszawa 1977. * D. Buttler, "Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny", Warszawa 1976. * D. Buttler, Składnia (w:) D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, "Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej", Warszawa 1971. * J. Dańcewiczowa, "Metodyka nauczania składni w szkole podstawowej", Warszawa 1962. * Z. Gołąb, Problem podmiotu, BPTJ 1958, XVII, s. 19-66. * W. Górny, "Składnia przytoczenia w języku polskim", Warszawa 1966. * M. Grochowski, S. Karolak, Z. Topolińska, "Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia", pod red. Z. Topolińskiej, Warszawa 1984. * M. Grochowski, "Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia", Wrocław 1986. * A. Grybosiowa, "Rozwój funkcji składniowej imiesłowów nieodmiennych w języku polskim. Związki z nomen", Wrocław 1975. * R. Grzegorczykowa, "Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków", Wrocław 1975. * R. Grzegorczykowa, O konstrukcjach z bezokolicznikiem przyczasownikowym w języku polskim, BPTJ 1967, XXV, s. 123-132. * R. Grzegorczykowa, Geneza i współczesne funkcje konstrukcji z bezokolicznikami: czuć, słychać, widać, znać, stać. PorJ 1990, z. 8, s. 564-571. * A. Grzesiuk, "Składnia wypowiedzi emocjonalnych", Lublin 1995. * A. Heinz, "System przypadkowy języka polskiego", Kraków 1965. * A. Heinz, Uwagi o strukturze członów wypowiedzeniowych, BPTJ 1964, XXII. * A. Holvoet, O pewnym typie zdań bezpodmiotowych w języku polskim, PorJ 1985, z. 5, s. 328-332. * M. Jaworski, "Metodyka nauki o języku polskim", Warszawa 1978. * M. Jaworski, "Podręczna gramatyka języka polskiego", Warszawa 1977; 1995, wyd. 6. zmienione. * S. Jodłowski, "Podstawy polskiej składni", Warszawa 1976. * H. Kaczorowska, M. Ruszkowski, "Składnia języka polskiego w praktyce szkolnej. Poradnik dla nauczycieli", Kielce 1994. * K. Kallas, "Formalnogramatyczna klasyfikacja zdań pojedynczych dzisiejszej polszczyzny pisanej", Warszawa 1974. * K. Kallas, "Konstrukcje apozycyjne we współczesnym języku polskim", Toruń 1980. * K. Kallas, "Składnia współczesnych polskich konstrukcji współrzędnych", Toruń 1993. * S. Karolak, "Zagadnienia składni ogólnej", Warszawa 1972. * Z. Klemensiewicz, "Składnia opisowa współczesnej polszczyzny kulturalnej", Kraków 1937. * Z. Klemensiewicz, "Gramatyka współczesnej polszczyzny kulturalnej w zarysie", Lwów-Warszawa 1939. * Z. Klemensiewicz, "Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego", Warszawa 1970. * Z. Klemensiewicz, "Zarys składni polskiej", Warszawa 1961, wyd. 3. * Z. Klemensiewicz, "Studia syntaktyczne", cz. I, Wrocław 1967; cz. II, Wrocław 1969. * Z. Klemensiewicz, O wytycznych definicji zdania uwagi przyczynkowe, BPTJ 1964, XXII. * H. Koneczna, Od zdań podmiotowych do zdań bezpodmiotowych, PorJ 1955, s. 281-292. * A. Koronczewski, "Polska terminologia gramatyczna", Wrocław 1961. * A. Krasnowolski, "Systematyczna składnia języka polskiego", Warszawa 1897. * A. M. Lewicki, Okolicznik a orzecznik, PF 1969, XIX, s. 135-145. * A. Łęgowska-Grybosiowa, O składni imiesłowu odmiennego, JP 1970, s. 202-212. * A. Łojasiewicz, "Własności syntaktyczne spójników jednosegmentowych we współczesnym języku polskim", Warszawa 1992. * H. Misz, "Studia nad składnią współczesnej polszczyzny pisanej", oprac. J. Maciejewski, Toruń 1981. * K. Musiołek, "Równoważnik zdania we współczesnym języku polskim", Wrocław 1978. * "O predykacji", pod red. A. Orzechowskiej i R. Laskowskiego, Wrocław 1974. * W. Pisarek, "Poznać prasę po nagłówkach! Nagłówek wypowiedzi prasowej w oświetleniu lingwistycznym", Kraków 1967. * K. Pisarkowa, "Predykatywność określeń w polskim zdaniu", Wrocław 1965. * K. Pisarkowa, "Funkcje składniowe polskich zaimków odmiennych", Wrocław 1969. * K. Pisarkowa, O stosunkach między parataksą i hipotaksą (na podstawie polskich zdań przeciwstawnych i przyzwalających), JP 1974, s. 81-93. * K. Pisarkowa, "Składnia rozmowy telefonicznej", Wrocław 1975. * K. Pisarkowa, "Historia składni języka polskiego", Wrocław 1984. * J. Podracki, "Koncepcje składniowe w gramatykach języka polskiego (od O. Kopczyńskiego do Z. Klemensiewicza)", Warszawa 1982. * J. Podracki, "Dydaktyka składni polskiej", Warszawa 1989. * J. Podracki, "Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania", Warszawa 1994, wyd. 2. * K. Polański, "Składnia zdania złożonego w języku górnołużyckim", Wrocław 1967. * K. Polański, "Problem klasyfikacji polskich zdań złożonych", Poznań 1970. * "Problemy składni polskiej", oprac. A. M. Lewicki, Warszawa 1971. * J. Puzynina, "Nazwy czynności we współczesnym języku polskim (słowotwórstwo, semantyka, składnia)", Warszawa 1969. * J. Puzynina, Elipsa a konotacja, BPTJ 1967, XXV, s. 91-102. * Z. Saloni, "Cechy składniowe polskiego czasownika", Wrocław 1976. * Z. Saloni, Pojęcie składni w językoznawstwie formalnym, "Polonistyka" 1979, z. l. * Z. Saloni, M. Świdziński, "Składnia współczesnego języka polskiego", Warszawa 1981; Warszawa 1985, wyd. 2. zmienione. * R. Sinielnikoff, Zdania jednoczłonowe werbalne w poezji Juliana Tuwima, PF 1964, XVIII, s. 335-348. * "Studia nad składnią polszczyzny mówionej", pod red. T. Skubalanki, Wrocław 1978. * S. Szober, "Gramatyka języka polskiego", oprac. W. Doroszewski, Warszawa 1957, wyd. 4. * M. Szupryczyńska, "Opis składniowy polskiego przymiotnika", Toruń 1980. * M. Świdziński, Opis polskich zdań złożonych w gramatyce szkolnej (w:) "Polono-Slavica Varsoviensia", t. IV: Studia nad językiem polskim. Warszawa 1988, s. 71-86. * M. Świdziński, "Gramatyka formalna języka polskiego", Warszawa 1992. * J. Tokarski, "Z pogranicza metodyki i językoznawstwa", Warszawa 1967. * J. Tokarski, "Gramatyka w szkole. Podstawowe zagadnienia metodyki", Warszawa 1972. * J. Twardzikowa, "Zdania rozwijające w polskim systemie opozycji hipotaktycznych", Wrocław 1975. * J. Twardzikowa, Skorelowane wskaźniki zespolenia w kilku ujęciach poklemensiewiczowskich, JP 1981, s. 25-32. * S. Urbańczyk, "Zdania rozpoczynane wyrazem co w języku polskim", Kraków 1939. * G. Walczak, Konotacja jako jedno z kryteriów klasyfikacji zdań złożonych, BPTJ 1977, XXXV, s. 133-140. * A. Wierzbicka, "System składniowo-stylistyczny prozy polskiego renesansu", Warszawa 1966. * A. Wierzbicka, Czy istnieją zdania bezpodmiotowe? JP 1966, s. 177-196. * A. Wierzbicka, W sprawie podmiotu i orzeczenia, "Polonistyka" 1962, z. 5. * O. A. Wojtasiewicz, Formalna i semantyczna analiza polskich spójników przyzdaniowych i międzyzdaniowych oraz wyrazów pokrewnych, "Studia Semiotyczne" III, s. 109-144. * H. Wróbel, "Składnia imiesłowów czynnych we współczesnej polszczyźnie", Katowice 1975. * M. Zarębina, Elipsa a konotacja, BPTJ 1967, XXV, s. 103-121. * L. Zawadowski, "Zagadnienia teorii zdań względnych", Wrocław 1952. * A. A. Zdaniukiewicz, Uwagi o pracy nad składnią i stylem (w:) "Z zagadnień kultury języka", Warszawa 1973.
Další komentáře
Studijní materiály
Předmět je vyučován každoročně.
Předmět je zařazen také v obdobích podzim 2022, podzim 2023, podzim 2024.